Yapay zekâ gerçek oluyor - insanlaşan robotlar

Zamanında çok bilim kurgu filmi çekildi, çekilmeye devam ediyor. Bilinçli elektronik makineler insanlara zarar veriyorlar, onları yönetiyorlar, yok ediyorlardı. Bazıları iyi niyetliydi, insanlara yardım ediyordu. Filmlerde bir fantezi olarak izlemiştik. Şimdi bilim insanları o aşamaya ulaşmaya bir adım kaldığını söylüyor. Bilinçli robotlar dönemi başlıyor.

Daha önce söylediğim gibi, bilinç farkındalık, kendinin farkında olma olayıdır. Bu bize çok kolay ve çok normal gelse de bir makine için öyle değil. Bilgisayarlarda her şey algoritmalarla yürür. Algoritmalar takip edilir. Ancak öyle algoritmalar yazılıyor ki artık bilgisayarlar kendi kendine öğrenebiliyor. Bir deney yapmışlar. Konuşma yeteneği olan üç bilgisayarın ikisinin konuşma yeteneğini kısıtlamışlar. Üçüne de aynı soru sorulmuş: “İçlerinizden birinin konuşma yeteneği var. O siz misiniz?” İki bilgisayar yetenekleri kapalı olduğu için yanıt verememiş. Üçüncü önce “Bilmiyorum” demiş. Ancak sesini tanıyarak ve konuşabildiğini fark ederek “Şimdi biliyorum” demiş. Yani bilgisayar kendinin farkına varmış.

Başka bir gelişmiş, öğrenebilme yeteneği olan bir bilgisayar olayında, onunla ilgilenen bir bilim adamı sabah işe geldiğinde laf olsun diye bilgisayara “Nasılsın?” demiş. Yanıt: “Seni ilgilendirmez” olmuş. Sonra gün içinde adam bilgisayardan bir iş yapmasını istediğinde yanıt “Yapamam, şu anda daha önemli bir işle uğraşıyorum.” Olmuş. Bilgisayarın fişini çekmek zorunda kalmışlar. Bu bilgisayar da bağımsız bir tavır göstermiş.

Bir bilgisayara onu programlayan kişi “Eline fırsat geçse beni öldürür müydün?” diye sormuş. Yanıt “Hayır, artık seni tanıyorum ama diğer insanlarla birlikte aynı kafese koyar seyrederdim.” Olmuş. Başka bir bilgisayar ise doğrudan “Evet, yok ederdim.” Demiş.

Bilgisayarları yazılım dediğimiz programlar yönetir. Bilgisayar yazılımları, algoritmalar, bir şekilde başlar ve biter. İçinde çok sayıda ‘if’-eğer- ifadesi, döngüler, alt programlar, değerler, bellek hücreleri, dosya işlemleri vs. bulunur. Bunların hepsi bir amaca hizmet eder. Bazı programlar CAD-CAM programlardır. Onlar sayesinde bir çizim veya hareket yapılır. Örneğin bir asansör istenen katlara gider, orada durur, kapıları açılır, ya da dolmakalem tutan bir kol, hareket ederek bir kağıt üzerine istenen bir çizim yapar.

Fakat öyle algoritmalar vardır ki kendisini geliştirir. Örneğin insanın öğrendiği gibi dil öğrenir, veya kendine ait bir mekanik kolu kullanmayı öğrenir. Bir data bölümü vardır, oraya bilgi kaydeder. Yeni alt programlar yazar. Yeni ‘if’ ifadeleri yazar, yeni döngüler kurar, kendisini çalıştıran programı edit eder, bunları algoritması içine kaydeder ve programını yeniden başlatır. Algoritma, artık önüne çıkabilecek zorluklar için daha donanımlıdır. Böyle durumlarda insan faktörü devreden çıkar. Algoritma işini kendi başına sürdürmeye başlar.

Robot yapma düşüncesi, onları fabrikalarda, ev işlerinde kullanma düşüncesiyle başladı. Daha sonra savaşlara ve seks konusuna girdi. Fabrikalarda gittikçe daha az sayıda insan çalışıyor, işçi sınıfı eriyor. Yakında kalmayacak. Ev işlerinde de öyle. Ütü, yapan yerleri silen, bulaşık, çamaşır makinelerini çalıştıran, çay, kahve, yemek servisi yapan robotlar çok uzak değil. Hızını sağlayamamışlar. İnsansız hava araçları kullanılmaya başladı bile. Pilotların hayatı tehlikeye girmiyor artık. Gayet güzel bir şekilde bir yerleri bombalayıp, insanları öldürüp üslerine dönüyorlar. Yapay zekâ seks konusuna da el attı. İnsan görünümünde ve insan yüz mimiklerine, hareketlerine sahip, 37 derece sıcaklıkta, yumuşak dokusu olan robotlar yapma çabasındalar. Her yıl daha iyisi üretiliyor. Şimdilik belli oluyor ama yakında insanlardan ayıramayacağız.

Büyüklük ve enerji sorunu var. Piller ve pil ömrü istenen seviyede değil. Akıllı telefonlar her gün şarj edilmek zorunda. Bilgi depolama ve onu kullanma konusu da çok ilerledi ama daha alınması gereken yol var. Her şeyin bir insan bedeni büyüklüğünde çözülmesi gerekiyor. Bunlar çözülünce insanlar gibi konuşan, yorum yapan, espri yapan, kendisinin farkında olan, insan değil, bir makine olduğunu bilen, köle gibi alınıp satılan, belki de bu durumuna içerleyen, insandan daha akıllı ve gittikçe daha akıllanan robotlarımız olacak. O zaman dünyayı kim yönetecek?

Yapay zekâ insanın icat ettiği en son şey olabilirmiş, böyle söylüyorlar.

https://www.youtube.com/watch?v=gLPqT1Qm4-E

Sergilenen robotlar

https://www.youtube.com/watch?v=dIuL4D00uOY

https://www.youtube.com/watch?v=3tsAuOTPv7U

Türkiye’den bir örnek.

https://www.youtube.com/watch?v=iFxB9o8p5FQ

Henson Robotics bu işin en iyilerinden

https://www.youtube.com/watch?v=mZGoIIB3twA

Boston Dynamics bir diğeri. Bunlar aynı zamanda hayvana benzer robotlar da yapıyor. İnsanların giremediği deliklere giren engebeli arazilerde giden robotlar, arama kurtarma çalışmaları konu kapsamında.

https://www.youtube.com/watch?v=JGNopwFcz3A

2016 yılında en iyi robotlar.

https://www.youtube.com/watch?v=kbaDdg4LA9k

https://www.youtube.com/watch?v=0MgkMZDKr_k

https://www.youtube.com/watch?v=PVT5TfFL4Os

Kuşku yok ki ileride daha iyisini yapacaklar.

Yalnız şöyle bir durum var. Bunlar birer silah. Biz bu teknolojiye sahip olamazsak halimiz kötü. "Aman canım adamlar yapsın, bastırır parayı alırız," diyemiyorsunuz. Adam bu teknolojiye sahip olduğu için sana GDO'lu ürün, ürün vermeyen tohum satıyor, seni ilaçlayıp kısırlaştırıyor, ürettiğin pancarına, fındığına kota koyduruyor, zeytin ağaçlarını söktürüyor, bir şey diyemiyorsun. Böylece bu tek taraflı dövüşün sonu başından belli oluyor.

İlgili filmler

Son zamanlarda Terminator 2’yi bir kez daha izledim. Filmde zamanda yolculuk da vardı. Geleceğin kader olmadığı ve değiştirilebileceği anlatılıyordu. Gelecekte dünyaya hakim olan robotlardan kurtulabilmek için o teknolojinin hiç yapılmaması gerektiği anlatılıyordu.

Yeni bir film dönüyor: Kabuktaki Hayalet (Ghost in the Shell) 2017 yapımı. Tümüyle makine olan bir yapıya insan beyni yerleştiriliyor. Aslında buna gerek yok. Madalyonun diğer yüzünde beyinde bilgi nasıl depolanıyor, o araştırılıyor. Bulunduğu zaman organik hiçbir şeye gerek olmadan benlik bilgileri bir makineye, bilgisayara aktarılabilecek. İnsan şimdi bile yalnızca beyin ölümü gerçekleştiği zaman ölmüş kabul ediliyor. Çünkü onunla birlikte anılar yok oluyor. Belki bir dahaki yazıda daha geniş biçimde bakarız.

Klasikler: 2001 A Space Odyssey. HAL, IBM’in alfabetik sıralamada bir önceki harfleri. Uzay gemisi HAL isimli bilgisayarın eline bırakılmış. O da görevin tamamlanması için yanlış bir algoritma ile astronotları yok etmeye karar veriyor.

Ben Robot. Bir robot, yalnızca benliğinin farkında olmayıp duygusal belirtiler de gösterebilir mi? Ölümü anlayabilir mi? Her şeyin madde olmadığını bazen mantıksız fakat duygusal davranışlarda da bulunulabileceğini? Ben Robot öyle bir filmdi. Buradaki hizmetçi robotları yöneten ana bilgisayar da insanların iyiliği için onları esir etme kararı alıyor. Bilgisayarın üç kuralı var. Birincis insanlara zarar vermemek. İkincisi birinci kurala kaşı gelmemek üzere söylenenleri yapmak. Üçüncüsü ilk iki kurala karşı glmemek üzere varlığını korumak. Ama buna rağmen, mantığını bozmaksızın insanları köleleştiriyor.