İşyerinde mobbing

Mobbing günümüzde çok yeni bir kavramdır. İngilizce de örgütsel baskı manasına gelen Mobbing için, Türkçe de tam bir karşılık bulunamamasına rağmen duygusal saldırı, cephe alma veya psikolojik terör en çok tercih edilenidir.

Mobbing’le ilgili araştırmalar özellikle Amerika’da ve Almanya da yapılmaktadır.

Mobbing hakkında yapılan araştırmalarda kurbanların başlarına gelenleri ifade edememesi, tavır alan kişilerin bunu başta bilinçli olarak yapmaması öne çıkmaktadır. Tavır alan grup, baskı uyguladıkları kişiyi genelde uyumsuz biri olarak tanımlamaktadır.

Mobbing’e maruz kalan kişilerin genel özellikleri başarılı, yenilikçi, yaratıcı, bilgili ve eğitimli kişiler olmalarıdır. Araştırmalar bu kişilerin Mobbing’e maruz kalmasını, eskilerin taşların yerinden oynamasını istememesi, özellikle Mobbing’i uygulayanın üst olması durumunda astın üstün yerine geçme korkusu bu davranışların ortaya çıktığını göstermiştir.

Mobbing’e maruz kalan kişi her şeye hayır diyemeyen bir kişiyse, bunu bana neden yapıyorsunuz diyemediğinden uyum sağlamayı ve fedakarlığı seçmektedir. Bu kişiler genelde suçu kendilerinde olduğunu düşünerek kendilerini sorgular ve başarısızlık devam ettikçe kendilerine olan güvenleri azalmaktadır. Mobbing’ten en az etkilenenler ise dirençli, cesur ve bu tür davranışları kabul etmeyeceğini bildiren insanlardır.

Mobbing’e örnek verilebilecek davranışlar:

a) Sürekli sözünüzün kesilmesi,

b) Sürekli yüksek sesle bağırılması,

c) Sürekli haksız yere eleştirilmesi,

d) Rahatsız edilme,

e) Yalancı olduğunuzun ima edilmesi,

f) İnsanların sizinle konuşmaması,

g) Hakkınızda asılsız dedikoduların çıkarılması,

h) Alay edilmesi, taciz edilmesi,

i) Sürekli sorgulanmanız, küçük düşürülmeniz,

j) Yeteneklerizin çok altında görevler verilmesi,

k) Fiziksel şiddet, tehdit edilme,

l) Sürekli dışlanma, yokmuş gibi davranılma.

Mobbing ahlakın kaybolduğu, stresin ve monotonluğun çok olduğu, kişilerin karakterlerinin düşük olduğu yerlerde, gerginlik ve mutsuzluğun olduğu ortamlarda daha çok görülmektedir.

Mobbing’in birçok olumsuz etkileri olmaktadır. Bunlar;

a) Mobbing’e maruz kalan kişinin psikolojisinin bozulması

Mobbing uygulanan kişiler genelde bunu bir başkasıyla paylaşmazlar. Sorunların kendilerinde olduğunu düşünür ve devamlı kendilerini sorgularlar. Sonuçta zaman içinde sıkıntı ve strese bağlı olarak bazı sağlık problemleri ortaya çıkmaya başlar. Bazen bu durum o kadar ileriye gider ki kişiler intihar etmeyi bile düşünür.

b) Kişinin özgüvenini kaybetmesi

Kişinin yaptığı işlerde sürekli başarısız olarak görülmesi kendine olan güveni azaltır. Bu da kişinin hiçbir işe yaramadığını düşünüp, değersiz olduğu hissine kapılmasına neden olur. Sonuç olarak kişinin verimlilik ve performansı azalacaktır.

Ayrıca Mobbing uygulayan ekip çalışma arkadaşları olduğunda, kişinin performans değerlendirmesi ister istemez düşük çıkacaktır. Bu noktaya ayrıca dikkat edilmesi gerekir.

c) Maliyetlere etkisi

Mobbing’e maruz kalan kişi eğer tedbir alınmazsa işten ayrılacaktır. Bu kişiler genelde başarılı kişiler olduğundan kaliteli insanların kurumdan ayrılmasının getireceği olumsuzluklarda vardır. Bunun yanında yeni kişinin işe alınması, yetiştirilmesi hem zaman hem de müşteri kaybına neden olacaktır.

Mobbing’in fazla uygulandığı yerlerde işgücü devir oranı yüksek olacağından, bu şirketin imajını da olumsuz etkileyecektir.

Mobbing’e kadınlar, erkeklere nazaran daha fazla maruz kalmaktadır. Bununda en büyük nedeni erkeklerce her şeye bulaşmaları oluyor. Çünkü erkekler kadınları evinin anası olarak görmekte, kadınları iş hayatında istememektedir. Halbuki kadınların “erkek işi” denilen işleri bile yapmaları aralarında bir fark olmadığının göstergesidir. Kadınlara Mobbing’i genelde hemcinsleri daha fazla uygulamaktadır. Bununda en büyük nedeni kadınların erkekleri ezememesidir.

Mobbing’in önlenmesi adına işyerlerinin alabileceği tedbirler;

a) İşyerinde belirsizlikler varsa bunların ortadan kaldırılması,

b) İşyerindeki her şeyin tanımının açık ve net olarak yapılması. Buna çalışma ortamının tanımı da dahil edilebilir. Böylece işyerinde zorbalık varsa bununda tanımı ortaya çıkacaktır.

c) İşe alınacak kişilerin karakterlerinin de iyi incelenmesi gerekir,

d) İşyerinde takım ruhu olma adına sosyal aktiviteler ve çalışmaların yapılması,

e) Adaletsizlik olduğu düşünülen konular varsa bunların şeffaf olarak yapılması ve her şeyin açık olması,

f) Şirket politikaları, icabında şirketin misyonu ve vizyonunun Mobbing’e göre yeniden düzenlenmesi,

g) Zorbalığa yazılı bir tanım yapılması,

h) İletişim ve yardımlaşmayı sağlayacak çalışmaların arttırılması,

i) Çatışma ortamının mümkün mertebe oluşturulmaması, oluşan bu ortamların tatlıya bağlanması ve sonuçlarının takip edilmesi,

j) Mobbing uygulayanların sorgulanıp bu şekil olay hakkında anketler ve soruşturmalar yapılması,

k) Gerekirse Mobbing’le ilgili şikayet hattının kurulması,

l) EN ÖNEMLİSİ FARKINDALIKTIR. Çalışanlara ve yöneticilere bu alanda seminerler, eğitimler verilerek zihinlerin sürekli dinç tutulması gerekmektedir.

Mobbing’e uğrayan çalışanların yapabilecekleri en önemli şey, birilerinden yardım almaları ve başlarından geçenleri amirlerine ve yakın arkadaşlarına anlatmalarıdır. Eğer Mobbing’i amirleri uyguluyorsa, talimatları yazılı istemeleri ve amirlerinin odasına giderken yanlarında şahit amaçlı birilerini bulundurmaları faydalı olacaktır. Mobbing’e uğrayanlar genelde başarılı kişiler olduğundan yöneticilerinde bu kişileri kollaması gerekir. Yoksa bu kişileri kaybedebilirler.

Sonuç olarak Mobbing yeni bir kavram olduğundan bunun iyi bir şekilde çalışanlara ve yöneticilere anlatılması Mobbing’in azalmasını sağlayacaktır. Mobbing’in şirkete ve çalışanlara olumsuz etkileri vardır. Mobbing’e uğrayan kişiler bazen o kadar büyük bir yıkım yaşarlar ki bir daha çalışamayabilirler.

Mobbing sürekli ve haksız yere yapılan davranışları kapsar. Bir kişiyi yaptığı işten dolayı ara sıra eleştirmek veya devamlı işe geç gelen birini uyarmak, tenkit etmek Mobbing değildir. Unutmayın Mobbing uygulamaları bir departmanın, bir kişinin sorumluluğunda değil, tüm şirketin ve çalışanların sorumluluğundadır. Bütün çalışanların ve yöneticilerin gerekli hassasiyeti göstermesi gerekir.

Murat YAŞAR