Tarihin dönüm noktası: Orta Çağın sonu, Yeni Çağın başlangıcı: Wittenberg Protestosu - 31 Ekim 1517!

1517 de Roma’daki San Pietro kilisesinin onarımına maddi katkıda bulunanlara Dominik en Tetzel tarafından, günahlarından bağışlanma belgeleri verilmesine, 34 yaşındaki Alman Rahip Martin Luther karşı çıkar.

Martin Luther, 31 Ekim 1517 de Wittenberg Şehri Şato Kilisesi’nin cümle kapısına astığı 95 maddelik protesto bildirisinde, Kilise’nin gerçek Hristiyan inançlarından ayrıldığını, tamamıyla Dünyevi, maddi ve siyasi bir kuruluşa dönüştüğünü belirtir.

Papa 10. Leo’nun, kendisini insanüstü bir varlık saymasına karşı çıkan Luther’e göre, her insan kendi dilinde kutsal kitabı okuyabilir. Çünkü bütün dilleri Tanrı yaratmıştır ve kutsal dil diye bir şey yoktur.

“Tanrı ile insan arasına Kilisenin girmemesi gerekir.”

“Öbür Dünya'da kimin mutlu olacağını Kilise değil, ancak Tanrı bilir.”

“Tanrı iradesi de Kilisenin tarif ettiğinden farklıdır.”

Martin Luther’in 95 maddelik protesto bildirisiyle ilan ettiği düşünceleri, sonunda Batı Kilisesi’nin dağılmasına yol açar. Protestanlık genel adı altında çeşitli mezhep dallarının ortaya çıkmasına neden olur.

İşte burada tarihi sürecin en başına dönmek gerekir:

9. ve 11. Yüzyıllar arasında İslam Dünyasında yeniden hayat bulan ilkçağ felsefi akımlarına karşı çıkan Nişapur Nizamiye Medresesi Müderrisi İmam Gazali, felsefeye karşı yazdığı reddiyelerinde ( Makasid ül-felâsife, Tahâfüt ül-felâsife) İnsanın akıl ile hiçbir şeye çözüm bulamayacağını, ancak Allah’ı reddetme noktasına geleceğini belirtiyordu.

Öte yandan Tasavvuf ile Şeriatı bağdaştırması, tekke ve tarikatların da giderek artmasına neden oluyordu.

“Böylece İslam Coğrafyasında yeniden filizlenen İlk Çağ Felsefesi, İslam Dünyası’nda giderek ortadan kalkarken, Endülüs üzerinden Avrupa’ya yayılacaktır.”

12. yüzyıldan itibaren hem bilimin, hem de yeni üretim ilişkilerinin ivme kazandığı mekân, Avrupa olacaktır.

“1419 yılından itibaren Portekizli denizciler öncülüğünde coğrafi keşifler başlayacaktır.”

 “1440 yılında ise Wittenbergli Jan Gutenberg’in matbaayı icadıyla birlikte, bilgiye ulaşmak ucuzlayacak ve kolaylaşacaktır.”

Böylece ticaret ve yeni üretim ilişkileri eksenli ekonomik gelişme, 1492 yılında Kristof Kolomb’un Amerika’yı keşfi ile sağlanan değerli maden akışı, bilimsel ve sanatsal gelişmeyi de hızlandıracaktır.

İşte tam da bu tarihi süreç yaşanırken, Martin Luther’in 31 Ekim 1517 de Wittenberg Protestosu ile teokrasi ve dogmatizme başkaldırısının ürünü ise,

Yeni bir Çağ olacaktır.

AHMET ELDEN