Arkeoloji mühendisi!

2001 yılıydı yanlış hatırlamıyorsam. Yaz aylarının son günlerinden biri, fakat hava hala çok sıcak. Öğrenciler, hocalar, işçiler tepeye yayılmış durumda. Herkes harıl harıl çalışıyor. Amaç güneş tam tepeye çıkmadan o günkü işimizi bitirebilmek.

Açmamda ne olduğunu anlayamadığım dağınık taşlardan bir platform çıkmıştı. Kazıya devam edebilmem için bu platformu ilk önce belgeleyip daha sonrada kaldırmam gerekiyor. Fotoğraflarını zaten çekmiştim, fakat çizimini de yapmak gerekiyor. Metrelerimi ayarlayıp, ölçülerimi alıp, çizimimi de bitirmiştim nihayet.

Saat 13.00'a doğru işimizi bitirmiş, o gün nekadar derine indiğimizi hesaplamak için kapanış ölçümelerimizi almaya başlamıştık. Arkadaşım Nivonun (yükseklik ölçmeye yarayan alet) başında, ben ise elimde mira (nivonun ölçüm yapabilmesi için ölçü alacağımız noktaya koyduğumuz cetvel), önceden belirlediğim noktaları dolaşıyorum.

Açmamda çalışan işçilerimden biri bana döndü ve bir soru sordu.

- Siz mezun olunca Arkeoloji Mühendisi mi olacaksınız ?
- !

O an patlatmak üzereydim kahkahayı, ama adamı bozmamak için sesim çıkmadı.
- Bizden mühendis olmaz, bir Arkeolog olacağız sadece

Verdiğim cevap pek tatmin etmemişti, ifadesinden anladığım kadarıyla. İşine devam etti bir şey söylemeden.

Arkadaşlara anlattım; hep beraber gülmüştük Arkeoloji Mühendisi olayına.

Aradan yıllar geçiyor, bizler kazılara gidip, metrelerce kazıp, ölçüler alıp, buluntu fişleri yazıp, çizimler yapıp, fotoğraflar çekip kışın da okulumuza devam ediyorduk. 4. sınıfa kadar gelmiştik. bir kaç ay sonra arkeolog diploması alacaktık. Gerçekten de arkeolog olmuşmuyduk. Senelerce kazılara gidip projelere katılmıştık. Her yöntemi biliyorduk, hızlı çizim yapıp, kerpiç duvarı anlayabiliyorduk. Ama gerçekten de arkeolog muyduk? Son sınıfımızda Kuramsal Arkeoloji dersi verilmeye başlanmıştı. Bir sürü bilim adamı vardı, onlarca kuram. Yakındoğudan bahsediyorlardı. İlk üretimciliğe geçişi anlatıyorlardı. Yayınları vardı. Birçoğu bu makaleleri yazarken yakındoğuyu görmemişti hiç. Onlar da arkeologdu, hem de tüm dünyaca tanınan.

Rahatsız bir soru beynime baskı uygulamaya başlamıştı "Biz neyiz?" diye. İşçinin yıllar önce söylediği söz gelmişti aklıma "Arkeoloji Mühendisi". Farkımız neydi işçilere göre? Mühendisler gibi, garip makinelerle ölçü alıp, hesaplamalar yapıp, yazıp çiziyorduk.

Bizler Mühendis olarak yetiştiriliyorduk. Düşünmüyorduk. Diğer yerleri bilmiyorduk, neden diye sormuyorduk. Çanak çömlek parçalarına bakıp burada bilmem ne kültürü var diyorduk. Ama neden orada olduğunu sorgulamıyorduk.

Kazıyorduk sadece, bizim için önemli olan, kazı yapılan alanın düzgün olmasıydı, malzeme çuvallarının depoda düzgün durmasıydı. Bunları yaparak görevimizi yaptığımızı düşünüyorduk, düşündürülüyoruk. Yüksek lisans konularımız depoda duran malzemenin çokluğuna göre belirleniyordu çoğu zaman, kafamızda bir problematiğimiz yoktu. Hocalarımız "Arkeolojiye değer verilmiyor, sponsor bulamıyoruz, kazı yapamıyoruz" diye hayıflanırken, acaba arkeolojiyi anlatmak için neler yapıyorlardı? Elde ettikleri verileri neden paylaşmıyolardı?

"Daha çok başındayız, yeterli veri yok elimizde" savunmasını duyarsınız çoğunlukla, ya da paramız yok nasıl yayın yapalım? Veri az olabilir fakat az veri ile de yorum yapabilir; başkalarının yorum yapmasına olanak sağlayabilirsiniz.

Bilimin amacı insanlığın yararına bişiler yapmak ve paylaşmak ise neden saklanıyor birçok bilgi? Kazısının başlamasından 10 sene geçmiş olmasına rağmen neden Kazı Sonuçları Toplantısı dışında bir yayını olmaz bir yerleşme yerinin? Hem de elimizde internet gibi kolay, ucuz ve milyonlara ulaşabileceğimiz bir medya varken? Bu da işin teknoloji kullanımı boyutu. (Bu konuyu başlı başına ayrı olarak yazmak gerekir.)

Eğer siz de bir arkeologsanız, benim kendime sorduklarımı sizde kendinize sorun. Eğer cevap alırsanız bizlerle paylaşın.

Görüşmek Üzere...