Büyük Ortadoğu satrancı ve Türkiye

Bilindiği üzere satranç bir strateji oyunudur. MS 600'de oynanan Çaturanga isimli oyun satrancın atası olup, din zulmünden kaçan budist rahipler aracılığıyla Çin'e götürüldüğü düşünülmektedir. Satranç asıl gelişimini, kurallarının yerleşerek bugünkü seviyesine ulaşmasını 625 yılında Pers (bugünkü İran) ülkesine ulaşmasıyla gerçekleştirmiştir. Başka bir ifadeyle bu günkü satrancın kuralları Ortadoğu’da konmuştur.

Ortadoğu’daki ülkeler arası ilişkileri satranç oyununa benzetirim.

Bu coğrafyada hamleleri zamanında yapan, en uzak ihtimalleri düşünen oyunu kazanmıştır. Arada geçiş dönemlerini saymasak tarihsel süreçte bu bölgede Roma hakimiyetini, Selçukluları, ardından Osmanlı hükümranlığını görüyoruz. Kendi gücü kadar çevredeki güçleri iyi tanıyan, kararlarını alırken bu faktörleri satranç ustası gibi planlarına dahil eden varlığını sürdürmüştür.

Osmanlıyı yıkılışa götüren gelişmeleri hatırlarsak Avrupa ve Ortadoğu’daki gelişmelerden ve kendi gücünden bihaber devlet görürüz. Osmanlı’nın içinde bulunduğu bu durumu göremeyen devlet adamları bir yanlışa daha imza atarak devleti 1. Dünya Savaşı’na dahil etmiştir. Satrançtaki ‘’ileriyi göremeyen mat olur’’ kuralı işlemiş Osmanlı savaşı yenik tamamlamıştır. Ardından imzalanan Mondros ve Serv bir dönemi kapatmıştır.

Mustafa Kemal ATATÜRK liderliğindeki Türk milletinin gücünü hesaba katamayan İtilaf güçleri işgal ettikleri Anadolu’yu terk etmek zorunda bırakılmıştır. Böyle başlamıştır yeni bir satranç oyunu bu coğrafyada… Özellikle Atatürk’ün yaşadığı dönemde atılan akıllıca adımlar bugün Türkiye’yi Ortadoğu’nun en güçlü oyuncusu yapmıştır.

Saddam yönetiminin devrildiği 2003 nisanında başlayan son satranç halen sürdürülmektedir. Büyük oyuncuların yanında çevresindeki gelişmeleri doğru okuyamayan, yanlış hamleler yapan piyonlarda mevcuttur. Üstelik bu piyonlarda varlığını işgalci güçlere bağlamıştır.

Türkiye’nin yaptığı son hamleyi görüp kendince önlem geliştiren ABD piyonu Irak yönetimi, başta devlet başkanı Talabani PKK’ya ‘’Guevara döneminin bittiğini’’ hatırlatma gereği duymuştur (Milliyet, 19.10.2007). Bunun öncesinde Ankara’ya ani ziyaretle gelen piyon yönetimin piyon dışişleri bakanı Hoşyar Zebari terör örgütün K. Irak’tan çıkarılacağı sözünü vermiştir. Aslında bu büyük oyuncunun hedeflediği piyonu almasını önleyici boş bir hamledir. O da bilmektedir terörü K. Irak’tan kovacak gücü olmadığını…

Çünkü o sadece bir piyondur. Büyük oyuncunun kararlı olduğunu anladığında saf değiştirecektir. Varlığını sürdürebilmek için büyük oyuncunun yanında savaşmaya bile hazırdır.

Son gelişmeler gücün varlığının yetmediğini bunu zamanında ve yerinde kullanmanın gerekliliğini göstermiştir.

Eksiklerine karşın Ortadoğu İslam Dünyası’nın tek demokratik devleti Türkiye’dir.

Türkiye süren oyundaki büyük oyunculardan olduğunu unutmamalıdır. Buna göre insiyatifi ele almalı, hamlelerini doğru zamanlamalıdır.

Resim Marina Kalinovsky…