Mlliyet Milliyet Blog Milliyet Blog
 
Facebook Connect
Blog Kategorileri
 

30 Aralık '06

 
Kategori
Arkeoloji
 

Urartular : Dağların kralları III

Urartular : Dağların kralları III
 

Urartu Kralı I. Argişti’nin ölümünden sonra tahta oğlu II. Sarduri geçti. II. Sarduri’nin hükümranlık dönemi (M.Ö 756-730) büyük başarılarla taçlanmış olmasına rağmen güneyde güçlenen Assur devletine karşı alınan bir yenilgi Sarduri’nin zaferlerle dolu dönemini başarısızlıkla sonuçlandırmasına sebeb oldu. Daha kısa bir biçimde ifade etmek gerekirse; II. Sarduri çağı, Urartuların en büyük başarıları fakat sonrasında başarısızlıkları tattığı bir dönem olmuştur diyebilirim.

Sarduri’nin kendi icraatlarını anlattığı yazıtlar Van kalesinin güney eteklerindeki kutsal alanda bulunmaktadır. Analı kız olarak adlandırılan kutsal alanda; kayalık yüzeye oyulmuş nişler, bu nişlerin ön kısımlarında yer alan yazıtlar ve kurban kanlarının akıtılması için yapılmış olan kurban kanalları yer alıyor. Vanlılar ya da Van’ı görmüş olanlar bilirler; Analı kız kutsal alanındaki kurban kanalından aşağıya kayan kızların iyi bir eş bulup tez zamanda evleneceklerine inanılır. Van’a kazı için gittiğim 2004 yılı yazında bende kurban kanalının içine bir güzel kurulup fotoğraf çektirdim ama aşağı kayma eylemini gerçekleştirmedim.

II. Sarduri batıya; Elazığ ve Malatya bölgesine sefer yapar ve orada hakim olan Melitene (Malatya) Geç Hitit krallığını büyük bir yenilgiye uğratarak bölgeyi ele geçirir. Ele geçirdiği bölgedeki halkın büyük bir bölümünü yeni kurdurduğu kentlere yerleştirmek için toplu nüfus aktarımı (tehcir) yoluyla sürgüne gönderir. II. Sarduri’nin Elazığ yakınındaki Habibuşağında Urartu dönemindeki adıyla Tumeişki’de yaptırdığı bir yazıt vardır. İzoli yazıtı adı verilen bu yazıtın önemi Urartuların ulaştığı batı yönündeki en uç noktayı işaret etmesidir. Van’daki Gürpınar ovasında bulunan bir tepenin üzerinden yer alan Çavuştepe kalesi (Eski adıyla Sardurihinili), II. Sarduri döneminde inşa edilmiştir. Kalede biri baş Tanrı Haldi’ye diğeri ise Tanrı İrmuşini’ye adanmış iki tane tapınak bulunmaktadır.

En önemlileri Kargamış, Zincirli (Samal), Melitene, Que, Arpad ve Gurgum (Maraş) olan Geç Hitit devletleri, hem Assurluların hem de Urartuların ilgi alanı içinde yer alıyordu. Bu devletlerin yer aldığı Kuzey Suriye coğrafyası gerek stratejik açıdan gerekse hammadde kaynakları açısından avantajlı bir noktada bulunduğu için Urartularda Assurlularda bu devletleri kendi egemenlikleri altında tutmaya çalışıyorlardı. II. Sarduri, Geç Hitit devletleriyle birlikte Assur Krallığına karşı bir cephe oluşturup bölgeyi elinde tutmaya çabalamış olsa da o sırada Assur krallığının başına geçen III. Tiglat-Pileser, güçlü ve kararlı politikalarıyla Assur devlerini güçlendirmiş ve Urartuların karşısına eskisine oranla çok daha güçlü bir Assur krallığı çıkarmayı başarmıştı. III. Tiglat-Pileser M.Ö 743 yılında Urartu üzerine bir sefer yaptı ve Adıyaman yakınlarındaki Khalfeti’de Urartu ordusunu Geç Hititli müttefikleriyle birlikte büyük bir yenilgiye uğrattı. İşte bu yenilgi Urartuların hızlı yükselişlerine büyük bir darbe vurdu. Assur kralının Kalhu’daki (Nimrud) sarayının duvarlarına kazıttığı yazıtlardan öğrendiğimiz bu bilgilere göre, Khalfeti’de kazandığı zaferle yetinmeyen III. Tiglat- Pileser, Urartuların başkenti Tuşpa’ya kadar ilerledi ve Urartu topraklarını talan etti. Yaptıkları vahşice eylemleri tüm ayrıntılarıyla yazıtlara kazıtmaktan çok hoşlanan Assurluların bu sefer sırasında öldürdükleri Urartu askerlerinin kellerinden piramitler yapmakla övündüklerini de eklemek istiyorum.

Urartu kralı II. Sarduri’nin başarılı başlayan ama Assurluların karşısında alınan yenilgilerle sonlanan hükümranlık döneminden sonra oğlu I. Rusa Urartu krallığının başına geçti. I. Rusa ( 730-714/713) döneminin Urartular açısından en büyük sorunlarından biri, Kuzeyden gelerek Urartu topraklarına inen Kimmerlerin ve İskitlerin akınlarıydı. Orta Asya’dan gelen göçebe bir kavim olan İskitlerin yine kendileri gibi göçebe bir kavim olan Kimmerleri yerlerinden oynatmasıyla büyüyen sorun I. Rusa’yı ziyadesiyle meşgul etmiş olmalı ki; bu atlı kavimlerin akınlarını durdurmak için Ermenistan’da Sevan gölü yakınında kentler ve kaleler kurdurdu ancak onları durdurma konusunda somut bir başarı sağlayamadı. I. Rusa’nın İskit ve Kimmerler ile yaşadığı sorunlardan haberdar olan Assur kralı II. Sargon, Urartular üzerine çıktığı bir seferle I. Rusa’ya ve Urartu krallığına büyük bir darbe vurdu: Tarihe “II. Sargon’un 8. seferi” olarak geçen bu olay, Sargon’un katibi tarafından tüm ayrıntılarıyla kaleme alınmıştır. Bu seferde Urartuları ve Geç Hititli müttefiklerini kesin bir başarısızlığa uğratan Assur ordusu Urartular açısından büyük bir öneme sahip olan kült kenti Musasir’i ele geçirmiştir. Sargon’un ve Assur ordusunun bu zaferinden sonra Kuzey Suriye egemenliği tamamiyle Assurluların eline geçmiş oldu. Assurlular karşısında aldığı yenilgiyi hazmedemeyen Urartu kralı I. Rusa ise intihar ederek yaşamına son verdi.

I. Rusa’dan sonra iktidara geçen II. Argişti döneminde (714/713-685) İskitler ve Kimmerler ülke için sorun oluşturmaya devam ettiler. Urartu ülkesinden batıya doğru ilerleyen Kimmerler, Başkenti Gordion (Eskişehir yakını) olan Frig topraklarına doğru ilerleyerek bu krallığı ortadan kaldırdılar. II. Argişti, Kimmerlerin kendi topraklarına geri dönmesinden korktuğu için olacak Erzincan’da Altıntepe isimli kaleyi inşa ettirdi. Altıntepe kalesinin içinde yer alan Apadana yapısı, (Çatısı sütunlarla taşınan toplantı ve kabul salonlarına apadana deniyordu) Urartu mimarlığında görülen tek apadana örneği olması bakımından ilginçtir. II. Argişti hükümranlığı süresince doğuya da sefer yaptı ve Urartuların doğudaki en geniş sınırlarına bu kral döneminde ulaşılmış oldu.

Kral II. Argişti’nin ölümünden sonra başa geçen II. Rusa, Urartu devletine büyük başarılar ve geniş bir sahada sürdürülen imar faaliyetleriyle dolu güzel bir dönem yaşatacaktı. II. Rusa’nın bu faaliyetlerini sonraki yazımda aktaracağım.

Blog Resmi : http://www.fotograf.net/firdevssayilan/pages/portfolyo/018.htm

 
Toplam blog
: 130
: 5076
Kayıt tarihi
: 08.08.06
 
 

Ege Üniversitesi Protohistorya ve Önasya Arkeolojisi bölümü mezunuyum. Şu anda Marmara Üniversitesi ..