- Kategori
- Sinema
Türk Sinemasının Başlangıç Yılları
Türk sinemasının başlangıç yılları 1914’lü yıllara Birinci Dünya Savaşı’nın ağır koşullarına dayanır. İlk Türk filmi genel yaklaşımlara göre bir belgesel filmdir. Almanya ile savaşa giren Osmanlı Devleti’nin 1876–1877 savaşları anısına topraklarına dikilen Rus anıtının yıkılışını konu alan “Ayestefanos’taki Rus Abidesinin Yıkılışı” adlı film Türk sinemasının ilk filmi olarak kabul edilir.
Film savaş sırasında yedek subaylık yapan Fuat Uzkınay tarafından abidenin yıkılışı sırasındaki coşkunun kayıt altına alınmasıyla ortaya çıkmıştır. Filme ait hiçbir kopyanın günümüze dek ulaşmaması ilk Türk filmleri konusundaki tartışmaları derinleştirmiştir.
Alman ordusundaki sinema faaliyetlerinin askerler üzerinde motive edici özelliğini fark eden Enver Paşa aynı sistemi Osmanlı Devleti’ne uygulamaya karar verir. 1915’te kurulan Merkez Ordu Sinema Dairesi Alman Weinberg ile çalışmalarına başladı. Uzkınay’da Weinberg’in yardımcılığına getirildi.
Öncelikle belgesel filmler çekilse de daha sonradan konulu filmlerin çekimi için izinler alındı. İlk uyarlama film ise Himmet Ağa’nın İzdivacı oldu. Himmet Ağa’nın İzdivacı Moliere’in Zoraki Nikâh adlı eserinden uyarlandı. Bu dönemde çekilen Pençe adlı film cinsellik unsuru bulunan ilk Türk filmi olarak kayıtlara geçti. Muhsin Ertuğrul’un her Türk vatandaşını utandırdı diyerek nitelendirdiği film kadın erkek sorunlarını işliyordu.
Ahlak dışı davranışlar sergileyen bir ecnebi kadının yer aldığı Mürebbiye adlı film Türkiye’de sansüre uğrayan ilk film olma unvanını aldı.
Bakışları ile her erkeği çığırından çıkartabilecek özelliklere sahip olan Madam Kalitea ilk vamp kadınımız oldu. Kalitea Mürebbiye adlı filmde çocuk bakıcılığı yaptığı evdeki tüm erkekleri baştan çıkarması sebebiyle ahlaksız bir imge olarak hafızalara kazındı. İstanbul seyircisinden tepki alan film Anadolu seyircisine hiç ulaşmadı.
Türk sinemasının ilk tipi de beceriksiz bir memur olan Bican’dır. Halk tarafından tutan Bican karakterine ardı ardına birkaç film çekildi.
Kurtuluş Savaşı’nın tüm gerçekliğini aktarmak için çekilen İstiklal (1922) adlı film Türk Kurtuluş Savaşı’nı aktaran ilk filmimiz oldu.
Ahmet Buğra TOKMAKOĞLU