“Yabancı dil” öğrenme ne zaman başlar?

“Öğrenmenin yaşı yoktur.” derler ancak,  yabancı dil öğrenmede durum böyle değildir. Hani “Ağaç yaşken eğilir.” atasözümüzde olduğu gibi, yabancı dil de erken yaşlarda çok daha kolay öğrenilir. Yaş ilerledikçe, dil öğrenme zorlaşır. Haliyle de daha çabuk unutulur.

Çocukların daha ana karnında, 6 aylık iken anneleriyle –ana dilde - iletişim içinde oldukları bilinen bir gerçektir. 1- 2 yaşındaki bebeklerin doğru ya da yanlış, kendilerince uydurdukları “tek kelimelik” “agu”lu konuşmalarına, jest ve mimiklerini de katarak dertlerini anlatabilmelerine ne dersiniz?

Belli bir yaşa kadar, hep dinleyen bebekler ansızın günlük kelimeleri ve kısa cümleleri kullanmaya başlarlar. Hem de anlamlarını bilerek. Nasıl öğrendiler dersiniz? Hem de hiç yazmadan, dilbilgisi kurallarına uymadan.  Elbette dinleyerek ve tekrar ederek, değil mi? Dil öğreniminde de  önce dinleme, sonra konuşma gelir.

Çocuklar 4-5 yaşlarında dili kullanma becerilerini – gecikmeli de olsa - elde ederler. Aile ve evdekiler bu yaş çocuklara konuşma cesaret vermeli ve onların bu yaşlarda daha fazla olan öğrenme istek ve meraklarını desteklemelidir. Yabancı dil ile 4 yaş öncesinde tanışan çocuklar, bu yabancı dil ortamında- konuşmaları ve dile ait çocuk şarkılarını dinleyerek, oyunlar ile yabancı dili hafızasına alır. Bu uygulama sürekli olur ve günlük yaşamında kullanılırsa, ilerleyen yaşlarda, çocukların motivasyonları da desteklenirse, yabancı dili ana dili gibi konuşabilir.  

Çocuklar 8-9 yaşına kadar “ana dilin temeli”ni almış olurlar. O zamana kadar çocuklar ana dilinde “dinleme, konuşma, okuma ve yazma” becerilerini de kullanmaya başlar.

İkinci dil eğitimi Avrupa ülkelerinde ilkokul 1.sınıfta başlar. Bizim resmi ilkokullarımızda, 2012’den sonra 2.sınıflarda başlatıldı. 2.yabancı dil öğretiminde, “dinleme-konuşma-okuma-yazma” dört beceri dersi bu sıralamadaki gibi, bir bütün olarak ele alınmalı ve konuşma ağırlıklı derslerde, grup çalışmaları ile konular pekiştirilerek –sabırla -  hedefe ulaşılmalıdır.  

Dil bilimcilerin ortak görüşü, yabancı dilin ilkokul 2. sınıftan itibaren öğretilmeye başlanmasıdır.  Tabii seviyeye göre oyun, şarkı ve günlük basit konuşmaları içeren programlar hazırlanmalıdır. Gramer bilgisi üst sınıflarda ve daha sonra detaylı olarak, lise alan sınıflarında elbette gereklidir.

 Yabancı dil öğrenmede başlangıçta esas metot ve teknikler,  “ana dilimizi küçükken nasıl öğreniyorsak” şeklinde olmalıdır. Gramere dayalı olmamalıdır.

Siz  günlük yaşamda, karşınızda “ana dili”ni gramer hatalı konuşan  3 yaşındaki çocuğunuz, yeğeniniz, kardeşiniz veya komşunun çocuğuna  (konuşmalarında gramer hatası yaptığında) “Bak ! Cümle kurarken ögelerin sıralaması şöyledir.” “Önce özne, sonra tümleç ve yüklem gelir.” diye, bir dilbilgisi kuralı açıklamasında bulundunuz mu? Hiç sanmıyorum. Sadece doğrusunu gülümseyerek,  onu kırmadan bir –iki kez- söylemişsinizdir. O kadar.

Yabancı dili okullarda öğrenmeye başlayan öğrenci için de, önemli olan – hatalı da olsa – duygu ve düşüncelerini –korkusuzca - ifade edebilmesidir.

 5-6 yaşa gelmiş çocuklar ana dilini nasıl konuşabiliyorlarsa, yabancı dili  okullarda yeni öğrenenler de, “ana dilini öğrendiği gibi- doğal olarak- öğrenip, neden konuşamasınlar? 

 “Bir yabancı dili öğrenmenin en iyi yolu, öğrencinin kendi ana dilinin konuşulmadığı bir ortamda, yalnızca yabancı dili ana dili olan( native speaker)  kişilerce öğretilmesi ve o yabancı dili değişik aksanlarla konuşan kişilerle de bir arada olması ve iletişim kurmasının sağlanmasıdır.”

            Çocukların dil öğretimlerinde nelere dikkat edilmelidir?

Çocukların zekâ seviyeleri ve yaşlarına uygun dil eğitimi verilmeli, öğretilecek yabancı dili iyi bilen uzman kişiler seçilmeli, çocuk dil eğitimine kısa günlük konuşmalarla,   oyunlarla başlatılmalı, yabancı dil ders gibi gösterilerek başlangıçta yabancı dilden soğutulmamalı, anne-babalar öğretilecek yabancı dili iyi bilmiyorlarsa, asla karışmamalı, küçük öykü kitapları kullanılmalı ve dilin yavaş yavaş öğrenildiği unutulmamalıdır.     

             Sevgi  ve  saygılarımla.

            Ali İhsan ÖZÇAKIR

            MEB. Bakanlık Başmüfettişi (E)

            e-mail: aliihsanozcakir@hotmail.com