Bir Zamanlar Anadolu’da filmi neden Oscar dışında kaldı?

Ödül sinema yapanlar için  önemli bir motivasyondur.

Ödüller, filmlerin daha geniş kitlelerde şansını denemesi için son derece önemli bir kaldıraç vazifesi görür. Ve özellikle bağımsız sinema yapan sanatçıların ayırt edilmesine rol oynarlar.

Kuşkusuz uluslararası film festivallerinden kazanılan ödüller daha önemlidir. Uluslararası film festivallerinden en saygıdeğer festivaller; Avrupa ülkelerine ait olanlardır demek çok yanlış olmaz. Çünkü, bu ödüllerin Avrupa’nın sahip olduğu değerleri yansıtması gerektiğini düşünürüz.

Berlin Uluslararası Film festivali ( Altın Ayı), Venedik Film Festivali, Cannes Film Festivali – Altın Palmiye, Avrupa’nın en önemli festivalleridir.

Bunun yanı sıra, Asya Pasifik Screen Awards ( Avustralya), Tokyo Film Festivali ve Toronto Film festivali’de bağımsız sinemayı destekleyen diğer önemli film festivallerindendir.

Golden Globe-ABD, Oscar Ödülleri –ABD ve İngiliz-Bafta Film festivallerinde dağıtılan  ödüller filmlerin dünya çapında tanınmasını , filmin ticari başarısını arttırmasını ve  daha geniş imkanlar ile  film yapma şansını da verebilmektedir.

Bu ödüller aynı zamanda belirli mesajların dünya çapında duyurulması için de  etkin kullanılır.

 “Hurt Locker – Ölümcül Tuzak” filminin seçildiği 2010 Oscar sonuçlarını hatırlatmak isterim. O yıl en iyi film Oscar’ının “Avatar” filmi tarafından alınacağı  düşünülürken, Irak’ın işgalinin kendi ülkelerinde  ve dünya çapındaki haklılığını teyit etmek adına “Hurt Locker” ‘a verilmesi, bu organizasyonların çok da masum olmadığını bize bir kez daha hatırlatmıştı.

Bugün, Bir Zamanlar Anadolu’da ‘filminin yabancı film dalında Oscar’a aday olamadığını üzüntü ile öğrendik.

İlk uzun listede yer alan adaylardan ;

1-İran, 'A Separation,

2-Almanya, ''Pina'',

3-Belçika, ''Bullhead'' ,

4-Kanada, ''Monsieur Lazhar'',

5-Danimarka, ''Superclasico'',

6-İsrail, ''Footnote'' ,

7-Fas, ''Omar Killed Me'' ,

8-Polonya, ''In Darkness'' ,

9-Tayvan, ''Warriors of the Rainbow: Seediq Bale'' Oscar yolculuğuna devam edeceklerdir.

Hatırlarsanız, adaylar  arasındaki İranlı yönetmen Asgar Ferhadi'nin 'A Separation (Ayrılık)' adlı filmi, Altın Küre'de yabancı dilde de en iyi film ödülü almıştı.

Dünya çapında 2011 yılında üretilen filmler arasında Bir Zamanlar Anadolu’da kesinlikle en iyi ilk 5 filmden biridir. Nuri Bilge Ceylan’ın da bugüne kadar yaptığı en  başarılı ve en teknik filmi  olan “Bir Zamanlar Anadolu’da”  katıldığı ulusal ve uluslararası festivallerden de çok önemli ödüller kazanmıştır.

Peki, o zaman  Bir Zamanlar Anadolu’da neden Oscar dışında kaldı?

Bunu önce kendime sordum ve aklıma ilk gelen cevapları mühendis mantığıma oturtmaya çalıştım. Başarı için  belirli parametreler olması gerektiğini düşündüm ve bir matris yaptım. Bu matrise bu yıl ilk dokuza kalan filmleri sıraladım.

En önemli parametrenin filmin beğenilmesi olduğunu düşünüyorum. Filmin güvenilir internet sitelerinde izleyenler tarafından verilen derecesi bize ışık tutabilir. Bu yıl uzun listeye giren 9 film ile bizim filmimizi; IMDB, Metacritics ve Rottan Tomatoes  tarafından verilen derecelerin ortalamasını 10 üzerinden  sıraladım.

1-   A Seperation – Iran filmi – 8,9

2-   Bir Zamanlar Anadolu’da –Türkiye - 8,1

3-   Pina-Almanya – 7,9

4-   Warriors of the Rainbow-Tayvan- 7,9

5-   Monsieur Lazhar-Kanada- 7,9

6-   Footnote-Israil- 7,6

7-   Bullhead-Belçika- 7,6

8-   In Darkness-Polonya- 7,3

9-   Superclasico,Danimarka-  6,7

10-Omar Killed me,Fas- 6,7

Görülüyor ki filmimiz en beğenilen ilk 5 film arasına rahatlıkla girebiliyor.

Bir diğer  parametrenin “filmin tanınırlığının” olduğunu düşünüyorum.

Filmler üzerinde  konuşulması, kritik edilmesi ve diğer filmler ile kıyaslanabilmesi için bir zamana ihtiyaç duyulur.

Filmi izlersiniz, hatta bazen aynı filmi tekrar izleyerek daha derinden anlama ihtiyacı duyarsınız. Yönetmeni, öyküyü, hikayenin geçtiği mekanları araştırırsınız, başkaları ile konuşursunuz, forumlarda tartışırsınız  ve bunu yaparken bir kamuoyu yaratmış olursunuz.

“A Seperation, Pina ve In Darkness  filmleri Eylül 2011’de , Footnote ise Ekim 2011 ‘den itibaren  Amerika’daki sinema salonlarında  gösterimleri devam etmektedir.  

Ancak,  Bir Zamanlar Anadolu’da Oscar aday adaylığı açıklanmadan sadece 2 hafta önce ve Ocak 2012 başında  Amerika’da kısıtlı sayıda gösterime girmiş olması bir strateji hatası olabilir mi?

Filmlerin derecelendirme sitelerinde kaç kişi tarafından kritik edildiği bir parametre olabilir.

Diğer filmlerden, açık ara sıyrılan “ A seperation - Bir Ayrılık “ filminin lobi çalışmaları son derece başarılı olmuştur. Filmin halen gösterimde olduğu sinema salonları mevcuttur. Toplam 4 aylık bir sürede IMDB üzerinden film 28.000 kişi tarafından oylamıştır.

1-   A Seperation – Iran filmi,                       28.000 kişi tarafından oylanmış.

2-   Bir Zamanlar Anadolu’da filmi,               4200 kişi tarafından oylanmış.

3-   Pina-Almanya filmi,                                         3200 kişi tarafından oylanmış.

4-   Bullhead –Belçika filmi,                         2100  kişi tarafından oylanmış.

5-   Warriors of the Rainbow-Tayvan filmi,    881 kişi tarafından oylanmış.

İki hafta içinde filmimizin 4200 kişi tarafından oylanması aslında bir başarı olarak kabul edilmelidir

Filmlerin tanınırlığı ile ilgili en önemli kriter, festivallerde ne kadar yer aldığıdır. Filmimiz ile ilgili uluslararası festivallere başvurunun çok az sayıda olduğunu anlıyoruz.

Aslında bu konu gerçekten çok önemli ve neden daha az festivalde olduğumuzu  Sn. Nuri Bilge Ceylan anlatırsa aydınlanmış olurum.

1-   A Seperation – Iran filmi,            30 Festival ve 39 ödül.

2-   Footnote –Israil filmi,                 4 festival ve 13 ödül.

3-   Bir Zamanlar Anadolu’da,           5 festival ve 5 ödül.

4-   Bllhead-Belçika,                         3 festival ve 4 ödül.

5-   Pina-Almanya,                           8 festival ve 2 ödül.

Acaba, daha çok festivalde yarışmamız filmimizin ilk 9 arasında olmasına yardımcı olur muydu?

Uzun liste içinde yer alan 9 filmden 5 tanesi;

1-   “Warriors of the Rainbow”,

2-   “Monsieur Lazhar”

3-   “Bullhead”,

4-   “Superclasico”

5-   “Omar Killed me”,  henüz Amerika’da gösterime girmemiş olması da çok ilginçtir.

İran filmi ile Filmimiz arasındaki en önemli benzerlik ; her ikisinin de dünyanın en prestijli iki film festivalinden büyük ödüller almasıdır. Altın Palmiye Jüri ödülü ile Altın ayı ödülü aslında eşit ağırlıkta ödüller olup film sanatı anlamında fark yaratana verilir.

Bir Zamanlar Anadolu’da filminin yer almadığı Oscar yarışının; İran, İsrail, Tayvan, Almanya ve Polonya arasında geçeceğini düşünüyorum.

Türkiye’nin Oscar yolculuğunu aslında bir Erovizyon heyecanı ile  paralel değerlendiriyoruz diye algılıyorum. Bu yüzden bu algıdan hızlı bir şekilde sıyrılıp bundan sonraki film yapma hedefinde popülist ve ticari kaygıyı taşımayan sanata fark yaratan sinemacılara desteğe devam etmemiz gerekiyor.

İlgili makale:

http://blog.milliyet.com.tr/bir-zamanlar-anadolu-da-filmi--oscar-heykeline-cok-yakin-/Blog/?BlogNo=343131

Not: Bu makaleden kısa alıntı yapmak için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir: Bir Zamanlar Anadolu’da filmi neden Oscar dışında kaldı?" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Erhan UYSAL’a aittir ve makale, yazarı tarafından Milliyet Blog’da yayınlanmıştır. Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak yazarının izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz.