Bahar temizliği

Güneşli bir bahar sabahı dışarı çıktığımda ne göreyim! Kapımdaki erik ağacı bir gecede çiçeklerle bezeyivermiş kendini. Tertemiz olmuştu; bembeyaz; gelin gibi. Kendimden utandım; ağaç yapar da ben yapamaz mıyım? Hemen bir iskemle çektim altıma ve yaşam bilincimi silkeleyip kucağıma erik ağacının bilgisiyle ben de başladım kendimi temizleyip bezemeye. 

Küslüklerimi dışarı çıkardım ilk önce. Kin ve nefreti silkeledim iyice. Sonra, küflü korkularımı, bencil yalanlarımı, kibrimi ve gereksiz maddeler tutkunluğumu güneşe serdim kuruyup küçülsünler diye… Kıskançlığı söktüm yüreğimden. Nasıl da çok yer kaplıyormuş, inanamadım. Her gün yeni yeni korkular karıp, endişelerimle kıskançlığı beslermişim meğer. İyi ki kin ve nefreti döve döve silkelemiştim daha önce; çünkü nefret ile fedaisi kin endişe basardı kıskançlık damarıma…

Ağır temizlik yaptım bugün. Kalp ve zihin temizliği: Şimdi kalbim her zamankinden daha sevecen; zihnim daha duru bakıyor; sesim kuşlar çeşmesindeki suyun şırıltısını bastırmıyor... Hoşgörü ve sevgi ektim kendime, ruhum neşelensin diye. Almayı ummadan verebilmeyi, sevilmeden de sevmeyi ve ekmeğimi paylaşmayı ektim bencilliğime. Sağlıklı beslenmeyi ektim bedenime, canıma bahar coşkusu sürsün diye… 

Özgürlük mayası ektim yaşama
Bağışlama ektim pişmanlığa
Aşk-ettim insandan sevmeye
Allahına emek verdim barışa
Ayıklanmış tohum gibi rahimde
Müjdeli doğum olacağım yarına… 

Zihnimi açıp havalandırdım. Ne varsa bilgi diye topladığım, hepsini çıkardım dışarı. Saf zihin oldum bugün… Zihnimi bilgi baskısından kurtarıp azat ettim bir günlüğüne. Ya geri gelmezse diye korkum yoktu, çünkü özgürleşen kendimden başkası değildi zaten. Özgürlük kaybolmak değildir; aksine var olmaya dayanılmaz dokunuş hazzıdır. Özgürleşirken oluşan “kendimi inkâr” ise bir başka kendimle olasıdır ancak. Bu yüzden temizleyici öz eleştiri kişinin öz kimlik bilgilerini yok etmez aksine onları daha net görünür yapar. Gene de titiz bir zihin temizliği için kendini yitirme korkusuna meydan okuyan öz eleştiri cesareti yetmez; bilgelik ahlâkına da sahip olmak gerek. Bu ahlâk, insan toplumunun doğru varsaydığı ahlâksı gerçekliklerinin göreceli nitelikte erdemden olduğu ilkesine güvenir. Bir insan toplumunun erdem saydığı insan niteliği bir başka insan toplumunda ahlâksız bir insan özelliği sayılabilir. Örneğin dün belgesel akışlı bir film seyrettim; oradaki insanlar kadınlı erkekli, çoluklu çocuklu anadan doğma çıplaklıklarını kabileye karşı (toplumsal yaşama karşı) cinsel ahlâksızlık saymadan yaşayabiliyorlardı. 

İnsan toplumunun doğru varsaydığı ahlâksı gerçekliklerin hayat genelinde göreceli nitelikte doğru olabileceği ilkesinin erdemine güvenen insan, ara sıra bilincini ve onu kullanan zihnini güncellemekten korkmaz. Bu güncelleme zihnimizi bağlayan yerel ve kişisel niteliğimizle göreceli doğruluk sunan gerçekliğimizi evrensel nitelikte doğru yapılmış bilgiye uyarlama ilerlemesidir. Düşünme kodlarımızı özgürleştirmek için azat ettiğimiz zihnimizin yok olması söz konusu değildir. O zaten bizi insan yapan nedenimiz olan özgür düşünebilme koşullarının tamlığı ve özlüğüne bağlı olarak güncellenebilir. İnsan bir kez diğer canlardan farkının düşünebiliyor oluşunu anlamışsa zihni onu ancak ölümle terk eder. Düşünmeyi öğrenmiş beyin hasar görmedikçe düşünme yetisini kaybetmez. Çünkü beynin işlevsel tümlüğü olan zihin sadece depolanmış bilgi sayımı değildir; zihin aynı zamanda bilgi kullanımı ve bilgi üretim etkinliği olan düşünmenin tezgâhıdır. Zihni boşaltıp havalandırmak zihnin bilgisini tümden inkâr ve yok etme işi değildir; amaç sadece zihni basmış olan bilginin doğru ve yanlış kodlarını kapatarak zihnin düşünme tezgâhını temizleyip bakıma almak ve düşünce kalıplarını evrensel görecelik ayarlarına uyarlı biçimde güncellemektir. Evrensel görecelik ayarları zamanın ruhunu insanla onurlandıracak ilkesellik tümlüğüdür… 

Demem o ki zihnimizin somutluk bilgilerini hepten kapatıp geri çağıramaz olsak bile, bilincimize demirbaş yaptığımız düşünme sistematiğinin kodlarını açık bıraktığımız için düşünmeyi hatırlayabilir ve dışımızdaki hazır somutluğu derhal bilgiye dönüştürmeye başlayarak zihnimizi yeniden sağlıklı işlevselliğe güncelleyebiliriz. Esas olan düşünmeyi hatırlamak ve sürdürmektir... 

Düşünmeyi hatırlayan ve düşünebilen insan için zihnine giren ve zihninden çıkan bilgilerin hafızadaki varlığı veya yokluğu insanlaşmayı engelleyici yaşamsal bir sorun oluşturmaz. Gene bu yüzden hep derim okullarda bilgi yerine veya bilgiyle birlikte düşünmeyi de öğretebilsek insanlığı onurlandıracak yeterli eğitim başarısını sağlamış oluruz... 

Muharrem Soyek 

***