Türban ve dünya

''Türban konusu'' son dönemde siyasiler tarafından iyice istismar edildi ve parlamenterlerimiz bu konuyu ''kendilerince'' çözmeye karar verdiler. Bizleri artık usandıran tartışmalar bir kenara, laiklik ilkesine bağlı olan bir ülkenin türban sorununu anayasayla çözmeye çalışması son derec vahim bir konu gibi gözüküyor.

Bu konu ısıtılırken, fikirlerini merakla beklediğimiz Amerika Birleşik Devletleri ve Avrupa Birliği'nden de bugün açıklamalar geldi. Avrupa Parlamentosu Başkanı Hans-Gert Pottering, türban sorunuyla ilgili düşüncelerini NTV'ye açıkladı. (tam metni http://www.ntvmsnbc.com/news/433935.asp adresinde bulabilirsiniz.) Hristiyan Demokrat Parti üyesi Pöttering'in görüşlerini sadece Türkiye bağlamında değil, laiklik ve Avrupa Birliği çerçevesinde düşünmekte fayda var, bu açıdan onun düşüncelerini bilmek son derece yararlı.

Pöttering'in ''Avrupa Laiklik''i tanımlamasına bakalım: ''Laiklik, politikanın, politik kararları etkileyecek olan din üzerine değil, demokrasi üzerine şekillenmesidir. Din ve devlet işlerinin kesin olarak ayrılmasıdır.'' Pöttering, Türkiye'nin türban sorununu çözmesiyle ilgili somut açıklama getirmezken, kararı parlamentoya bırakıyor. Yine de, laiklikin sadece çoğunluğun dinine değil, bütün dinsel gruplara aynı şekilde ifade hakkı verilmesi olduğunun altını çiziyor ki; kesinlikle katılıyoruz. Türban tartışmalarıyla ilgili en önemli sözü ise ''Hoşgörülü oldukları sürece, insanların nasıl giyindiklerinin hiç de önemi yoktur.'' Bizim bütün derdimiz de bu aslında. Birçok hukukçumuzun belirttiği gibi, yükseköğretimde türbanlı öğrencilere izin verilmesi durumunda, başı açık öğrencilerin haklarının nasıl korunacağı belirsiz. Öte yandan, türban konusunu tartışan kadınlar değil erkekler ve o erkeklerin çoğu da hoşgörüsüz. Hoşgörüsüzlüğün egemen olduğu bir ortamda; öğrencilerin türbanlı veya türbansız olması da pek bir fark yaratmayacak gibi duruyor.

Pöttering'in ''Laiklik din yok demek değildir. Laiklik, dinin, bir ülkede baskın faktör olmaması demektir. Laiklik diğer dinlere inançlarını ifade etme fırsatı tanımalıdır.'' sözleri de ''laiklik ilkesi''ni çok iyi tanımlayan ve kesinlikle desteklediğimiz sözler. Laiklik ilkesinin gereklerini sadece türbana bağlamak son derece yanlıştır; laiklik çok daha geniş bir ilkedir ve sadece bir konuya saplanarak laiklik ilkesini uygulamamız imkansızdır. Türkiye'nin sorunu laikliktir, laikliğin anlaşılmasıdır. Laiklik, hoşgörüyü gerektirir ama bu hoşgörü bizde ne kadar vardır; soru işareti...

Türbanla ilgili bir diğer açıklama ise Amerika Birleşik Devletleri'nden geldi. ABD Dışişleri Bakan Yardımcısı Matt Bryza da içişlerimize müdahaleden çekinerek ''Türban, Türkiye'nin karar vereceği bir iç meseledir.'' dedi. Bryza çok yerinde ifadeler kullanarak şu açıklamayı yaptı: ''Biz, türban veya herhangi bir dini kıyafetle belli bir ifade şeklini savunmuyoruz. ABD, demokratik toplumların saygı göstermesi gereken din özgürlüğünü desteklemeyi sürdürüyor.''

Birincisi; ''türban sorununu çözmeyi kafasına koyanlar'' Bryza'nın aksine ''belli bir ifade şeklini'' savunuyorlar. Hatta, bunun için şekil bile belirliyorlar. Bunlar; gerçekten utanılacak gerçekler. Laikliği anlayamayan ülkemiz, belli bir ifade şeklinin uygulamasıyla uğraşıyor. İkincisi ise ''din özgürlüğünün türbanla gerçekleşmeyeceğini'' anlayamamış olmamız. Pöttering'in belirttiği gibi ''Laiklik, bütün inançlara saygıdır.'' Bunu anlamaktan çok uzak bir noktadayız.

Ülkemizde türban konusu tartışılmaya devam ederken dış mihraklardan gelen seslere kulak vermemiz gerekir diye düşünüyorum. Görüldüğü üzere, Batı'lı dostlarımız türbandan çok laiklik üzerinde duruyorlar ve bizleri de düşünmeye itiyorlar. Umarız başka konularda onları dinleyenler, bu konuda da onları dinlemeye çalışırlar...