Yanlış anlaşılan Mustafa

Bu yazımın öncelikle işleyişinden söz etmek istiyorum. Bu derlemelerin ve yorumlarımın başlıklar altında söz edileceğini bilmenizi istiyorum.

Peki, neden yazımın ismi “Yanlış Anlaşılan Mustafa” dır onu sizlere aktarayım:

Modern Türkiye’nin kurulmasında en önemli önderliği yaptığını nesnel olarak kabul etmiş bulunmaktayız. Zaten bu olgunun doğruluğu yazılı kaynaklar ve şahitlerle ispatlanmıştır. Her neyse başlığımda kullandığım yalın Mustafa, ulu öndere saygısızlık olarak algılanmamasını isterim. Sadece Mustafa Kemal ATATÜRK’ün doğduğu zamandan beri yaşadığı hadiselerin anlaşılabilir dilde sizlere aktarılmak istenmesidir.

İlerleyen vakitlerde de Mustafa Kemal Atatürk'ün düşünce yapısı ve özel yaşamından konuşacağız

Sanıyorum işleyişin, yazıların paylaşıldığı süre zarfı içerisinde anlaşılacağıdır.

Evet sizlere yapacağım seri hakkında verdiğim bilgilerden sonra başlayalım.

Atatürk’ün aile yapısı

Babası Ali Rıza Efendi, annesi Zübeyde Hanım’dır.

Ali Rıza Efendi’nin babası Kızıl Hafız Ahmet Efendi’dir. 14-15. Yüzyıllarda Karaman’dan Makedonya’ya, Kocacık’a yerleşmiş Kızıl Oğuz (Kocacık)Yörüklerindendir.

Annesi Zübeyde Hanım ise Selanik yakınlarındaki Langaza kasabasına yerleşmiş köklü bir Türk ailesinin kızıdır.

Annesinin ailesi de Karaman’dan gelen ve Rumeli’de 'Konyarlar' diye bilinen Türkmenlerdendir.”

Ali Rıza Bey, 1871 yılında, 1857 yılında Selanik'in batısındaki Langaza'da çiftçi bir ailede doğan Zübeyde Hanım'la evlenmişti

Ailesi ile Selanik'e göç eden Ali Rıza Bey, burada gümrük memurluğu ve kereste ticareti yaptı.

Ali Rıza Bey, 93 Harbi(1877-78) esnasında yerel birliklerde teğmenlik yapmıştı. Bu durum, Atatürk'ün ailesinin kısmen de olsa Osmanlı'daki egemen elitlerden olduğunu gösterir.

Fatma, Ömer, Ahmet, Naciye ve Makbule adlı beş kardeşinin ilk dördü küçük yaşta hayatını kaybetmiştir.

Başlangıç:1881

Mustafa Kemal Atatürk, 1881’de Selanik’te Kocakasım Mahallesi, Islahhane Caddesi’ndeki üç katlı pembe evde doğdu.

Samsun'a çıktığı 19 Mayıs tarihini doğum günü kabul etmiştir.

O ev hakkında şuan ki durumundan bahsedersek müzedir.

Yetkililer, Atatürk’ün eski evindeki eşyasının, "Ankara, Samsun ve İznik’teki müzelere dağıtıldığını" söylüyor.

Gerekçe olarak da "Eski evdeki eşyanın aslında Atatürk’e ait olmayıp, Birinci Dünya savaşından sonra bu eve yerleşen bir Yunan ailesine ait olmasını" gösteriyorlar.

Çocukluk, Gençlik

Mahalle Mektepleri

Mustafa, Haziran 1887'de başladığı ilköğrenimine bir süre annesinin arzusuna uyarak Hafız Mehmet Efendi’nin mahalle mektebinde devam etti.

Fakat çok geçmeden babasının isteği ile Selanik’te çağdaş eğitim yapan Şemsi Efendi Mektebi’ne geçti ve ilkokulu burada bitirdi.

Şemsi Efendi (c.1852 - 1917, Eyüp, İstanbul) Osmanlı eğitimci.

1867 yılında Selanik Mülkiye Rüştiyesi'ni bitirmiştir. 1872 yılında Selanik'te ilkokulunu açmıştır, Şemsi Efendi Mektebi. Selanik’in, Yunanların eline geçmesinden sonra İstanbul'a göç etmiştir. Eyüp civarında 1917 yılında ölmüştür. Kabri, Üsküdar'daki Bülbülderesi Mezarlığı'ndadır.

Şemsi Efendi, yeni öğrencisinin yeteneklerini ve zekâsını takdir ettiğinden, küçük Mustafa’nın kendi okulunda bulunmasından son derece memnundu.

Babası Vefat Etti. (1888)

Şemsi Efendi Mektebi’ne devam ederken babası Ali Rıza Efendi vefat etmiştir. Babasının vefatı üzerine annesi Zübeyde Hanım ekonomik sıkıntılar üzerine ağabeyinin (Halil ağa) yanına Langaza’ya gitmişlerdir.

Kız kardeşi Makbule Hanım o günleri anlatırken şöyle bahseder:

“Koca çiftlik Mustafa’ya dar gelirdi. Bugünkü gibi hatırımdadır: Tahtaları keser, küçük çiviler çakar ve bu çivilere incecik saz telleri gererek tambura yapar ve çalardı. Ben de kendisine yardım ederdim. Bütün bunlar vakit geçirmek için aranan çareler ve başvurulan basit eğlencelerdi. Tahta kesme ve güvercin yuvası yapma gibi meşguliyetlerinde ona yardım ederdim.”diyerek çiftlikte günlük uğraşlarından bahsetmiştir.

Gençlik zamanlarında okul

Selanik Mülkiye Rüştiyesi (Selanik Ortaokulu),Mustafa, Şemsi Efendi Mektebi’nde öğrenimini tamamladıktan sonra kısa süren maceraya atılmıştır. Selanik Mülkiye Rüştiyesi’ne kaydolup bu okulda Arapça öğretmenliği yapan Kaymak Hafız’dan sopa ile dayak yedikten sonra,  orada okumasını istemeyen büyükannesi onu derhal okuldan aldırdı.

Mustafa, Selanik Mülkiye Rüştiyesi’nden ayrıldıktan sonra içinde birikmiş asker edasıyla Selanik Askeri Rüştiyesi(Selanik Askeri Ortaokulu)’ne gitmek istiyor.

Sınavı kazandığı haberini alan Mustafa Kemal Atatürk 1893'te gizlice bu okula kaydolmuştur.

Selanik Askeri Rüştiyesi'nde, oldukça başarılı olan Atatürk sınıf başkanıydı ve üstün zekâsıyla matematik öğretmeni Yüzbaşı Mustafa Efendi’nin de dikkatini çekiyordu.

Genç öğrencisinin yeteneklerinden oldukça etkilenen Yüzbaşı Mustafa Efendi onu benzersiz kılmak için adına "Bilgi ve erdem bakımından olgunluk ve eksiksizlik" anlamına gelen Kemal ismini ekledi. Genç Mustafa, o günden sonra Mustafa Kemal olmuştu.

Matematik öğretmeni Yüzbaşı Mustafa Efendi’nin mazereti olduğu zamanlarda, onun yerine birçok kez dersi vermekle görevlendirilmişti.

Bir sonraki yazımda ise Mustafa Kemal Atatürk'ün Selanik Askeri Rüştiyesi’nde öğrenimini tamamladıktan sonra gittiği Manastır Askeri İdadisi’ne devam edeceğiz.

SAYGILARIMLA…