Yeni bilim ışığında mutluluk

İngiltere’nin en önemli ekonomistlerinden Richard Layard, beş yıl önce yayınladığı kitabında (*) mutluluğun “yeni bilim” çerçevesinde teorisini kurmaya çalışmıştı. Kitabı daha yeni okuyabildim ve çok beğenerek sizlerle paylaşmak istedim. Aslına bakılacak olursa, Ekonomi bilimindeki, “gelir”in mutluluk için en önemli belirteç olduğu öngörüsüne karşıtlık bu yeni kuramın temelini oluşturuyor. Yani, ekonomik geliriniz sizin mutluluğunuzu belirleyemiyor. Modern Mutluluk Araştırması ekonomistlerin dikkate alamadığı üç genel bileşeni mutluluğun belirleyicisi olarak öngörüyor:

1. Toplumsal kıyaslar: Mutluluk mutlak gelirden ziyade, göreceli gelirle daha ilintili olarak düşünülüyor. Yani komşunuzun gelirinin göreceli olarak sizden yüksek olması, sizi mutsuz edebiliyor. Sürekli olarak rekabete zorlanan bir ekonomide ise, hayat ve iş dünyamızın bir “it dalaşına” dönüşebileceği öne sürülüyor.

2. Uyumluluk: İnsanlar yüksek gelir düzeylerine alıştıkça, “yeter gelir” niceliksel olarak artıyor. Yeni bilime göre, insanlar bunu öngöremezlerse, mutlulukları için gerekenden fazla çalışmak durumunda kalıyorlar.

3. Değişen Beğeniler: Ekonomistler bireysel tercihleri sabit olarak alsalar da, bu tercihler sürekli değişim halinde kalıyor.Böylece, bireyin sahip oldukları şeyler de zaman içinde değerini yitirir ve zaman içinde mutluluk üstünde olumsuz bir etki yaratıyorlar.

Layard, bu savını geliştirirken Psikoloji, Sosyoloji, Bilişsel Bilim gibi disiplinlerden de yararlanarak tam anlamıyla interdisipliner bir çalışma yapmış. Çıkış noktası ise şu basit olgu olmuş:

“ Yaşamımızın merkezinde olan şey, paradoks (Çatışıklık)’dır. Daha çok para kazanmaya koşullanıyoruz ama bu bizi daha mutlu etmiyor.” Amerika, Japonya ve İngiltere’deki bir çok araştırma zaten bu olguyu doğruluyor.

Layard, çalışmasında bu çatışıklığın üzerine gidiyor. Peki, Yeni Bilim ışığında nasıl mı daha mutlu olabiliriz? Layard kitabında belli etmenlerin altını çiziyor:

Aile ilişkileri, finansal durum, İş, Arkadaş grubu ve çevre, Sağlık, Bireysel Özgürlük ve Bireysel değerler.

Yazar, belki hepimizin de gözlemleyerek bulabileceği bu olguları bilimsel olarak ikna edici ve yol gösterici şekilde toparlamayı başarıyor. Konuyla ilgili geri besleme gelirse, kitaptan değişik örnekleri de daha sonra vermek istiyorum.

Mutlu bir yaşam dileğiyle...

* “Happiness. Lessons from a New Science” Richard Layard, Penguin Books, Londra 2005.