Arbitraj fiyatlama Modeli

1.ARBİTRAJ TEORİSİNİN DOGUŞU

CAPM Sermaye Varlıkları Fiyatlama Modeli Modern finans dünyasının şekillenmesinde önemli bir yeri olan Markowitzsin portföy teorisi belli birgetiri seviyesinden portföyün riskini asgari düzeye indirmek amacıyla geliştirildi. Sırasıyla yada eş zamanlı Markowitz, Tobin, Sharpe, Treynor ve diğer bilim adamaları bu modelin gelişiminde önemli yer oynamışlardır. CAPM, belli varsayımlara dayanarak ve ortalala-varyans analizini kullanarak beklenen getirileri belirleyen tek unsurun, her bir varlığın Pazar ortalama getirisi ile ilişkisi olduğu sonucuna varır. Zamanla insan ihtiyaçlarının değişmesi bilgi ve birikimlerin artması ve yeni ihtiyaçların doğması diğer bilim adamlarını yeni modeller geliştirmek üzere dürtmüştür. Ve sonraları Stephan ROSS, Markowitzs’in teorisiyle hem rekabet eden hem de tamamlar nitelikte olan Arbitraj Fiyatlama Teorisini geliştirdi.

LİTERATÜRDEKİ ARBİTRAJ TÜRLERİ

Çoğu kimsenin bildiğinin aksine arbitraj hayatımızda yaygın bir şekilde kullanılmaktadır. Çünkü finans konu olan varlıklar altın, gümüş gibi madenler, hisse senetleri ve bonolar, dövizler ve bir takım kambiyo madenleri arbitrajın konusuna girmektedir . Adı geçen varlıklar hiçbir zaman tüm piyasalarda tek fiyat denge fiyatını yakalayamaz. Pek çok faktör ilgili varlığın fiyatını etkiler

ARBİTRAJ FİYATLAMA MODELİNİN VARSAYIMLARI

Arbitraj Fiyat teorisi tek fiyat kanununa göre geliştirilmiş bir teoridir. Tek fiyat kanunu aynı malın iki farklı fiyattan satılamayacağını ifade etmektedir. Eğer aynı mal farklı piyasalarda farklı fiyatlardan işlem görüyorsa; arbirajcı(genellikle broker veya aracı kurum) ilgili malın ucuz olduğu yerden onu alıp eş zamanlı olarak fiyatının yükseldiği yerde satış emri verir ve yüksek fiyatın aşağı inmesini sağlamayı amaçlar. Arbitrajcı bu işlemi aynı malın fiyatı iki pazarda eşit olana kadar devam ettirir. 1

AFM’nin varsayımları;
i.
Sermaye pazarları tam rekabet altındadır.

ii.
Yatırımcılar her zaman belirsizlik koşulları altında daha fazla getiriyi, daha az getiriye tercih ederler.

iii.
Finansal varlıkların beklenen getirilerinin nasıl gerçekleştiğini ortaya koyan stokastik süreç(k) faktör modeli ile gösterilir.

ARBİTRAJ FİYATLAMA MODELLERİ

İlk olarak Ross tarafından tek risk faktörlü model olarak geliştirilip piyasa oyuncuları ve bilim adamlarının büyük beğenisini kazanan AFM zamanla iki faktörlü ve çoklu faktörlü olmak üzere üç modelden oluşan bir teori halini almıştır.

TEK RİSK FAKTÖRLÜ ARBİTRAJ FİYATLAMA MODELİ

En basit AFM, yalnız tek bir risk kaynağı olduğu varsayımı üstüne kurulmuştur. Bu tek fakför modeli; bir formül veya grafik formu ile gösterilebilir.

Ross piyasa modelini esas alarak tek faktörlü AFM’yi ele almıştır. Bu model varlık getirilerindeki değişikliğin iki kaynağı olduğunu savunur. Bunlardan ilki, makro ekonomik faktörler ; ikinci ve sonuncusu da şirkete özgü faktör yada mikro ekonomik faktörlerdir. Tek faktörlü AFM’de temel faktörün ‘’sıfır’’ beklenen değere sahip olduğu ve bunun makroekonomiyle ilgili yeni bilgiyi ölçtüğü varsayılımaktadır. Yeni bilginin değerinin tanımdan gelen nedenlerden dolayı ‘’sıfır’’ olduğu kabul edilir. Ayrıca piyasa endeksi portföyünün getirisini temsil edebildiği varsayılmaktadır.

İKİ RİSK FAKTÖRLÜ ARBİTRAJ FİYATLAMA MODELİ

Bu model özünde  birden fazla değişken risk unsurunu hesaba katarak varlığın ilgili pazardaki fiyatının belirlenmesinde kullanılır.