Sonsuz ve Daire ya da İdare ve Hukuk

Aristoteles, evren sistemini ay-altı ve ay-üstü olarak ikiye böler. Yapı ve yasa bakımından iki farklı varlık alan vardır bu filozofun evren dizgesinde. Oluş ve bozuluşa tabi olan yeryüzünde(ay-altı), devinim, aşağı ve yukarıdır. Gökyüzünde (ay-üstü), oluş ve bozuluş yoktur ve devinim daireseldir. Gökyüzü, tanrısal varlıklar alanıdır. Dairesel devinen tanrısal varlıklar yetkindir. Daire, son-suz bir doğru karşısında, yetkinliği (kemali, mükemmelliği) anlatır.

Felek dediğimiz şey, işte bu kutsal gök varlıklarının dairesel hareketinin dünyadan önce ve önemli olması anlatır. Kaderimiz, bize nisbeten Tanrı'ya yakın olan bu varlıkların hareketiyle (hareketinde) yazılır. Astronomiye inananlar, yıldızların kutsal kabul edildiği bu inancı sürdürürler aslında.

Neyse..

Dairesel hareket süreklidir, sonsuz değildir. Dairenin başı ve sonu aynıdır çünkü.

Şöyle düşünelim, son-suz bir doğru, hep sona olan ihtiyacı ile muhtaç bir varlıkken; daire, sürekli kendi sonuna( ya da başlangıcına) kavuşarak kendine yeterliği anlatır.
***
İşte bu daire kelimesinden, -Aristoteles'in felsefesinin etkisiyle- idare kelimesi türetmişiz. Evet, bildiğimiz "yönetim."

Paranı idareli kullan dediğimizde, elindeki parayı, başkasına muhtaç düşmeyecek şekilde, kendine yeter şekilde kullanmayı tavsiye ederiz aslında.

İdare, birçok alanda o “kutsal irade”sini ortaya koyar. İdarenin iradesi, idarenin yetkinliği gereği, ancak kendi iradesi ile sınırlanır.

Bunu hukukla yapar.

Hukuk, idarenin iradesinin son-suz olup, yetkinliğine halel gelmesini engeller, sınırlar. İdarenin iradesi hukukla "tamamlanır." Hukuksuz idare, keyfi yönetimdir, yetkisi sınır-sızdır. Aristo'nun son-suz için dediği gibi "tam değildir."

İdare, iradesinin başı ve sonu olan hukuka itibar etmezse; başsız ve sonsuz olup, gökyüzünden yeryüzüne düşer.

Hukuk devleti ilkesi, idarenin Tanrısal ve iradesinin de kutsal olmasını sağlar. 
***
Türk idaresi, hukuk devleti ilkesi ile sınırlanmayı öğrenmedikçe Tanrısal ve kutsal niteliğe kavuşamayacaktır.