Tarihimiz ile yüzleşmek: Osmanlı'nın acımasız gerçeği "ya iktidar ya ölüm"-3

2. Murat’ın tahttan çekilmesinin iç yüzü:

Edirne yakınlarındaki ormanda avlanırken atından düşen 1. Mehmet felç olur. Yapılan tedaviler sonuçsuz kalır ve 1421 yılında ölür. Yerine ardılı olarak seçtiği 2. Murat tahtta çıkar.

2. Murat’ın yaptığı ilk iş kardeşleri Ahmet, Mahmut ve Yusuf’un gözlerine mil çektirerek öldürtmek olur. Bizans Kralı’nın serbest bıraktığı amcası Çelebi Mustafa’nın Edirne’yi ele geçirmesi üzerine ordusunu dağıttığı amcası Mustafa Çelebi’yi Edirne burçlarına astırarak idam eder.

Kendisine isyan eden kardeşi 13 yaşındaki şehzade Küçük Mustafa’yı lalası Şaraptar İlyas’ı elde ederek ele geçirir. Kendisine teslim edilen kardeşi Küçük Mustafa’yı İznik Kalesi önünde bir incir ağacına astırarak idam eder.

Ya iktidar ya ölüm kuralını acımasızca uygulayan 2. Murat’ın sonu da son derece acı olacaktır.

Osmanlı Orduları’nın Sırbistan’ı işgal ederek Macaristan sınırına dayanması ile Macarların önderliğinde başlayan karşı saldırılarla Osmanlı Orduları ağır yenilgilere uğrar. 2. Murat barış istemek zorunda kalır. 1444 yılında yapılan Segedin antlaşması ile Osmanlı Tuna’nın doğusuna geri çekilir.

Bu olay Sadrazam Çandarlı Halil Paşa’ya karşı Zağanos Paşa önderliğindeki devşirmeler hizbinin güçlenmesine yol açar. Çandarlı’nın kudreti sarsıntıya uğrar. Amasya Beylerbeyi Şehzade Alaaddin ve iki oğlu boğdurularak Şehzade Mehmet’in önü açılır.

Fetihlerin durması ve alınan yenilgiler devletin en önemli gelir kaynağı olan ganimetlerin kesilmesine bu da Osmanlı ekonomisinin sarsılmasına yol açmıştır. Hazine hızla boşalmaya başlar.

Bu sıkıntılı günlerde oğlu Alaaddin’in katilleri üzerine dahi gidemeyen 2. Murat Şehzade Mehmet lehine tahttan feragat ettirilir.

Osmanlı’nın başına 13 yaşındaki bir çocuğun geçmesini Macarlar fırsat bilir. Segedin antlaşması bozulur ve Osmanlı’ya savaş ilan edilir. Bu durumu fırsat bilen Çandarlı 2. Murat’ın ordunun başına geçmesini ister. Fakat 2. Mehmet’in tahtı bırakmaya iç niyeti yoktur.

2. Murat’ın babalık otoritesiyle ikna ettiği 2. Mehmet Varna Zaferinden sonra tekrar tahta çıksa da 1446 yılında çıkan yeniçeri isyanı sonrası Çandarlı’nın tertibiyle tahttan indirilip Manisa’ya gönderilir. Mehmet’in içinde Çandarlı’ya karşı oluşan kin iyice artmıştır.

1451 Yılında oğlu Mehmet’e yaptığı düğünden sonra aniden rahatsızlanan 2. Murat üç gün tarifsiz acılarla kıvranarak can verir. Henüz 47 yaşında ve sağlıklı olan Padişahın bu ani ölümü hiçte normal değildir.

2. Mehmet’in tahta yeniden çıkınca yaptığı ilk iş henüz 18 aylık olan emzikteki kardeşi Ahmet’i boğdurtmak olur. İstanbul’un fethinden sonra ihanetle suçladığı Çandarlı Halil Paşa’yı idam ettirerek ona olan kinini de almış olur.

Böylece Türk Çandarlı Soyunu tasfiye ederek Devşirmeler İktidarını başlatan Padişah ta Fatih Sultan Mehmet’tir. Çıkardığı ünlü kanunnamesi ile kardeş katlini de resmileştirir. Fakat kendi sonu da aynı babası gibi olacaktır.

Fatih’in esrarengiz ölümü ve 2. Beyazıt’ın tahta çıkışı:

1481 yılında ordusuyla sefere çıkan Fatih aniden rahatsızlanır. Müdahaleler çektiği acıları dindiremez ve komaya girerek ölür. Henüz 51 yaşındadır. Fatih’in ölümü son derece kuşkuludur.

Devşirmelerin iyice güçlenmesinden rahatsız olan 2. Mehmet Türk soylu aristokratların güçlenmesi için çaba harcamaktadır. Türk soylular Cem’i Devşirmeler Beyazıt’ı desteklemektedir. Beyazıt’ı bu yüzden Fatihin sevmediği ve Cemi veliaht’ı olarak gördüğü de bilinen bir gerçektir. Ancak Devşirmeler sarayda oldukça güçlüdür. İktidara taşıdığı devşirmeler Fatih’in sonu olmuştur.

Fatih’in ölümünden sonra kanlı bir tasfiye hareketi başlar Cem taraftarları temizlenirken İstanbul’a gelmesi için Cem’e gönderilen ulak yakalanıp öldürülür. Beyazıt Devşirmelerin desteğiyle tahta çıkar. Fakat Beyazıt’ın sonu da babasından farklı olmayacaktır.

Taht iddiasından vazgeçmeyen Cem Bursa’da padişahlığını ilan etse de bir ay dayanabilir. Mısır’a kaçar, Tekrar Anadolu’ya dönse de başarılı olamaz. Rodos’a sığınır, Rodos Şövalyeleri onu Papa’ya satar. Bu arada 2. Beyazıt Cem yanlısı Gedik Ahmet Paşa’yı öldürtür. Cem’in İstanbul’daki üçbuçuk yaşındaki küçük oğlu Oğuzcan’ı boğdurtur büyük oğlu Murat Rodos’a kaçsa da onu da Rodos’u alan Kanuni öldürecektir.

Uzun yıllar Avrupa’da sürgün hayatı yaşayan Cem’i Papa bir yıllık peşin fidye karşılığında 2. Beyazıt’la anlaşarak zehirletir.

1. Selim’in babası 2. Beyazıt’ı tahtan zorla indirişi:

1551 Yılında Şehzade Selim Kırım Han’ı ile anlaşarak kendisine Balkanlar’da sancak verilmesini ister. Oğlu ile çatışmayı göze alamayan 2. Beyazıt ona Semendere Sancağı’nı verse de Selim Edirne’de oturan babasının üstüne yürür. Yenilerek Kırım’a kaçar. Selim’in tahta çıkmasını istemeyen 2. Beyazıt Şehzade Ahmet’i İstanbul’a çağırsa da başımızda Selim’i steriz diyen Yeniçeriler ayaklanınca Şehzade Ahmet geri dönmek zorunda kalır. Sorunun çözümünü isteyen Yeniçerilerin isyanına İstanbul halkı da katılınca, son ana kadar direnen 2. Beyazıt tahtı Selim’e bırakmak zorunda kalır. Selim tarafından Dimetoka’ya gönderilen 2. Beyazıt daha sürgün yolunun başında rahatsızlanır. Tıpkı babası gibi acılar içinde can verir. Her ihtimale karşı oğlu Selim tarafından zehirletilmiştir.

Osmanlı Tarihinin en eli kanlı ve zalim hükümdarı olan Yavuz Sultan Selim bundan sonra bütün kardeşleri ve yeğenlerini katlederek ortadan kaldıracağı kanlı bir tasfiye süreci başlatacaktır. Bundan sonraki yazımın konusu bu olacak.

AHMET ELDEN