Yeşil ekonomi ve sürdürülebilir kalkınma

Son yıllarda yeşil ekonomi kavramı çevrenin korunmasını ve geliştirilmesini sağlayan yeni ekonomik alanlar ve iş imkânları yaratan kalkınmadaki yeni bir yaklaşım olarak karşımıza çıkmıştır. Sürdürülebilir kalkınma politikaları bir ölçüde çevreyi ve doğal kaynakları korumayı ve geliştirmeyi dikkate alan genel bir kavram olarak görülürken, yeşil ekonomi yeşil büyüme çevreyi kalkınmanın kaynağı olarak görmektedir. Yeşil ekonomi ve büyüme sürdürülebilir kalkınmanın yerine geçen bir model değildir. Sadece araçlardan biridir. Yeşil ekonomi ülkelerin kendi şartlarına ve gelişme düzeylerine göre değişmektedir. Yeşil ekonomi konusunda uluslararası kuruluşlarında temelde benzer görünmekle beraber farklı tanımları bulunmaktadır.

BM’ye göre yeşil ekonomi ve yeşil büyüme sürdürülebilir kalkınmayı sağlayan, yoksulluğu azaltan, ekosistemi sağlıklı yaşatan yenilikleri teşvik eden, yeni iş imkânları yaratan, sosyal refahı artıran, üretim ve tüketim modellerini destekleyen ve paydaşların katılımına fırsat veren büyüme şekli olarak görülmektedir. BM yapısı içinde yer alan BM Çevre Programı UNEP’ye göre düşük karbonlu, kaynak verimli ve sosyal açıdan kapsayıcı olan çevresel riskleri azaltan, ekolojik dengeyi sağlamaya çalışan, refahın artmasına ve sosyal eşitliği sağlamaya hizmet etmektedir. Asya Pasifik Ekonomik ve Sosyal Komisyonu UNESCAP’a göre çevresel sürdürülebilir ekonomik gelişmenin sosyal yönüyle birlikte düşük karbonu teşvik etmesidir. 

BM dışındaki uluslararası örgütlerden Dünya Bankasına göre Çevre sorunlarının meydana getirdiği olumsuzlukları azaltan, doğal kaynakları verimli kullanan, kriz ve afetlere dayanıklı büyüme süreçlerini olumsuz etkilemeden gerçekleştiren kapsayıcı bir büyüme olarak nitelenmektedir. OECD’ye göre Toplumsal refahın temelini oluşturan doğal kaynakların sürdürülebilirliğini güvence altına alarak ekonomik büyümeyi ve kalkınmayı sağlamaktır.

Tüm bu tanımlardan da görüleceği üzere yeşil ekonomi çevrenin korunması, doğal kaynakların verimli kullanılmasını ve sosyal refahın artırılmasını ön plana almaktadır. Yeni ve temiz teknolojileri destekleyen yeni iş alanları yaratan bir ekonomik yaklaşım olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu yaklaşım içinde üretimden tüketime bütün politikaların gözden geçirilmesini ve değişiklikler yapılmasına ihtiyaç vardır. Her sektörde çevreye zarar veren uygulamaların yerini zararı en aza indiren hatta zararı olmayan teknolojiler ve politikalar almaya başlamaktadır. Sürdürülebilir kalkınmayı destekleyen istihdamı artıran yeni iş alanları her sektörde artmaktadır.

Çevre dostu yaklaşımlar ile ulaşım, enerji, imalat sanayi, konut sektöründe, tarım ve ormancılık sektöründe geri dönüşüm atık yönetiminde yeşil ekonomi ve sürdürülebilir kalkınma için yapılacak çok iş vardır. Bu alanlarda yeşil iş potansiyeli yüksektir. Başlangıçta tereddüt ile karşılanan yeşil işler günümüzde daha dikkate alınır hale gelmiştir. Bazı ülkelerde yeşil yakalı işler tanımı ortaya çıkmıştır. Bu yönde ARGE çalışmaları ağırlık kazanmaya başlamıştır. ILO yeşil iş potansiyeli ile ilgili gelişmeleri izlemekte ve raporlar yayınlamaktadır. İnsana yakışır işlerin değerlendirmesini yapmakta, iş sağlığı ve güvenliğini de dikkate alarak sonuçları dünya ile paylaşmaktadır.

Gerek BM gerekse Uluslararası alanda yapılan anlaşmalar ve alınan kararlar çerçevesinde Yeşil ekonomi ve sürdürülebilir kalkınma kabul edilen ve desteklenen politikalar haline gelmiştir. Sürdürülebilir kalkınmanın sağlanması için küresel ortaklık kavramını gündeme getiren Gündem 21 Belgesi ayni zamanda yeşil iş konusunda birçok tanımında temelini oluşturmuştur. Çağımızda artık yeşil ekonomi krizlerden çıkış, sürdürülebilir kalkınmada yeni yol haritası haline gelmiştir. Bu konuya sanayi ve ticarette gelişmiş ülkelerin öncülük etmesi, çok uluslu şirketlerinde etkin katılımları kafaları karıştırmaktadır. Bu nedenle sivil toplum örgütlerinin yeşil ekonomi ve sürdürülebilir kalkınmadaki ekonomik ve sosyal etkinliğinin artırılması ve bu yöndeki politikaların desteklenmesi bir ölçüde bu şüpheleri giderecek en önemli adım olacaktır.