Türkiye’de kadın haklarının gelişimi..

-1869'da İlk kadın dergisi "Terakki Mukadderat" yayınlandı

-1869'da Kız Öğretmen okulu-'Dar-ül Muallimat' açıldı. 

- Evlenme yaşının erkeklerde 18, kadınlarda 17 olması ve zorla evlendirmelerin geçersiz sayılmasını düzenleyen Hukuk-ı Aile Kararnamesi 1871'de çıkarıldı.

-Kadınlar ilk kez 1913 yılında devlet memuru olarak çalışmaya başladı.

-Kızlar için ilk yüksek öğretim kurumu, 1914 yılında 'İnas Darülfünunu' adı altında açıldı.

- Kadınlar bilim dünyasıyla ilk kez 1922 yılında tanıştı. Bu tarihte yedi cesur kız öğrenci, Tıp Fakültesine kayıt yaptırarak eğitime başladı.

- İlk kadın partisi girişimi. 16 Haziran 1923’te başkanlığını yazar Nezihe Muhittin’in(1889-1958) yaptığı “Kadınlar Halk Fırkası” kurularak, ilk siyasal oluşum meydana getirildi. Fırka’nın genel sekreteri Şükufe Nihal,’’Kadınlar Halk Fırkası’nın programı, şimdiye kadar her fırsatta izaha çalıştığımız gibi, kadının içtimai, iktisadi ve bilahare siyasi sahalarda haklarını inkışaflarını temin etmektir” demişti. Bu siyasi oluşuma  o dönemde henüz kadınların siyasi hakları sağlanmadığından izin verilmedi.

-İlk kadın derneği. Cumhuriyet’in ilânı sonrasında, 7 Şubat 1924’te “Türk Kadınlar Birliği”ni kuran kadınlar, çalışmalarını bu yolla sürdürmeye başladılar.

-Tevhid-i Tedrisat Kanunu'nun 3 mart 1924'te çıkarılmasıyla tüm eğitim kurumları Milli Eğitim Bakanlığı'na bağlanırken, kızlar da erkeklerle eşit haklarla eğitim görmeye başladı.

-Kadınlara boşanma hakkı, velayet hakkı ve malları üzerinde tasarruf hakkı tanıyan Türk Medeni Kanunu, 17 şubat 1926'da kabul edildi.

-1930 yılında kadınlar belediye seçimlerinde seçme ve seçilme hakkı kazandı.

-Kadınlara köylerde muhtar olma ve ihtiyaç meclisine seçilme hakları ise 1933 yılında Köy Kanunu'nda değişiklik yapılarak verildi

-1934'te yapılan Anayasa değişikliği ile seçme ve seçilme hakkı tanınmasıyla tam olarak açıldı ve ilk kadın milletvekilleri için TBMM  yolu açıldı..

-8 şubat 1935'te TBMM Beşinci Dönem seçimleri sonucunda 17 kadın milletvekili, ilk kez Meclis'e girdi. Böylece,kadınlar Meclis’teki tüm milletvekillerinin % 4,5 ‘ini oluşturdular.

İlk kadın milletvekillerinin adları, bölgeleri: Mebrure Gönenç(Afyonkarahisar), Hatı Çırpan(Satı Kadın- Ankara, Türkan Örs Baştuğ (Antalya),Sabiha  Gökçül Erbay (Balıkesir ), Şekibe İnsel (Bursa), Hatice Özgener (Çankırı), Huriye Öniz Baha (Diyarbakır), Fatma Memik (Edirne), Nakiye Elgün(Erzurum ), Fakihe Öymen (İstanbul), Ferruh Güpgüp (Kayseri ),Bahire Bediş Morova Aydilek(Konya), Mihri Bektaş (Malatya), Meliha Ulaş (Samsun), Esma Nayman (Seyhan), Sabiha Görkey (Sivas ), Seniha Hızal(Trabzon ), Benal Nevzad İstar Arıman (İzmir ) 

-25 Şubat 1936 Türkiye’nin ilk kadın pilotu ve Dünyanın ilk kadın savaş pilotu, Atatürk’ün manevi evlatlarından Sabiha Gökçen’dir. (22 Mart 1913; Bursa – 22 Mart 2001)

-1937'de kadınların yeraltında ağır ve tehlikeli işlerde çalıştırılması, ILO sözleşmesi ile yasaklandı. 

-Kadınlara doğum yardımı ilk kez 1945 yılında 4772 sayılı yasa ile düzenlendi. Yaşlılık sigortasının kadın ve erkekler için eşit esaslara göre düzenlenmesi ise 1949 yılında çıkarılan yasa ile gerçekleşti.

-1950 yılında ilk kadın belediye başkanı Müfide İlhan Mersin'den belediye meclis üyelerince seçildi. Mareşal Fevzi Çakmak'ın kardeşi Nafiz Çakmak'ın kızıdır.

-İlk kadın bakan Türkan Akyol, 1971 yılında göreve atandı. (Sağlık Bakanı)

-İlk 'Kadın Sorunları Araştırma ve Uygulama Merkezi', 1989 yılında İstanbul Üniversitesi'nde kuruldu

-1989 yılında kadınlara da kaymakamlık yolu açıldı. İçişleri Bakanlığı, kaymakamlık sınavlarına kadınların da alınacağını açıkladı. İlk kadın kaymakam: Özlem Bozkurt

-Türkiye Cumhuriyeti tarihinde ilk kadın vali Lale Aytaman, 1991 yılında Muğla'ya atandı

-Türkiye Cumhuriyeti tarihinde Başbakan koltuğuna ilk kez bir kadın oturdu. Türkiye'nin ilk kadın başbakanı Tansu Çiller, 25 haziran 1993 tarihinde hükümeti kurdu. 

-Kadının evlendikten sonra kocasının soyadını almakla birlikte, kendi soyadını da kullanabilmesi, 1997 yılında Medeni Kanun'da yapılan değişiklikle sağlandı.

-İlk kadın avukat: Süreyya Ağaoğlu

-İlk kadın büyükelçi: Filiz Dinçmen

-İlk kadın doktor: Safiye Ali

-İlk kadın emniyet müdürü: Feriha Sanerk

-İlk kadın gazeteci: Selma Rıza

-İlk kadın hakim: Suat Berk

-İlk kadın polis memuru: Betül Diker

-İlk kadın profesör: Prof.Dr. Fazıla Şevket Giz

-İlk kadın subay: Ülkü Sema Toksöz

-İlk kadın tiyatro oyuncusu: Afife Jale 

 Halen TBMM’de kadın milletvekili oranı yüzde 14.2, sayısı 78’dir.Bir kadın bakan ve bir kadın vali bulunuyor.

VE BİR FIKRA.

Bir kadınla bir adam ayrı ayrı arabalarında giderlerken çarpışırlar.

İkisinin de arabası mahvolur ama şans eseri ikisi de hiç yara almadan kurtulur.

Arabalarından sürünerek çıkarlar ve kadın adama bakıp:

— 'Çok ilginç! Arabalarımız mahvoldu ama ikimize de hiçbir şey olmadı. Bu belki de tanışıp, dost olup, hayatımızın sonuna kadar huzur içinde birlikte yasamamız için bir işarettir.' der.

Müthiş heyecanlanan adam:

— 'Evet, galiba haklısın!' diye cevap verir.

Kadın:

— 'Bak, arabam hurdaya döndü ama bir şişe şarap sapasağlam. Bu kesin bir işaret. Bu şarabı içip şansımızı kutlamalıyız.' diye devam eder ve şarap şişesini adama uzatır.

Adam şişeyi alır, açar ve yarısını içip kadına verir.

Kadın hemen şişenin mantarını kapatıp adama geri uzatır.

Bunun üstüne adam sorar:

— Sen içmeyecek misin?

Kadın cevap verir :

— Hayır, ben polisi bekleyeceğim!

Kadınsız erkek, erkeksiz kadın yarımdır. Birbirini tamamlar. Kimi konularda erkekler, kimi konularda kadınlar daha üstün ve insan haklarında eşittirler. Toplumdaki aktivitelerde kadın ve erkeğin bir arada olması, sorumlulukların birlikte paylaşımı, cinsel zıtlaşmayı, karakterlerde, kültürde aşırı farklılaşmayı önleyecektir. Eşitlik ve anlaşma için bu şart.

Feodal zincir, tutuculuk kırılmadıkça kadın hakları da tam sağlanamaz. Koşulsuz itaat kültürü hak aramaya, hakları kullanmaya engeldir.

Tüm kadınları 8 Mart’ta doruğa çıkan önemleri dolayısıyla kutluyorum.