Yaşamı Kuşatan Dijitalleşme

Yaşamı Kuşatan Dijitalleşme

Dijital sözcüğü, Fransızca kökenlidir. TDK'ye göre dijital: Verilerinbir ekran üzerinde elektronik olarak gösterilmesidir.

Doğal yaşamı, dijital yaşam kuşatıyor. Başka bir deyişle doğal evrenin yerini sanal evren alıyor. Nasıl mı? Günümüz insanı, her gün her saat dijital araç gereçleri kullanıyor. Nerede, hangi alanda kullanılmıyor ki1 Usunuza (aklınıza) ne geliyorsa orada dijital sistem vardır, dersem, abartmış olmam.

Peki, dijital sistemler nerelerde kullanılıyor?

İlk usa (akla) gelenler; bilgisayarlar, akılı telefonlar binaların güvenlik sistemleri, televizyonlar, mutfak robotları, bankacılık, yayıncılık… Saymakla bitmez. Pazarlamada, elektrik sistemlerinde, tıpta, eğitimde, sanayide, ekonomide… İnsanoğlunun yaşamını kolaylaştırıyor mu? Peki, dijitalleşme olmadan önce yaşantımız nasıldı? Birçok işimizi, doğal yaşamın gereği, elle yapıyorduk. Elektrik, su, telefon, vergi ödemelerinde, banka işlemlerinde, gişe önlerinde kuyruk oluyorduk.  Günümüzde, İnternet kullananlar, bu ve buna benzer ödemeleri, işleri İnternet’ten yapıyor; hem zamandan kazanıyor hem de yorulmuyorlar. 

Hemen hemen dijitalleşmenin girmediği alan kalmadı, diyebiliriz. Bilimde, sanatta eğitimde, ekonomide, sanayide, teknolojide, tıpta, alışverişte… Peki, dijitalleşmeden uzaklaşalım, kaçalım mı? Ama nereye, nasıl kaçalım? Evrenin her yerinde; hatta her noktasında dijitalleşme yok mu?  Dijitalleşme işlerimizi kolaylaştırmıyor mu? Bir telefonla yakınımızla iletişim kuruyor, gereksinmemizi karşılıyor, yerimizden kalkmadan sorunlarımıza çözüm arıyoruz

Dijital teknolojiler ile ilk olarak analog [i]kayıtlar, dijital ortamda işlenir hale getirilmiş (otomasyon) ve süreçler dijital ortama aktarılmıştır (e-hizmet). Gelinen noktada, tüm kurumsal varlıklar ve paydaş ilişkileri dijital ortamda yeniden tanımlanmaktadır (dijital dönüşüm). Dijitalleşme süreci, tek yönlü olmayıp, organizasyonlar yeni teknolojiler ile her zaman otomasyonlarını daha verimli kılabilmekte ve hizmetlerindeki dijital teknoloji deneyimini iyileştirebilmektedir.

Dijitalleşmeyle yaşantımıza bilgisayar girdi. Bilgisayarla İnternet yaygınlaştı. Alışveriş yerlerine gitmeden, İnternet’ten oturduğumuz yerden alışveriş yapabiliyoruz. İnternet’ten banka hesabımıza girerek fatura ödemeleri yapıyor, başka bir hesaba para gönderebiliyoruz.  Zamanımızın büyük bir bölümü, İnternet’te geçiyor.Sanal evrende, geziniyor; bilgi alanımızla ilgili sitelere girerek yeniliklerden haberdar oluyor, bilgilerimizi genişletiyoruz.

Çok eski bir kavram olan alışveriş, satıcı ve alıcı arasında takas yöntemi ile başlamıştır. Günümüzde ise fiziksel alışveriş yerini yavaş yavaş e-ticarete bırakıyor. Çünkü 2004 yılında sosyal medyanın kullanılmaya başlamasıyla birlikte internet kullanıcıları tek yönlü bilgi paylaşımından çift yönlü bilgi paylaşımına geçmiştir. Ve böylece dijital pazarlama ve dijital pazarlama çeşitleri zamanla yaşantımızdaki yerini almıştır. Bu çift yönlü bilgi paylaşımı geleneksel pazarlama çeşitleri (televizyon, radyo, gazete, broşür vb.) yerine dijital pazarlama çeşitlerinin kullanılmaya başlamasına neden olmuştur. (DİBAMDER)

Geleneksel pazarlamaçeşitlerine göre çok daha objektif ve güvenilir olan dijital pazarlama çeşitleri oldukça yeni olmasına rağmen hızla yaygınlaşmaktadır. Hemen hemen her platforma uygulanabilen ve yüksek geri bildirim alan dijital pazarlama günümüzde ürün ve hizmetlerin müşteriye tanıtılması için kullanılan en yaygın pazarlama yöntemlerindendir. Dijital platformlar aracılığıyla kitleyi ulaşılabilir kılan onlarca dijital pazarlama çeşitleri bulunmaktadır.

TÜİK’in2019 yılında yaptığı araştırmaya göre Türkiye halkının %75,3 İnternet’e erişim sağlayabiliyor. Bu da demek oluyor ki geleneksel pazarlama çeşitlerine kıyasla daha düşük maliyetli olan dijital pazarlama çeşitlerini kullanmak çok daha akıl kârı olacaktır. Dijital pazarlama sayesinde verilerin takibini çok kolay yapan firmalar insanların davranışlarını ölçerek en uygun müşteri kitlesini bulup doğru hedeflemelerle doğru kitleye kolayca ulaşabilir. Peki “dijital pazarlama” nerelerde kullanılır? Aslında internette yapılan her harekete kolayca uyarlanabilir. Mobile oyunlar, video görüntüleme siteleri, arama motorlar, gibi birçok yerde dijital pazarlama çeşitlerine rastlamak olanaklı.

Dijitalleşmeyle bankacılık sistemi de değişti. Hesabımıza yatırılan, gönderilen parayı görebiliyoruz. Banka ATM’lerinden de benzer işlemler yapıyoruz.

Televizyonlarıçatı anteni aracılığıyla izliyorduk. Görüntüde bozulma olduğunda, çatıya çıkarak anten yönünü değiştirerek daha uygun görüntü arıyorduk. Dijital sisteme dayalı uydu yayınlarla rahatladık.

Dijitalleşmeyle, yüzlerce televizyon kanalı izleme olanağı doğdu. Uzaktan kumandanın tuşlarına dokunarak oturduğumuz yerden istediğimiz programları;  dizileri, sporu, açık oturumları, yorumları, filmleri, müzikleri, belgeselleri… İzliyoruz. Arkadaşlarımızla buluştuğumuzda da konu dönüp dolaşıp TV programlarına geliyor. TV’lerdeki kişileri, yakınlarımızdan daha çok tanıyor; kişilik özelliklerini biliyoruz. Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) 2015 yılında yayınladığı Zaman Kullanım Araştırması’na göre televizyon izlemek, gün içinde çalışma zamanı dışında gerçekleştirdiğimiz etkinliklerin yüzde 94’ünü kaplıyor.

Matbaacılık tiposistemiydi. Nedir tipo sistemi? Harflerin tek tek dizilmesiyle gazeteler, dergiler, kitaplar basılıyordu.

Matbaateknolojisinde akla ilk gelen ofset baskı olsa da günümüzde dijital baskı da oldukça kullanılır bir hale gelmiş durumdadır. En belirgin özelliği seri basım olan dijital baskının atık durumu da ofset baskıya nazaran daha az olur.

Haberleşmeiçin çevirmeli telefon makineleri kullanıyorduk. Uzaktaki bir yakınımızla konuşmak için PTT aracılık ediyordu. Şimdi öyle mi? Cep telefonunun tuşlarına dokunarak istediğimizle anında iletişim kurabiliyoruz. Bu telefonlarla görüntülü konuşuyor; birtakım sitelere girerek bilgileniyoruz

Son yıllarda, bir de akıllı cep telefonları çıktı. Çevrenize bir bakın herkesin elinde bir akıllı telefon, evrenin en uzak noktasındaki bir tanıdıklarıyla görüntülü konuşabiliyorlar. Evde, sokakta, işyerinde, kafede, lokantada, parkta, arabada… ellerinden düşmüyor. Çoğu kez yanımızdakileri bile görmüyor; sanal evrende geziniyoruz. Kullananlar da daha çok genç kuşak. Hatta çocuklar, bu ve benzeri iletişim araçlarını kullanma yöntemini, ileri yaştakilerden daha iyi kullanıyorlar. Bu telefonları kullanmayalım mı? Kullanalım da iletişim gereksinmesi duyduğumuzda. Uzun süre kullanmanın sakıncaları sözlü ve yazılı basında belirtiliyor da çok kişinin aldırdığı yok. Bir de toplum içinde, araçlarda kullananlar yok mu? İnsanı, çileden çıkarıyor.

Dijitalleşmeden önce iletişim kurmak belirli bir zaman gerektirmekteydi. Fakat şimdi saniyeler içinde iletişim kurabilmekteyiz. Tek bir cihaz üzerinden pek çok işlemi gerçekleştirebiliriz. Bütün bu gelişmeler ışığında İnternet teknolojisi ile geleneksel medya da değişim geçirdi ve sosyal medya kavramıyla tanışıldı. Sosyal medyada verilmek istenen iletileri hem alabilme hem de istediğimiz iletileri kitlelere iletebilme yeteneğine ulaşılmıştır. Hızlı bilgi akışını istediğimiz şekilde yönlendirebiliriz. Kimlikler değiştirilip istenen kimlikler sanal evrende yaratılmaktadır. İçinde yaşadığımız gerçek evrenin ve gerçek yaşamın sorumluluklarını bu yeni evrende taşıma zorunluluğunda olmadığımızı düşünüyor ve kendimizi istediğimiz kalıplarda var edebilmekteyiz. Sosyal medyanın insanları sosyalleştirdiği söylenirken bir yandan da dünya genelinde yapılan deneysel çalışmalar, yaşanan durumu var olan sosyalliğin dijital platformlarda geçişi olarak açıklamaktadır. Sosyallik kaybolmamıştır. Gerçek yaşamımızdaki ilişkilerimiz gibi dijitalleşmektedir. Literatür taramasına ve sosyal medya üzerine de gözlemlere dayanan bu çalışma bu olguya işaret etmektedir.

Gündelik yaşamı oldukça etkileyen hatta bir yönüyle kuşatan dijitalleşme; sağlıklı ve doğru kullanılması halinde insan hayatına olumlu etkilere sahiptir. Buna karşın bir uğraş alanı olarak amaçsız veya doğru kullanılmaması halinde hayatımızı, hatta toplumsal yaşantımızın altını üstüne getirmekte, beklenmedik durumlara yol açmaktadır. Nasıl mı? Medyada, sosyal medyada, zaman zaman hakaretler yağıyor. Davalar açılıyor; tutuklanmalar oluyor. Yararlı, bilgilendirici siteler olduğu gibi insan ilişkilerine zarar veren siteler de yok değil. Öğle ki çocukları intihara sürükleyen sitelerle karşılaşıldığı yazılı ve görsel basında yer alıyor.

Yoğun dijitalleşmeinsan davranışlarını her yönüyle kuşatırken, bireyleri geleneklerden uzaklaştırması, insani olan her şeye mesafe yaratması, sinir kas sisteminden biliş bulanıklığına kadar birçok olumsuz etkiler yaratması gibi sorunları da hayatımıza taşımaktadır. Dünya sağlık örgütü tarafından bağımlılık olarak tanınmakta ve kullanım bozukluğu şeklinde kendini göstermektedir. Bu çalışmayla söz konusu duruma ilişkin ailelerin karşılaştığı dijital bağımlılık ve kullanım bozukluğunu araştırmak hedeflenmiştir. 2018-2019 eğitim öğretim yılı kapsamında çalışma sınırlı tutulmuştur. Buna göre ailelere uygulanan dijital analiz tekniğinin verimlilik durumu işlevsellik boyutuyla irdelenmiştir.

Dijital analiztekniği tarafından geliştirilen akademik ve bilimsel kurallar, dijital bağımlılığı ve düzeyini ölçerek; neden-sonuç-çözüm üçlemende ebeveynleri bilinçlendiren bir ölçektir. Geçerlilik-güvenirliliği ispatlanmış olan Dijitanaliz tekniğinin etkililiğine ilişkin 483 aileden alınan veriler değerlendirilmiştir. Yarı yapılandırılmış ve yapılandırılmış anket formundan oluşan sorular, Kayseri ili Talas ilçesinde bulunan 9 okuldan; random örneklem yöntemiyle belirlenen 550 aileye ulaştırılmıştır. Geçerli dönüt sağlayan 483 veri ışığında araştırma yürütülmüştür. Frekans analizi şeklinde çözümleme tekniği kullanılırken, araştırma verilerine yansıyan yönleriyle bugüne kadar geliştirilen ilk teknik olması, kullanımının kolaylığı ve kısa sürede grafiksel istatistikler eşliğinde rapor sunması, ailelere online algo-ritmik sistem eşliğinde 0,97 güvenirlik düzeyinde veri sağlaması açısından yeterli olduğu düşüncesi katılımcılarda hakimdir. Ailelerin problemlerinin teşhisi ve tedavisinde etkililik derecesi araştırmanın temel hedefi olmuştur.( Prof. Dr. Tuncay Dilci)

Sosyokültürel alanda, (dünya çapında yurt dışı ve yurt içi) toplumun her kesimindeki bütün yaş gruplarına başta elektronik bağımlılar olmak üzere bağımlı kişinin dijital aygıtlar dışındaki hayatının anlamını geri kazandırarak onun serbest ve kaliteli bir hayat yaşaması, dijital bağımlılık oranını en az düzeye indirilmesi, aile bireylerinin de elektronik bağımlılık riskini azaltmak için bilinçli bir aile ortamının oluşturulması ve dijital bağımlılığın beraberinde getirdiği kişisel, ailesel ve toplumsal yaşamı ilgilendiren problemlerin giderilmesi konularında mücadele etmek; elektronik bağımlılık ile ilgili sosyal sorumluluk projelerinde bu bağımlığının önlenmesine yönelik çalışmalar yürütmek; dijital bağımlılığının hem yerel hem de küresel bir problem olmasının farkındalığı ile proje geliştirmek, AR-GE araştırma yapmak, bilgi ve deneyim akışını sağlamak için dijital bağımlılıkla ilgili seminer, konferans, panel, açık oturum vb. bilimsel programlar düzenlemek; alınacak önlemlerle alanında uzman kişilerle ulusal ve uluslararası etkinlikleri gerçekleştirmek.

Bilgisayarlar, dünyayı anlamada katlanarak daha iyi hale gelecekler. Özerk otonom otomobiller üretilecek. Önümüzdeki birkaç yılda, tüm sanayi sektörü büyük inovasyondan geçecek. Aracınızı telefonunuzla çağırabileceğiz.

Facebook artık yüzleri insanlardan daha iyi tanıyan tanıma yazılımına sahip. 2030'da bilgisayarlar insanlardan daha akıllı olacak.

Dijitanaliz Tekniği Neyi Amaçlar:

Yapay zekâ temelli bir bilinçaltı bağımlılık ölçer

Dijitalleşmenin getireceği sorunların önüne önleyici bir sistemle yaklaşmak,

Dijital nesneleri bilinçli, sağlıklı ve amaca dönük doğru kullanımına rehberlik etmek,

Dijital yaşam biçimine ilişkin bireysel raporlama yapmak,

Akademik başarısızlıklar ve pedagojik sorunların önüne geçmek,

Dijital okur-yazarlık yetkinliği kazandırmak,

Dijital bağımlılıkla ilgili tespit ve tedaviye dönük pratik bilgiler vermek,

Dijital/elektronik bağımlılıkla mücadele etmek,

Gelişen ve değişen yaşama uyum sağlamak,

Aile sağlığını korumak,

Yaşam doyumu ve organik yaşamın püf noktalarını aşılamak,

Dikkat eksikliği ve zaman kaybını önlemek

Çeşitli psikosomatik rahatsızlıkların önüne geçmek,

Kişisel ruh sağlığını bozucu zararlı etkileşimden kurtarmak,

Yaşam kalitesini artırmak,

İletişimsizliğin getirdiği yıkıcı etkilerden kurtararak anti sosyal fobik rahatsızlıklardan

Uzaklaştırmak,

Dijital bağımlılığın getireceği yıkımların önüne geçerek özelde bireye genelde topluma sağlıklı

yaşam ve mutluluk sağlamak, DEHB olarak bilinen sanal etkileşimin bilinçaltı etkisini azaltarak

sinir kas sistemi koordinasyonuna daha etkin ve kaliteli ileti sağlamak

Ders başarısını artırmak,

Saptanan bağımlılık düzeyine göre algılama ve pratik tedavi yöntemleri geliştirmek (Prof. Dr. Tuncay Dilci DİBAMDER Başkanı )