Mlliyet Milliyet Blog Milliyet Blog
 
Facebook Connect
Blog Kategorileri
 

03 Nisan '13

 
Kategori
Ekonomi - Finans
 

Sovyet ekonomisi

Sovyetler Birliği adil sosyalist düzeniyle emekçilerin taleplerinin büyük oranda karşılandığı dünyanın ilk ve en büyük sosyalist devletiydi. Ama SSCB'nin yıkılmasını arzu edenler dün olduğu gibi bugün de Sovyetler hakkında bilgisizce eleştireler yapmaktan çekinmiyorlar. Peki Sovyet ekonomisi hakkında ahkam kesenler acaba Sovyetler hakkında ne kadar bilgi sahibiler? 74 yıl yaşayan bir devletin sadece askeri güce dayanarak değil, ancak güçlü bir ekonomiye de sahip olarak süper güç olabileceğini ancak Sovyet ekonomisi hakkında araştırma yapanlar bilebilir.

1985 yılında İzmir'de basılan Sovyetler Birliği'ni Türk halkına tanıtan bir dergideki bilgilerden faydalanarak Sovyet ekonomisi hakkında kısa bir bilgi vermek istiyorum.

Rusya devrimden önce bir tarım ülkesiydi.İşlenebilir toprakların büyük kısmına hakim olan toprak aristokrasisi, nüfusun büyük çoğunluğunu oluşturan topraksız köylüleri angarya düzeniye çalıştırıyordu. Karın tokluğuna çalışmaya razı olmayanlar, az sayıda olan fabrikalarda iş bulma umuduyla büyük şehirlere göç ediyorlardı. Ama orada da ya hiç iş bulamıyorlar ya da her türlü sosyal güvenceden yoksun yine angarya düzeninde çalışmaktan başka çareleri kalmıyordu.

Dünyanın en geri kalmış ülkelerinden olan Rusya, Bolşevik Devrimi'nin getirdiği sosyalist düzenle ekonomik olarak dünyanın iki büyük gücünden biri haline gelecekti. Öncelikle 1921'de başlatılan NEP (Yeni Ekonomi Politikası) ülkeyi I.Dünya Savaşı ve iç savaşın yarattığı yıkımdan kurtararak ekonomiyi savaş öncesi düzeye ulaştırmıştı.1928'de başlatılan I.Beş Yıllık Plan ise 4 yıl 3 ayda tamamlanarak ağır sanayi üretimini % 273 artırmıştı. II.Dünya Savaşı öncesi planlı dönem boyunca Sovyetler Birliği'nde 9000 dolayında sanayi işletmesi kurulmuştu.1940 yılı sonunda SSCB'de ağır sanayi üretimi 1913'dekinin 12 katına ulaşmıştı. Tarım alanında ise işlenebilir toprakların %70'i 210.000 kolhozda , %10'u ise 4300 sovhozda işleniyor, kulaklar sınıf olarak ortadan kaldırılıyor, çarlık döneminde ilkel koşullarda çalışan köylüler, kolhozlardaki 6000 makina ve traktör istasyonunda bulunan yarım milyon traktörle en iyi koşullarda iş görüyordu. Stalin dönemindeki köylü isyanları ise Çarlık döneminde topraklara haksız biçimde hakim olan toprak aristokratlarının nüfusun büyük çoğunluğunu oluşturan topraksız köylülerle eşit konuma getirilmelerine karşı ortaya çıkmıştı. Yani haksızların hakka karşı isyanıydı ve gereken cezayı almışlardı.

SSCB'de refah düzeyi Brejnev döneminde doruk noktasına ulaştı. İşçi ve memurların aylık ücreti 1970 yılından 1984 yılına kadar % 50 arttı. Aynı dönem içinde ülkede toplam perakende fiyat endeksi ise sadece % 8 artış gösterdi. Söz konusu fiyat artışı altın, pırlanta ve kürk gibi bazı lüks eşyalara yapıldı. Öte yandan gıda maddeleri ile tüm temel tüketim mallarının fiyatları değişmez kaldı. Yani 15 yılda maaşlar % 50 artarken, temel tüketim mallarının fiyatları aynı kalmıştı. Belediye hizmetleriyle birlikte ev kirası da aile bütçesinin sadece % 3-4'ünü oluşturuyordu.

Sovyetler Birliği'nde kadınlar 20 yıl çalışıp 55 yaşında, erkekler ise 25 yıl çalışıp 60 yaşında emekli olabiliyordu. Çalışanlar en kısası 2 hafta, en uzunu 48 gün olan yıllık izinlerini maaşları ödenerek kullanırlar ve isterlerse çoğunluğu tatil beldelerinde bulunan sendikalara bağlı dinlenme tesislerinde ücretsiz ya da çok düşük ücretle tatil haklarını kullanırlardı.

Herkes için ücretsiz ve zorunlu eğitim imkanı Sovyet halkını % 100 okur-yazar oranıyla dünyada en kültürlü ve eğitimli toplum haline getirmişti. Bugün de çıkan Komsomolskaya Pravda gazetesi bir dönem dünyanın en yüksek tirajlı gazetesiydi.

Sovyet ekonomisi 1985 yılına kadar sürekli gelişme gösterdi. Gorbaçov'un başlattığı perestroyka bu gelişmeye büyük bir darbe vurdu.1989 yılına kadar hiçbir kitle isyanının görülmediği SSCB, her alanda gerilemenin görüldüğü ve halkın gelir seviyesinin düştüğü bu tarihten itibaren sürekli isyanların yaşandığı bir ülke haline geldi. Kapitalizm sefaleti de beraberinde getirdi.

 

 
Toplam blog
: 45
: 1915
Kayıt tarihi
: 28.03.12
 
 

1981 yılında Bursa'da doğdu. İnönü Üniversitesi Tarih Bölümü ve Uludağ Üniversitesi Türkçe Eğitim..