Varşova-Ankara (600 YIL)

Bugün iki ayrı coğrafyada büyük roller üstlenen iki ülke. Doğu Avrupa’nın kilit noktası diyecebiliğimiz Polonya ve Asya ile Avrupa arasındaki köprüsü Türkiye. Her ülkede bulundukları jeopolitik  konumlarından kaynaklanan tarihsel mücadalelerde arka planda birçok sıkıntı yaşamışlardır ve yapılan mücadelerde bunun hep farkına varmışlardır. XIX yüzyılda  Osmanlı Devleti Polonyalılarında içinde bulunduğu birçok sığınmacıya kapılarını açmıştır. Bu hareketiyle Osmanlı Devleti bağımsızlıkları uğruna mücadele veren milletlere yardımı bir ilke edindiğini göstermiştir.

İki ülke arasında 600 yıl önce başlayan diplomatik ilişkilerin niteliğini bu tarihi süreçteki askeri çatışmalardan çok: barış dönemleri; kültürel; sosyal ve ekonomik  etkinlikler yönlendirmiştir. Osmanlı-Türk kültürü Polonya’ya ve Polonya’dan Avrupa’ya yansımıştır. Osmanlı Devleti döneminde ve Türkiye Cumhuriyeti’nde birçok Polonyalı devlet kurumlarında görev almıştır. 23 Temmuz 1923 günü yapılan dostluk antlaşması ile bugün halen fonksiyonunu sürdüren Ankara’da ve Varşova’da elçilikler açılmıştır. Polonya’nın komünizm rejim ile yönetildiği dönemlerde, Türkiye NATO’ya girmiş ve bu sırada iki ülke karşıt bloklar içinde yer almıştır. Ancak Polonya’nın 1989 yılında komünizmden çıkması ile birlikte ilişkiler yeniden düzgün bir seyir halini izlemiştir. Bunu takiben 1999 yılında Polonya’nın NATO üyeliğiyle iki ülke müttefik olmuşlardır. Türkiye Cumhuriyeti döneminde bir ilk olarak Başbakan düzeyinde Polonya’ya ziyaretini gerçekleştiren Recep Tayyip Erdoğan bu sırada imzalanan deklarasyonla  ikili Stratejik Ortaklık  (mayıs 2010) ilişkileri bulunduğundan  daha da yüksek bir yere taşımayı ön görmüştür. Yapılan  anlaşmalar ve karşılıklı müzakerelerde ilişkilerin büyük bir değişim içinde olduğu netliğini, tutarlılığını ve sürekliliğini korumaktır. Bununla birlikte Polonya’nın Avrupa Birliğine girmesinden sonra Türkiye’ye AB’ye girme konusundaki siyasi tutumunu baştan günümüze kadar olumlu olarak devamlı beyan etmiştir.

Türkiye’de şu an Polonya Büyükelçiliğinin ve İstanbul Başkonsolosluğunun dışında Mersin, Antalya ve İzmir’de açtığı Polonya Fahri Konsoloslukları bulunmaktadır. Aynı şekilde Türkiye Cumhuriyeti temsilcilikleride Polonya’nın Varşova, Krakov, Gdansk ve Poznan şehirlerinde diplomatik faaliyetlerini sürdümektedirler. Bu da gösteriyor ki, bugün her iki ülkede  diplomatik ilişkilerle birlikte ekonomik, sosyal-kültürel, ulaşım ve turizm konularında da hassasiyetlerini ön plana çıkarmaktadırlar.

Karşılıklı  ilişkilerde  ekonomik istikrara   bakıldığında iki ülkenin ticaret hacminde 2000  yılından itibaren düzenli bir artış görülmekte olup, 2000-2012 yılında Polonya’ya ihracat 10 kat, Polonya ‘dan Türkiye’nin ithalatı ise 18 kat büyümüştür. 2012 yılında Polonya’ya Türkiye’nin ihracatı 1.9 milyar dolar, Polonya’dan Türkiye’ye ithalat ise yaklaşık 3 milyar dolar düzeyinde gerçekleşmiş olup, iki ülke arası ticaret hacmi 4.9 milyar dolar düzeyindedir. İki ülke arasında ticaret alt yapısını güçlendirmek için çalışmalar yapılmaktadır ve bu konuda birçok anlaşma ve protokol imzalanmıştır. Karşılıklı yatırımlar bugün değişik iş sektörlerinde yapılmaya devam etmektedir.

Diplomatik ve ekonomik ilişkiler dışında son dönemlerde iki ülke arasında büyük değişim geçiren turizm de yerini almaktadır. Her yıl değişik rakamlarla karşımıza çıkan Polonya’dan Türkiye’ye gelen turist sayısı 1999 yılında 66.209 kişi iken, bu rakam karşımıza 2012 yılında 428.275 olarak çıkmaktadır. Tabiki bu da Polon turistlerin son zamanlarda tatillerini Türkiye’de yapmayı tercih ettiklerinin bir sonucudur. Aynı zamanda Türk öğrencilerinde eğitimde tercihinin Polonya olması ilişkilere ayrı bir boyut kazanmasına neden olmaktadır.

Seviyeli ve düzenli bir şekilde devam eden Polonya-Türkiye ilişkileri görüldüğü gibi değişen tarihe ve nesillere rağmen büyük bir örnek teşkil edip, 600 yıl boyunca dostluklarını muhafaza ederek  günümüze kadar sağlıklı bir şekilde  başarıyla getirmişlerdir. Gelecekte de Polonya-Türkiye ilişkileri gelişimini tamamlamaya devam edecektir.

Kaynaklar :
?    T.C. Ekonomi Bakanlığı
?    T.C. Dışişleri Bakanlığı
?    http://istanbul.mfa.gov.pl/tr/haber/polonya
?    Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 8/9 Summer 2013, p. 1127-1147, ANKARA-TURKEY
?    Trademap