ŞEFFAF YÜZYIL

Açıklaması zor olan her şeyin mevzu insansa genellikle bir açıklaması vardır. Mevzu insan ve konu da sahip olduğu maddi değerler söz konusu olduğunda bu açıklaması en kolay olan şey olsa gerek. Hele ki günümüz teknolojisinde anlık olarak veriler bu denli dikkatli bir şekilde depolanırken ve makineler insan müdahalesine uğrayıp özellikle hata yaptırılmıyorsa muhasebesinin yapılması birkaç saliselik bir anda ortaya çıkan verilerle ortaya çıkar.

Maddi değerler özellikle nakit ortadan kalktığında tamamen kontrol altına alınmış olacak ki bazıları kirli durumlara çerçeve olarak nakit parayı hala savunuyor olsa da bu yüzyılda nihayetinde nakit paranın ortadan tamamen kalkacağını hatta belki de kalkması gerektiğini düşünenlerdenim. Nihayetinde gelir gider durumu bakımından kayıtlı hiçbir işi olmamasına rağmen, milyon dolarlık arabalarla sokaklarda boy gösterenlerin, maaşına orantısız olarak bir yaşantı sürüp milyon dolarlık villalarda yaşayanların bir şekilde vergisini düzgünce ödeyen, ödemek zorunda kalanların sırtında olduğunu bilmek için çok fazla zekâ sahibi olmaya gerek yok. Öyle ya giren belli değil çıkan belli değil ama lüks bir yaşantı var. Nereden geliyor bu değirmenin suyu diye biz sormasak, soramasak da dünya düzeni gelecekte bunu daha fazla sorgulayacaktır. Bunu aslında aklı olan her toplumun da baskı unsuru olarak yöneticilerinden istemesi hatta şeffaflık en temel isteği olması gerekir. Şüphe ile iman nasıl bir arada olmuyorsa şüphe ile sağlıklı bir toplum ve dünya inşa edilmez. Bu durumda tüm kamu görevlilerinin, tüm yardım kuruluşlarının, hatta tüm insanların kazançlarının kaynağı hakkında hesap verebilmesinin gerekliliği hatta zorunluluğu sıradan insanlar için değil herkes için gerekli olmalıdır.

Bir gelirin şüpheli oluşu, elbette onu gayri yasal yapmaya yetmez. Ancak ihtimalini artırır. Genelde sıvama yöntemiyle herkesin bir şekilde sistemin bir parçası olduğu kurumlar ve düzenler vardır. Bunları fazlaca açmaya gerek yok, dikkatle okuyanlar sıvama yönteminden ne kastettiğimi anlayabilirler. Yine de kısaca açıklamak gerekirse rüşvet çarkı ile yürüyen bir kurum düşünün. Kurumun başındaki yöneticinin sisteme onay vermesiyle sistem çalışabilir. Diyelim ki izin vermedi buna rağmen sistem devam etse de rüşvet çarkından beslenenler rahatça işlerini göremezler. Kimsenin kimseyi rahatsız etmemesi için herkesin bir şekilde sistemden beslenmesi gerekir. Bu beslenme şekli sadece parasal olmayabilir. İşe gitmeme, geç gitme dahi gerçekte menfaattir ve rahata alışan herkes rahatından ötürü de olsa bildiği halde susmayı tercih edebilir. Diğerleri maddi kazanç sağlarken, başkaları bu sistemin açığından faydalanarak işi savsaklamaları da toplumsal kayıplara neden olacağı için hizmet ve yerine göre çalışmalarda kaliteyi düşürür. Bu durum da toplumsal düzende başka bir çürüme nedenidir.

Maddi kayıtsız kazançlar öyle kolayca hayır denecek kazançlar değildir. Hele bizde bu durum çeşitli sözde atasözleri ile (üzümünü ye, bağını sorma-bal tutan parmağını yalar) neredeyse topluma özümsetilmiş olsa da öte yandan dinimiz bu duruma şiddetle karşı çıkan ayetlerle cevap vermiştir. Rüşvet her şekilde lanetlenmiş, sahabe yaşamları, İslam halifelerinin örnek yaşamları, bu konudaki hassasiyetleri özellikle vurgulanmış olmakla beraber, ölü toprağı gibi üzerimize serilmiş, özümsetilmiş bir deyiş “böyle gelmiş böyle gider” neredeyse genel kural haline gelmiştir. Bu durum sürdürülebilir değildir. Demokrasi en nihayetinde patronun kasasından elemanın anlaşmadan fazlasını sürekli olarak aşırabilmesine olanak tanımamaktadır. Her tür altyapı bunun için uygundur. Patron istedikten sonra her kuruşun hesabı günümüz teknolojik altyapısında mümkündür. Burada gerçekte patronun silkinip “yeter” demesi ile yeni bir milat başlayabilecek şartlar teknolojik olarak mümkün ve de hazırdır.