Tılsımlı Gömlekler

Şehzade Gömlekleri ve Şifreleri

Şehzade gömleklerini bilir misiniz? Özel olduklarını, sihirlerinin olduğunu, tılsımlarla bezendiğini, dualarla okunduğunu, merasimlerle giyinildiğini bilir misiniz?

Tılsımlı gömleklerin şifrelerinin olduğunu da duydunuz mu?

Ben duydum. Evet bu gömleklerin şifreleri varmış.

Ben Topkapı Şifresi kitabını yazmak için çok defa Topkapı sarayına gittiğim için orada gördüklerim her seferinde beni şaşkınlığa terk ettiği için bende o zaman öğrendim. Bir zamanlar duymuştum ama kulağımın dibinden teyet geçmiş olmalı ki bende kalıcı bir iz bırakmamış. Meğerse kalıcı iz bırakması lazımmış.

Bakın önce bildiklerimi bir paylaşayım sonra da devam ederiz.

Tılsımlı sultan gömlekleri, ayet ve duaları tespit eden bir âlim, işe başlamak için eşref saatini hesaplayan müneccim ve sonunda gömleği bezeyen nakkaşların ortak ürünü.

Kumaşlar çoğunlukla o zamanki adıyla ‘Tonguzlu’ olan Denizli’den saraya getiriliyor.

Denizli’nin kaliteli pamuğundan dokunan bezler, iç giyimi olarak tasarlanan tılsımlı gömlekler için bire bir.

Hattatların kâğıdı terbiye etmek için kullandığı ‘aharlama’ yöntemiyle yazıya elverişli hale getirilen kumaşlar, nakkaşlar atölyesinde işlenmiş.

Bir gömlek üzerinde 3–4 yıl uğraşan hattatlar için meçhul kahramanlar yakıştırması yerinde olur; Çünkü gömleklerin pek azında kimin tarafından yapıldığı yazılı.

Gömleklerin üzerine celi, sülüs, kufi yazıyla işlenen ayetler ve dualar kare, yıldız gibi geometrik şekillerin ya da Kadem-i Saadet, Süleyman mührü, Zülfikar, lale gibi anlamlı motiflerin içine yazılmış.

15 – 20. yy arasında hazırlanan padişah giysilerini içeren saray koleksiyonun da peygamber efendimizin nübüvvet mührü, hilye-i şerif ve O’nun için yazılan kaside-i bürde’yle bezenmiş 4 gömlek yer alıyor ancak diğer gömlekler üzerinde de yine peygamberimize ait Kadem-i Saadet ve Nalın-ı Saadet motifleri kullanılmış.

Tılsımlı gömlekler üzerinde iki motif ise Hz. Ali’nin ucu çatallı kılıcı ‘Zülfikar’ ve çoğunlukla Musevi inancı ile bağdaştırılan Süleyman mührü, gömleklerde Süleyman mührünün saltanatın ebediyetini temsilen kullanıldığını ve Allah, Hz. Muhammed ve Hz. Ali isimlerinin çoğunlukla bir arada anıldığı tespit olunmuş.

Ben her yazımda söylüyorum. Ben bilinmeyenlere karşı çok ilgiliyim. Bilinenler zaten kolay. Tılsımlı gömlekler. Nedir bunlar dedik. Yukarıda yazılanları okuduk. Biraz daha bilgi edinmek istedim. Ciddi derecede önemli bir konu çünkü… Hatta gazeteci arkadaşlarımdan edindiğim bilgiye göre dünyanın birçok yerindeki ilim adamları da şimdi bu gömleklerin şifresini öğrenmek istiyorlarmış. Onlar öğrenmeden bizlerin öğrenmesi lazım.

Gömleklere şifreler işlenmiş. Ya da işleniyormuş! İyide hangi şifreler ya da neyin şifreleri? Hatta uzmanlar bu şifrelerin Osmanlı tarihine ışık tutacağını söylüyorlarmış. Demek ki bu kadar önemli…

Biz bu gömlekleri Osmanlı Padişahlarının özellikle savaşa giderken özel olarak hazırlatıp giydiklerini biliyoruz. Onlar savaşta bu gömleklerini galip gelmek için, nazarlardan korumak için, şifalar vermesi için giyiniyorlarmış ve adına da açıkça tılsımlı gömlekler deniliyormuş.

Demek ki tılsımlı, demek ki bu işin içinde bir iş var.

Topkapı sarayına gittiğimde çok uzun uzadıya inceledim bu gömlekleri üzerinde Piri Reisin haritası gibi anlamayamadığım bir sürü şekiller, çizimler yazılar semboller, işaretler var. İnsanın inanınki abartmıyorum aklı almıyor. Üstelik işleme de değil dokuma nasıl olur diyorsunuz şaşkın ve afallamış incelerken. Bakın mesela; Kumaşlar 8 bin çözgü ipiyle dokunuluyormuş.

Şimdi ben bunun ne olduğunu biliyorum desem yalan olur. Ama yazanlar bunun imkânsız olduklarını bildiklerinden, üstelik kelimesi ile başlayan ve çözümlenemeyen ifadesini de bu 8 bin çözgü için kullanıyorlarsa bunda mutlaka bir sır var demektir.

İyi de bunun şifrelerini bilemeyiz nasıl olsa. Peki, bunların dokuma tekniği nedir desek onuda bilen yok. Bunun bir formülü olması lazım bilen yok. Tılsımlı gömleklerin ayetlerle dualarla işlenmiş olduğunu biliyoruz o kadar. Sonra? Bakın ilk başta ortak çalışmaya dikkatinizi çekmek istiyorum.

Bir âlim, bir nakkaş bir de müneccimle başlanıyor. Olabilir mi böyle bir şey sizin aklınız alıyor mu? Benim almıyor. Devam ediyorum. Yukarıda yazdıklarım aslında  benim ama aklımın almadıkları olduğundan da tekrarlarım. Hele bir de eşref saati var ki anlayan beri gelsin. Nedir eşref saati ne için gereklidir?

Ben şimdi bunları da bir öğreneyim kimdir ne yaparlar;

Eşref saati nedir; bir işe başlamanın uğurlu ve uygun zamanını, bir işin olumlu yola girmesi için en uygun zaman.  İş görecek kimsenin ters davranmayarak, güçlük çıkarmayarak uysallık gösterdiği zaman…

Nakkaş; renkli resim ve tezyinat yapan sanatkârlara verilen ad. Ressamlara, minyatürcülere, genellikle duvar resmi yapan ustalara, süsleme sanatkârlarına verilen isim.

Müneccim; yıldızların durumuna bakarak, insanların geleceklerine dair haber veren kişi. Müneccimlik eski çağdan tarih öncesi dönemden kalmadır, insan ile doğa- insan ile kendi soydaşları arasında kurulan gizli güçlere dayanan bir bağlantıdır.

Bunları okuduktan sonra, herkesin bir tılsımlı gömleği olsa, hertür kötülükten korusa diye düşünmekten insan kendini alamıyor.

Yolunuz Topkapı Sarayına düşerse mutlaka Tılsımlı Gömlekleri görün, eminim benim kadar şaşkın ama bir o kadar da hayran kalacaksınız.

§  Tılsımlı gömleklerin kimin tarafından tam yapıldıkları bilinmiyor.

§  Aradan asırlar geçmiş.

§  Gömleklerden kalanların üzerinde yapılan çalışmalardan neler olduğu öğrenilmek üzere araştırılmış.

§  Gömleklerin üzerindeki simgeler bir hayli ilgi çektiğinden üzerinde araştırma yapılması kararı alınmış.

§  Simgeler sayesinde bazı tahminler yapılabilinmiş.

§  Bazı gömleklerde akrep motifi var.

§  Halk arasında akrep efsunu olarak bilinen, yılan ve akrep gibi sürüngenlerin sokmasına karşı, onların uyutulup zararsız hale getirildiği inancı varmış.

§  Bu efsunu en iyi yapanların Rufai tarikatı şeyhleri ve mensuplarıymış.

§  Rufai şeyhlerinin türbelerinin tasvirlerinde bu sürüngenler oluyormuş.

§  Yılan, akrep gibi hayvanların sokmasına karşı koruduğuna inanılan bu yazılı gömleklerin, Rufai şeyhleri tarafından hazırlandığı zannediliyormuş.

§  Konya ve Edirne Mevlevî şeyhlerinden Sinan Dede'nin bazı padişahlara gömlek hazırladığı biliniyormuş.

§  Zaten tek bilinen de oymuş.

§  Bunlar sırasıyla II. Bayezid, I. Selim, I. Süleyman, II. Selim ve III. Murad. Özellikle I. Selim, İran seferine giderken hayır duasını almış.”

30 Mart 1477 Pazar gecesi güneş koç burcunda,

19 derecede iken

Saat 3'ü 57 dakika geçerek başlandığı,

29 Mart 1480 Salı gecesi güneş yine koç burcunda 19 derecede iken

Saat 12'i 36 dakika geçe bitirildiği…”

Gömlek için bu kadar açık bir tarih verilmesi burçların insan üzerinde ne kadar etkili olduğuna inanıldığını gösteriyor. Bu örnekten de anlaşılacağı üzere gömleklerin yazımına müneccim denilen günümüz astrologlarının tespit ettiği tarihe göre başlanılmış.

İlm-i nücüm (yıldız bilimi) ile uğraşan müneccimler başvurulan bir iş için eşref saat denilen uğurlu saati tespit edip işin bu saatte yapılmasını önerirlermiş.

Eşref saati sadrazama sadaret mührünün verilmesi, harp ilânı gibi çok ciddi konulardan ziyaret saatinin seçimine kadar her konuda uygulanıyormuş.

Gömlekler üzerinde yazılar genellikle geometrik şekiller içine yazılmış. Bununla beraber hiçbir geometrik bölünme olmadan düz satırlar halinde zemine de yazılmış.

Gömlek yüzeyine kare, dikdörtgen, baklava, daire, yarım daire, üçgen şekilleri çiziliyor, içleri ayrıca karelere bölünerek içine vefk (rakamlar) ve cifr (harfler) yazılıyormuş.

Ebced hesabına göre Arap alfabesindeki her harfin sayısal olarak bir değeri vardır. Harflerin dizilişine göre hesap edilerek Kuran'ın istenilen ayeti gizemli bir şekilde ifade edilmiş.

Kur'an surelerinden başka gömleklerde; İlahi kudrete sahip olduğuna inanılan;

Esma’ül-Hüsna (Allah'ın 99 adı),

Dört meleğin adı (Mikail, Cebrail, Azrail, İsrafil),

Hz. Muhammed'in hilye-i şerifi (tasviri),

Nübüvvet mührü (peygamberlik işareti)

Hadisleri, onun için yazılan Kaside-i Bürde, 

Hz. Ali'nin eşkâli,

Şiirler, dualar, istek ve yakarışlar yer alıyor.

Bazen enseye, bazen etek ucuna, bazen kâğıt etiket gömleğin ait olduğu sultanın adı,

Tarih ve usta adı da yazılı...

Tılsımlı gömleklere dair ilk bilgiye Kur'an-ı Kerim'deki Yusuf Suresi’nde rastlanılır. Bu surede Yusuf Peygamber’in, Mısır’ın azizi olduğu sıralarda kardeşlerine vererek babası Yakup peygambere gönderdiği bir gömlekten bahsedilir.

Yakup peygamber, bunu yüzüne sürünce oğlunun ayrılığı ile ağlamaktan görmez olan gözleri açılır. Bu gömlekler, bir rivayete göre de, Cebrail'in, İbrahim Peygamber, Nemrut tarafından ateşe atıldığı zaman, Allah'ın emriyle cennetten getirip ona giydirdiği çok ince bir gömlektir. Bu gömlek İbrahim’den çocuklarına kalır.

Yakup peygamber de onu bir muska içine koyarak gizlice oğlu Yusuf’un boynuna takar. Kardeşleri kıskançlıktan Yusuf’u kuyuya attıkları zaman da Cebrail, gömleği saklı olduğu muskadan çıkarıp ona giydirir.”

Gömleklerin üzerine celi, sülüs, kufi yazıyla işlenen ayetler ve dualar kare, yıldız gibi geometrik şekillerin ya da Kadem-i Saadet, Süleyman Mührü, Zülfikâr, lale gibi anlamlı motiflerin içine yazılmış.

Peygamber Efendimizin nübüvvet mührü, Hilye-i Şerif ve O’nun için yazılan

Kaside-i Bürde’yle bezenmiş dört gömlek yer alıyormuş.

Ancak diğer gömlekler üzerinde de yine Peygamberimize ait Kadem-i Saadet ve Nalın-ı Saadet motifleri kullanılmış.

Topkapı sarayında Cem Sultan’a ait bir gömlek var.

2. Selim’e Hürrem Sultan tarafından diktirilen gömlek yalnızca Selim ve Bayezıd arasındaki taht mücadelesini değil, Rüstem Paşa’nın entrikalarıyla boğdurulan Şehzade Mustafa’nın hazin sonunu da anlatıyormuş…

Tılsımlı gömleklerden parası olanlarda yararlanmış. Hele saray çevresinde üst düzeyde olanlar mutlaka yaptırmışlar. Bazıları isteklerini yazdırmış, bazıları dualar yazdırmış, bazıları bahtlarının açılmasını, şanslarının çok olmasını istemiş. Kimileri de direk dileklerini dokutmuşlar.

Şu varki bu tılsımlı gömleklerin tılsımına herkes inanıyormuş.

İnanılmamış olunsa asırlarca tılsımlı gömlekler yaptırılır mıydı?

Halk da bu gömleklerden yaptırıyormuş, onlar kısmet açılmasından, akrep yılan sokmasının konmasına ve eşlerine güzel görülmelerini isteyecek kadar inanıyorlarmış.

Nazan Şara Şatana