Yabancı sözcüklerin kısaltmaları nasıl okunmalı?

Birkaç örnek:
H2O > suyun formülü
HD > high definition
5M > bir marketin büyüklük derecesini gösteren rakam ve harf
MP3 > bir zamanlar gençlerin yanından ayırmadığı küçük kasetçalar.

Bu ve buna benzer yabancı kelimelerin kısaltmalarının telâffuzunda maalesef tam bir kargaşa hâkim. Bu harf ve rakamların bir kısmını yabancı dile göre, bir kısmını Türkçe'ye göre telâffuz ediyoruz. Oysa bir kısaltmadaki harf yada rakamları sadece belirli bir dile göre okumalıyız. Hattâ bir harfin bir yabancı dilde nasıl okunduğunu bile bilmiyoruz. O kadar ki, 'profesör' titrine sahip bazı kişiler dahî, televizyon programlarında değerli görüşlerini bizlere aktarırlarken bu yanlışları yapıyorlar.

Örneğin, bu zevâta göre suyun formülü (H2O) haş/iki/o; (HD) ise heyç/dî biçiminde okunmalıdır. Oysa 'H' harfi Fransızca 'aş'; İngilizce 'eyç' şeklinde okunur! Yani doğru söyleniş 'aş/iki/o' ve 'eyç/dî' olmalıdır.

Keza yazımızın başında verdiğimiz (5M) kısaltmasını da, rakamı Türkçe ve harfi yabancı dilde, yani 'beş/em' şeklinde okuyorlar. Oysa her ikisini de ya Türkçe veya yabancı dilde okumak gerekir: 'beş/me' , 'fayv/em' , 'senk/em' gibi.

 (MP3) örneğinde de aynı kuralı uygulamak gerekir. Yani 'em/pe/üç' okunuşu yanlıştır. Onun yerine Türkçe 'me/pe/üç' veya İngilizce 'em/pî/trî' ya da Fransızca 'em/pe/trua' denmelidir.

Yanlış kullanılan iki deyimle yazıyı noktalayalım.

Birincisi: 'Kale almamak' ('a' uzun okunur): Önemsiz görmek, sözünü etmeye değer bulmamak anlamına gelir. 'Kal' arapça söz anlamına gelir. 'Kaile, kayile almamak' şeklinde söylenmesi yanlıştır. Bu deyimdeki 'a' harfini uzun okumak için şapka işareti kullanamayız. Aksi halde 'k' harfinin ince okunmasına sebebiyet vermiş oluruz.

Yanlış kullanılan bir diğer deyim de "esâmîsi okunmamak"tır. Değer verilmemek, adı anılmamak anlamına gelir. "Esamesi okunmamak" şeklinde söylenmesi yanlıştır. Çünkü 'esami' arapça 'isim' sözcüğünün çoğuludur. 'Esame' diye bir sözcük yoktur.