Çatışma ortamının strese etkisi -1-

Çalışanların stresini arttıran etkenlerden biri de çatışma ortamıdır. Çatışmalar bazen açık ve seçik ortaya çıkmakta, bazen de üstükapalı olarak kalmakta fakat için için devam ettiğinden, çalışanın davranışlarını etkileyebilmektedir. Ayrıca her çatışma çalışan üzerinde bir stres yaratmaktadır.

İki veya daha fazla kişi veya grup arasında çeşitli nedenlerden oluşan anlazmaşlık olarak tanımlanabilen çatışma, bireysel farklılıklardan, örgüt yapısından ve grup yapısından kaynaklanmaktadır.

İnsanın olduğu her yerde gruplaşmaların da olması beklenebilir. Bireysel ve grupsal farklılıkların olduğu her yerde de çatışma vardır. Kurumlar da insanlardan meydana geldiğine göre, buralarda da grupların oluşması, bu grupların kendi amaç ve kurallarının oluşu, diğer grupların eylemleriyle çakışabilmesi çatışmaları doğuracağından stresin oluşmasında etkili olur.

Çatışma ortamındaki bir çalışanın stres altında göstermesi beklenen davranışlardan önce, örgütlerdeki çatışma nedenlerini şu şekilde sıralayabiliriz:

- Belirli kaynakların paylaşılması: Kişi ve grupların faaliyetleri ile ilgili olarak belirli kaynakları paylaşmaları ve kendi paylarını attırmak için birbirleri ile rekabet etmeleri çatışmaların ortaya çıkma olasılığını attıran bir ortam hazırlamaktadır.

- Amaç farklılıkları: Kişiler ve gruplar arasında ulaşılacak amaç konusundaki farklı görüşler de çatışmalar için uygun bir ortam yaratan nedenlerden biridir.

- Algılama farklılıkları: Kişi veya grupların belirli olay ve gelişmeleri farklı şekillerde algılamaları, olası bir çatışmaya neden olabilecektir.

- Yönetim alanı ile ilgili belirsizlik: Kurumlarda bazen kimin hangi alan ve konularda ve ne ölçüde kime karşı sorumlu olacağı belirsiz bulunabilir. Bu tür belirsizlikler çatışmalar için uygun bir ortam yaratır.

- Haberleşme noksanlıkları: Kişiler veya gruplar arasındaki haberleşme eksiklikleri bir diğer olası çatışma kaynağıdır.

- Statü farklılıkları: Belirli kişi veya gruplar kendi statülerini başkalarından farklı ve daha saygın görebilir. Statü anlayışındaki bu tür farklılıklar algı ve haberleşmeyi etkileyerek bir çatışma nedeni olabilir.

- Yöneticilik tarzları arasındaki farklılıklar: Her yöneticinin kendisine özgü bir yönetim tarzı vardır. Karar verme sürecinden zamanın kullanılmasına kadar her yönetici değişik yollar izleyebilir ve değişik önceliklere sahip olabilir. Eğer yönetici ile astları arasında bu konularda önemli farklılıklar varsa bunlar birer çatışma nedeni olabilir.

- Çıkar farklılıkları: Belirli konularda kişiler veya gruplar farklı çıkarlarasahip olabilirler. Alınacak herhangi bir karar veya bir grubun aldığı karar, karşı tarafın çıkarlarını etkileyebilir.

- Kişilik farklılıkları: Kişilik çekişmeleri sık görülen çatışma nedenlerinden biridir. Kişilerin farklı amaç, değer yargısı, tutum, yetenek ve özelliklerde olmaları kişilik çekişmelerinin, dolayısıyla çatışmaların önemli bir nedenidir.

- Değişen koşulların öngördüğü yeni nitelikler: Özellikle kişilerin değişen koşullar nedeniyle farklı roller oynamalarının gerekli olması halinde bunlar bir çeşit rol çatışması hissedebilirler (bkz. http://blog.milliyet.com.tr/Blog.aspx?BlogNo=16891 )

- İşçi-işveren ilişkilerindeki kutuplaşmalar: Çatışmaların önemli nedenlerinden birisi de yönetim ile genel olarak personel arasındaki ilişkilerin kutuplaşmış olmasıdır. Bu kutuplaşma arttığı sürece ortam çatışmalara uygun hale gelecektir.

- Örgüt içi güç mücadelesi: Çalışanların çeşitli nedenlerle sahip oldukları güç alanını genişletmek istemeleri, kendilerini başkaları ile çatışma durumuna getirebilir (Koçel, 1995:414:417).