Yağlar, lipidler – Canlıları oluşturan temel maddeler – 3

Önceki yazıda üç elementin (oksijen, karbon, hidrojen) yaptığı bileşikleri İki oksijenli karbon zincirlerinin asit olarak isimlendirildiğini gördük. Bütrik asit bunlardan biri idi. Zincir üzerindeki karbon ve hidrojen sayısının artmasıyla daha birçok organik asit meydana gelir. Bunlar yağ asitleri diye de isimlendirilir. Bu asitler yağlıdır ve suda çözülmezler, yapılarını korumaya devam ederler. Resme baktığmızda, üç adet karbon zincirli yağ asidi görürüz. Dikkat edilecek olursa en üsttekinde her karbon atomunun dört ayrı atomla bağ yaptığı, ancak alttaki ikisinde bazılarının hidrojen atomlarının eksik olduğu görülmektedir. Çünkü buralarda karbon atomları birbirleriyle çift bağ yaparlar. En üstteki zincire ‘doymuş yağ asidi’ denir. Ortadakine ‘tekli doymamış yağ asidi, ’ alttakine de ‘çoklu doymamış yağ asidi’ denir. Yine dikkat edilirse ortadaki zincirde sadece bir tane çift bağ vardır, alttakinde ise iki tane. Çift bağların sayısı artabilir. Böylece farklı özelliklerde yağ asitleri meydana gelir. Çoklu doymamış yağ asitleri insan sağlığı için daha iyi olan asitlerdir. Marketlerde satışa konan yağ kaplarının üzerinde bu asitlerin oranları verilmektedir. 

Resimde bir gliserin molüekülünün üç yağ asidi ile yaptığı (yapacağı) bileşik görülmektedir. Çembere alınan atomlar birleşme sırasında su oluşturarak moleküllerden ayrılırlar. Böylece yağ-lipid molekülleri meydana gelir. Tereyağı, bitkisel yağlar hep bu maddelerin değişik birleşimlerinden oluşmuştur. Bu maddelerin vücudumuzda birikmesinin sebebi, vücuda girdikten sonra yakılarak kullanılmamasıdır. Demek ki ya beslenmeyi azaltacağız, ya da biraz enerji harcayacağız. Yağlar enerji depolarıdır. Dikkat edilirse molekül büyüklükleri gittikçe artmaktadır. Bunlar yakılmadan kaldıkları zaman vücutta obeziteye kan damarlarında tıkanıklıklara sebep olurlar. Yaşantımız tehlikeye girebilir.