Bilime Adanmış Bir Ömür: Fuat Sezgin

Milletler tarihini bildikçe geçmişten ders alır ve geleceği bu realiteler, olgular üzerine kurar. Tarih alanında Türkiye’nin  ender değerlerinden biri olan  Fuat Sezgin ,bilimsel çalışmalarını akademik baskılardan üniversiteyle ilişkisinin kesilmesinden dolayı Almanya’da sürdürerek alanında en yetkin isimlerden olmayı başarmıştır. Araştırmacı Osman Dağ tarihçi bilim adamı Fuat Sezgin’in bibliyografisini yazarak yeni nesil bilim adamları ve insanlara bu tarihçiyi tanıma şansı verir.

  Fuat Sezgin, 24 Ekim 1924’te Bitlis’te doğdu. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Şarkiyat Enstütisi’nde İslami Bilimler alanında eğitim gördü. Alman şarkiyatçı Helmut Ritter’den ders aldı. 1960’ta üniversiteden atılan 147 öğretim görevlisinden bir tanesiydi. Türkiye’de okulundan atılan Fuat Sezgin Almanya’ya gitti. Giderken yanına sadece birkaç kıyafet ve 25 bin kitap fişi almıştır. Frankfurt’ta Johann Wofgang Goethe Üniversitesi’nde  ders vermeye başladı. Üniversiteye bağlı Arap-İslam Bilimleri Tarihi Araştırmaları Enstütisi’nde İslam bilim tarihi alanında araştırmalar yaptı.  Halen burada araştırmalarına devam etmektedir.

Verdiği röportajlarda Fuat Sezgin, hocası Helmut Ritter’le arasında geçen dikkat çekici bir anektottan bahseder:

Ritter bir gün öğrencisi F.Sezgin’e günde kaç saat çalıştığını sorar. F. Sezgin’de cevap olarak 14 saat çalıştığını söyler. Ritter ise: “Eğer alim olmak istiyorsan 14 saat çalışmak azdır.” der ve F. Sezgin o günden sonra günde 17 saat çalışmaya başlar; çünkü alimler için zaman çok daha kıymetlidir. F. Sezgin’in öğle yemeğine ayırdığı zaman en fazla on dakikadır. O süreyi de ekmeğe bal veya reçel sürerek geçiştirir. Her gün saat 07:30’da enstütide olur ve 18:30’da eve gider.  Tabi çalışmaya evde devam eder. Evlendiğinde nikah salonuna kayınbabası ve bir arkadaşından başka kimseyi götürmeyecek kadar zamana değer veren bir insandır. Hayatında sadece iki randevuya geç kaldığını ve bunun üzüntüsünü hala taşıdığı zaman zaman dile getirir.

Türkiye’ye gelip gitmelerinde yolculuk esnasında insanları gözlemlediğini ve kimin Türk kimin Alman olduğunun gözlemle anlaşılabildiği söyler: “Yolculuk esnasında Almanlar kitap okur, Türkler ise okumaz.”

İlkokul yıllarında  öğretmeninin “tarihte Müslümanları dünyayı bir öküzün boynuzları üstünde duruduğa inandıkları” iddiasının ne kadar saçma ve yalan olduğunu İslam Bilimler Tarihi’ni araştırdıkça daha iyi anlar ve çocukluğunda duyduğu bu sözün çok zoruna gittiğini yer yer beyan eder. Öyle ya, öğretmen 9.yy’da Müslümanların dünya haritası çizmiş olduklarını nerden bilecektir?

Arkadaşları Fuat Sezgin’in 27 dil bildiği söyler. Öğrendiği dili de (amiyane tabirle) pat çat öğrenmez; bilimsel makaleleri okuyacak kadar öğrenir.

İslam Bilim Tarihi’ne ömrünü adamış olan F. Sezgin, araştırmaları için 60 ülkeyi gezer ve 400bin kitap inceler. Keşfettikleri içinde ise onu en çok heyecanlandıranın, Halife Me’mun zamanında çizilmiş olan bir dünya haritasıdır. İslam Bilim Tarihi adlı muhteşem bir eser neşreder. Bu eser 60 yıllık bir emeğin ürünüdür. Ne yazık ki bu başyapıt halen Türkçe’ye kazandırılamamıştır.  Frankfurt’ta yaptığı araştırmaları somutlaştırmak adına, Müslümanların buluşlarının maketlerinin bulunduğu bir İslam Bilimleri Müzesi açar. Bu müzenin katoloğu mahiyetinde TÜBA tarafından 5 ciltlik bir eser yayımlanmıştır.

Fuat Sezgin, İslam Bilimler Tarihi üzerine çalışma sebebini şu sözlerle açıklar: “Müslümanlar  kendi tarihlerinden bihaberdirler.  Bu da kendilerinde özgüven eksikliğine sebep oluyor. Kendine güveni olmayan bir millet bilim üretemez.”

Fuat Sezgin yılın 365 günü, haftanın 7 günü çalışır. Zamanın bize verilen en büyük nimet olduğunu söyler. Bize tavsiyeleri de bu yöndedir; rahatlıktan biraz feragat etmemizi önerir. İlim öğrenmenin basit menfi bir eylem olmasından öte Allah’ın emri olduğunun bilincinde bir alimdir.

  Bilim , takdir edildiği ve saygı gördüğü akademik özgürlüğün olduğu ülke ve demokrasilerde gelişir. Fuat Sezgin’in  alanında yetkin ,özgün çalışma ve ömürlük emekle yazdığı eserler geleceğe umut oluyor.