Türkiye'nin "kurucu ayarları" ve Cumhuriyet'in "kuruluş değerleri" nedir?

Birbirinde ayrılmaz bu iki kavramı, aslında bir bütün içinde değerlendirmek gerekir... Ama, bana sorarsanız; ben derim ki;

CUMHURİTET'İN "KURULUŞ DEĞERLERİNE" GİDEN YOL; TÜRKİYE'NİN "KURUCU AYARLARI"NDAN GEÇMİŞTİR...

*

Bu blog içinde incelenecek konular:

- Kavram birlikteliği ve ayrılığı...

- Atatürk Türkiye'sinin, "kurucu ayar" kanunları...

- Takrir-i Sükun Kanunu(Huzurun Sağlanması Yasası)

- Sonuç...

- Bir soru...

*

TÜRKİYE'NİN "KURUCU AYARLAR" VE CUMHURİYET'İN "KURULUŞ DEĞERLERİ"...

Bu iki kavramı ilk kez ortaya atan, CHP Genel Başkanı Kılıçdaroğlu olmuştur... Kılıçdaroğlu, daha bir ay öncesine kadar, "Türkiye iyi yönetilemiyor; Türkiye, 'kurucu ayarlarına' dönmelidir"(1) diyordu...

Türkiye'yi yönetenler, Kılıçdaroğlu'nun bu uyarısını "dikkate aldı mı, almadı mı?" bilemiyorum.  Ama, aradan bir ay geçti; 16 Nisan 2016'de, Rize'de bir panelde yaptığı konuşmada; Kılıçdaroğlu, bu sefer de, "Türkiye, eğer bütün sorunlarını aşacaksa, 'Cumhuriyet'in kuruluşundaki değerlere' dönmek zorundadır"(2) dedi..

Türkiye'yi yönetenler şaşırmıştır herhalde... Nereye dönecekler? "Türkiye'nin kurucu ayarlarına" mı; yoksa "Cumhuriyet'in kuruluşundaki değerlere" mi?

Doğrusu, benim bloğumun, alt(ikinci) başlığına attığım başlıktır.. "Cumhuriyet'in kuruluşundaki değerlere açılan yol; Türkiye'nin kurucu ayarlarından geçmiştir"...

Yani, "Türkiye'nin kurucu ayarları" ile "Cumhuriyet'in kuruluşundaki değerler" faklıdır... Ama, nihai sonucu aynıdır... Aynı hedefe yöneliktir...

Bu da, "çağdaş ölçülerde; siyasi ve sosyal açıdan değişim ve dönüşümdür"

Belki de bunun için, Kılıçdaroğlu,  bir ay önce, "kurucu ayarları" gündeme getirmişken; bir ay sonra da, onu bırakıp "Cumhuriyetin kuruluşundaki değerlere" dönme gereğini savunmuştur.

*

ATATÜRK TÜRKİYE'SİNİN "KURUCU AYAR" KANUNLARI...

M. Kemal(ATATÜRK), Türkiye'yi, "uygar toplumlar içinde yaraştığı kata yükseltmek", uygarlıkla ilgili "iş ve ilişkilerde verimli sonuçlar sağlayabilmek" ve Türkiye Cumhuriyeti'ni sarsılmaz temeller üzerinde hergün daha çok güçlendirmek" için "her araçtan" yararlandığını belirtmiştir(3).

- 29 Nisan 1920'de yürürlüğe giren, öncelikle Kurtuluş Savaşı'nın sorunsuz devamı için çıkarılan Hıyanet-i Vataniye Kanunu;

- İlki, 11 Eylül 1920'de kurulan "İstiklal Mahkemeleri";

- Ve 4 Mart 1925 tarihli "Takrir-i Sükun Kanunu"...

Bunlar, Türkiye'nin "kurucu ayarları" olan yasalardır; ve yeni kurulan Türkiye Cumhuriyet'nin kuruluşundaki değerlere de, bu kanunların sağladığı imkanlarla ulaşılmıştır...

Tüm "siyasi ve sosyal değişimler", M. Kemal'in de, NUTUK'ta, bizzat kendisinin açıkça ifade ettiği gibi, "bu kanunların yürürlükte olduğu zamanlarda" gerçekleştirilmiştir...

*

TAKRİR-İ SÜKUN KANUNU(Huzurun Sağlanması Yasası)...

Yukarıda da, üstüne basa basa vurguladığım ve M. Kemal Atatürk'ün de, NUTUK'ta bizzat belirttiği gibi, Yeni Türkiye'nin "kurucu ayarlarından" biri de, Takrir-i Sükun Kanunu'dur(Huzurun Sağlanması Yasası)...

Yine, M. Kemal'in sözleri ile belirttiğim gibi, yeni Türkiye'nin, çoğu "devrim" niteliğindeki bütün "siyasi ve sosyal değişimleri" özellikle bu kanun yürürlükte olduğu süreçte gerçekleştirilmiştir...

Bu kanunun içeriği ve amacı, özetle şöyleydi:

"İrtica, isyan ve ülkenin sosyal düzenini, huzur ve sükununu, güvenlik ve asayişini bozmak yolunda olan bütün örgütleri, tahrikleri, kışkırtmaları, girişimleri ve yayınları Hükümet yönetim yolları ile yasaklamak..."(4)...

Yani özetle, "ülkenin huzur ve sükununun sağlanması" için çıkarılmış bir yasa....

Bu kanundaki yasakları ihlal edenler, diğer bir "kurucu ayar" kanunu olan "İstiklal Mahkemeleri"nde yargılanırlardı...

*

SONUÇ...

Şu anda, Türkiye, Kurtuluş Savaşı öncesinde ve sırasında olduğu gibi, "iç ve dış güçlerin kışkırtması" ve "desteği" ile benzer bir durum yaşamaktadır...

Ülkemizin ve insanımızın "huzur ve sükuna ihtiyacı var"..

Devletin ve hükümetin, elbette, bu duruma karşı gerekli önlemleri alacak, yeri ve zamanı geldiğinde, "olması gerekeni olur duruma" getirmek için mevcut yasaları vardır...

Örneğin, 29 Nisan 1920'de yürürlüğe giren ve 1991 yılında yürürlükten kaldırılan ve onun yerine yürürlüğe giren 12 Nisan 1991 tarihli "Terörle Mücadele kanunu" gibi...

Bu kanun, nasıl ve ne kadarı ile uygulanıyor bilemem; ama bildiğim bir şey varsa, o da,--şu anda, bana göre, adı konmamış-- bir "Takrir-i Sükun Kanunu" uygulanmaktadır...

Bu da, herhalde 2023'ün, "yeni, yeni" Türkiye'sinin  "kurucu ayarlarından" biri olsa gerek...

*

BİR SORU...

Ne yapmamız gerekir şimdi?

Kurtuluş Savaşı öncesi ve sırasında başvurulan ve de devleti kuran "kurucu ayarlara" mı dönelim; ya da, "Cumhuriyet'in kuruluşunda" ve sonraki dönemlerde "kazanılan değerlerine" mi dönelim?

Yoksa, onları geçmişte bırakıp; devletin ve hükümetin şu anki "mücadelesini", bir "kurucu ayarı" mı kabul edelim?

Bu soruyu, bir ay önce, Türkiye'nin "kurucu ayarlarına"; bir ay sonra da, "Cumhuriyet'in kuruluşundaki değerlere" dönmemizi öneren Kılıçdaroğlu'nun yanıtlamasını isterim...

Hangisine dönelim?

cdenizkent

-------------------- :

(x) Bu bloğuma uygun bir "kategori" seçmekte zorlandım... Çünkü bloğum, "tarih" ve "siyaseti" birlikte konu etmektedir... Kategori olarak "siyaseti" seçtim; ama bu bloğum en uygun kategorisi, "siyasi tarih"tir... Bu durumu, Blog Yönetimi'nin dikkatine sunarım...

(1) cdenizkent, Kılıçdaroğlu'nun  dönmeyi  arzu ettiği  Türkiye'nin kurucu  ayarları" nedir?, "milliyet.com.tr", Güncel: 14 Mart 2016

(2) FİNANS HABER.COM, 16 Nisan 2016, güncelleme; 19:10

(3) M. Kemal Atatürk, Nutuk-Söylev, Cilt II, s. 1195

(4) Prof. Dr. Ahmet Mumcu, Tarih Açısından Türk Devrimi'nin Temelleri ve Gelişimi, İstanbul: 1988, ss. 131-132