Yılbaşı Ağacı'nın Hikayesi

Geçen gün “Yılbaşı Ağacı-Çam” alıp Yılbaşı öncesi evine koyan bir arkadaşımla buna karşı olduğunu söyleyen bir arkadaşımın kısa tartışmalarına şahit oldum. Kısa sürdü çünkü onlara yılbaşı ağacının hikayesini anlattım.

Yılbaşı ağacına ilişkin birazdan yazacaklarım sanılmasınki belli bir görüşü ifade ediyor. Aksine ben herkesin kendisini mutlu eden şeyleri yapmasına kendisine zarar vermediği sürece sonsuz tolerans tanımayı esas alan biriyim.

Gelelim neden yılbaşında ağaç oluyor?

Noel ağacı, Pagan(tek tanrı inancı öncesi) dönemi geleneklerinden gelen bir ritüel. Daha önceki yazılarımda sembolizme olan merakımdan kısaca bahsetmiştim. Burada da bu konuya wikipedia’nın getirdiği düzgün anlatımla devam edelim(ben daha halk dilinde vebasit anlatıyorum aslı burada): Yaprak dökmeyen ağaçları ve çelenkleri ölümsüz yaşamın simgesi olarak kullanmak, eski Mısırlıların, Çinlilerin ve Yahudilerin ortak bir geleneği idi. Avrupalı putperestler arasında yaygın olan ağaca tapınma, hıristiyanlığı benimsemelerinden sonra, İskandinavyalıların şeytanı korkutup kaçırmak ve Noel zamanında kuşlar için bir ağaç hazırlamak üzere ev ve ambarlarını yılbaşında ağaçlarla donatma geleneği biçiminde sürdü. Almanya'da da kış ortasına rastlayan tatillerde evin girişine ya da içine bir Yule (yeni yıl) ağacı konuyordu.

Günümüzdeki Noel ağacının Almanya'nın batısından kaynaklandığı düşünülmektedir. Ortaçağda Adem ve Havva'yı canlandıran bir oyunun ana dekoru, cennet bahçesini temsil eden ve üzerinde elmaların bulunduğu bir çam ağacıydı. Adem ve Havva yortusunda (24 Aralık) Almanlar evlerine böyle bir cennet ağacı dikerler, üzerine Momünyon'daki kutsanmış ekmeği simgeleyen ince, hamursuz ekmek parçaları asarlardı; bunların yerini daha sonra değişik biçimlerdeki çörekler aldı. Ayrıca bazı yerlerde İsa'yı simgeleyen mumlar eklendi. Noel mevsiminde ağaçla aynı odada Noel piramidi de bulunurdu. 16. yüzyılda Noel piramidi ve cennet ağacı birleşerek Noel ağacını oluşturdu.

İngiltere'ye 19. yüzyıl başlarında ulaşan Noel ağacı, Kraliçe Victoria'nın eşi Alman Prens Albert'in desteği ile bu yüzyılın ortalarında yaygınlaştı. O dönemde Noel ağaçları, dallarına kurdela ve kağıt zincirlerle asılmış mum, şekerleme ve keklerle süsleniyordu. Göçmen Almanların Kuzey Amerika'ya 17. yüzyılda götürdükleri Noel ağacı, 19. yüzyılda moda oldu. Gelenek Avusturya, İsviçre, Polonya ve Hollanda'da da yaygındı. Japonya ve Çin'e 19. ve 20. yüzyılda Amerikalı misyonerlerin tanıttığı Noel ağaçları ince işlenmiş kağıt süslerle donatılmaya başlandı.

Dediğim gibi burada sadece “bir iş yapılıyor ama neden” sorusunu soran meraklı bir çocuğa hikayesini anlatıyormuşum gibi düşünün. Evinizde yılbaşında sizleri güldürecek ve mutluluk verecek bir şey ise sizde hemen bir ağaç edinin. Ama pagan dönemine ait bir çok alışkanlığın (nazar boncuğunun nazardan koruması, at nalının şans getirmesi vb) günümüzün popüler kültürünün hala bir parçası olduğunuda unutmayalım.