Tam yağlı süt mü yoksa light süt mü tüketmeli?

Süt ürünlerinde yasal olarak bulunması gereken yağ miktarını sağlamak için çiğ sütün yağ oranı belirli bir değere standardize edilir. Bu değerler Türk Gıda Kodeksi Çiğ Süt ve Isıl İşlem Görmüş İçme Sütleri Tebliğine göre ‘’İçme sütleri yağ miktarlarına göre tam yağlı, yağlı, yarım yağlı ve yağsız olarak adlandırılırlar.

 

100 ml’ de tam yağlı içme sütünün yağ miktarı en az 3.5g, yağlı içme sütünün en az 3g, yarım yağlı içme sütünün en az 1,5g ve yağsız içme sütünün en çok 0,15g ‘’ olmalıdır. Standardizasyon işlemi çiğ sütün yağ oranı düşük ise; çiğ süt ve daha önce elde edilen krema ayrı ayrı pastörize edilir karıştırılır böylece istenen yağ oranına ayarlama yapılır. Çiğ sütün yağ oranı yüksek ise de pastörize yağlı süt içerisine pastörize yağsız süt ilave edilip istenilen düzeye çekilir.

 

Tam yağlı, yarım yağlı ve yağsız sütler, besin değerleri açısından birbirlerinden farklılıklar göstermektedir. Enerji değeri tam yağlı, yağsız ve light sütler arasında değişiklik göstermesinin yanı sıra içerdikleri vitamin, mineral miktarları da birbirlerinden farklılık gösterir. Örneğin 1 su bardağına(240 ml) göre değerleri karşılaştıracak olursak; tam yağlı süt 163 kalori, yarım yağlı süt 114 kalori, yağsız süt ise 82 kaloridir. Tam yağlı sütte 284mg kalsiyum, yarım yağlı sütte 292 mg kalsiyum ve yağsız süt ise 300 mg kalsiyum bulunur. A vitamini ise en çok farklılık olan besin öğesidir. 1 su bardağı tam yağlı sütte 141mg, yarım yağlı sütte 81mg ve yağsız sütte 2,4 mgA vitamini bulunur. Protein miktarlarında da bir miktar farklılıklar görülüyor. Tam yağlı sütte 7,9 g, yarım yağlı sütte 8,2 g, yağsız sütte 8,3g protein bulunur.

 

Sağlık açısından ele alırsak öncelikle ülkemizde süt tüketimi oldukça az olduğundan mutlaka süt içmeliyiz. Hangisinden içmeliyiz kısmına gelecek olursak; süt hayvansal kaynaklı bir besin olduğundan içerdiği yağın doymuş yağ oranı fazladır. Her gün yürüyüş, düzenli egzersiz, merdiven kullanımı veya ev işleri yapılıyorsa ve kilo problemi yoksa tam yağlı süt içilebilir. Fakat günün çoğu oturarak geçiyorsa, düzenli egzersiz, yürüyüş yapılmıyorsa, kilo problemi varsa, ailede veya kendinizde kolesterol yüksekliği, diyabet, tansiyon, kalp hastalığı varsa ya da risk grubunda bulunuluyorsa yağsız veya yarım yağlı süt tüketilebilir.

 

Organik Süt, Paketlenmiş Süt, Kalsiyumlu Denge Sütü İçerikleri ve Kıyaslanması

 

Organik süt; sentetik kimyasal tarım ilaçları kullanılmadan yetiştirilen yem bitkileri ile beslenen ve sentetik kimyasallar, hormonlar, GDO’lu ürünler kullanılmadan hayvan refahı göz önünde bulundurularak yetiştirilen hayvanlardan üretilen süttür. Organik sütün diğer sütlere göre E vitamini, beta karoten, DHA(omega-3 esaslı yağ asitleri) ve antioksidan seviyeler diğer sütlere göre daha yüksektir. Örneğin yonca otlatılarak, taze ot ve yonca silajının yüksek seviyeleri yetiştirilerek organik olarak yetiştirilen ineklerin ürettiği sütler ortalama olarak organik olmayan sütten %50 daha yüksek E vitamini, %75 daha yüksek beta karotene ve 2-3 kat daha yüksek lutein zeaxanthine antioksidanlarına sahiptir. 

 

Günlük içilen 1 su bardağı organik süt E vitamininin alınması gereken miktarının bayanlar için %17,5’ini, baylar için %14’ünü karşılar. Besin değerleri 100 ml için 59 kaloridir. 3.3 g protein, 3 g yağ, 4.7 g karbonhidrat ve 120mg kalsiyum içerir.

 

Paketli sütlerde ise hayvanların beslenmeler her şekilde olabilir bundan dolayı elde edilen çiğ süt sağlık açısından riskli olabilir. Bundan dolayı pastörizasyon veya sterilizasyon işleminden geçilip içerisindeki mikroorganizmalardan arınması sağlanır ve raf ömrü uzatılması amaçlanır. Tam yağlı paketli sütün 100 ml için besin değerleri 60,5 kalori, 3 g protein, 3.3 g yağ, 4.7g karbonhidrat, 120 mg kalsiyumdur.

 

Denge sütü ise katkılı süt grubundadır. Piyasadaki katkılı sütlerin içeriği 100 ml’si 50 kaloridir. Protein 3,6 g yağ 1,5 g, karbonhidrat 5,35 g’dır. Diğer sütlerde 120 mg kalsiyum, 0,06 mg E vitamini, 33,5 µg A vitamini bulunmasına karşın kalsiyum katkılı sütlerde 170 g kalsiyum, 1,5 mg E vitamini 120µg A vitamini bulunur.

 

 

 

Diyetisyen Görkem MERCAN