Uygulanmayan hukuk kuralları devlete sorumluluk yükler mi?

Uygulanmayan kanunların sebep olduğu bireysel maduriyet gelişmekte olan ülkelerde sıkça yaşanan bir problem.

Bir kanun var. Suç ve cezasını tanımlanmış.
Ama bu kanun yoğun bir şekilde ihlal edilmesine rağmen uzun süredir ceza uygulanmıyor.

Bir gün kamu otoritesi herhangi bir sebepten bu kanunu uygulama kararı verdiğinde
"ilk yakalanan kişiler" açısından mahkemede suçta indirime sebep olabilecek hak oluşmuş sayılabilir mi?

Yani, kanunu daha önce uygulamayan kamu yetkisinin suçun işlenmesine göz yumuyor olduğunun yaygın bir şekilde biliniyor olması, suç işleyen açısından bir hak / af gerekçesi oluşturur mu?

Yani, ihtilale teşebbüs dahil, vergi kaçırma, birden fazla eşli olma, kırmızı işikta geçme, servis yolunu kullanma, çevreyi kirletme gibi yüzlerce ceza konusu tanımlanmış olup da, devletin denetim için yeteri kadar kaynak ayırmaması yüzünden takipsiz kalan durumlarda, devlet vatandaşı önceden uyarmadan aniden ceza yoluna başvurması suçu işleyen açısından hak oluşturabilir mi?

İbret olsun diye ceza vermek hukuken ve ahlaki olarak doğru mudur. Yoksa ibret olsun diye ikaz edip affetmenin hukukta yeri yok mudur?