Çin Ulusal Halk Meclisi'nin yıllık toplantısının ardından

Çin Halk Cumhuriyeti’nin en yüksek yetki organı olan Çin Ulusal Halk Meclisi’nin (ÇUHM) bu yıl ki toplantısında Çin’in tüm devlet adamları yerlerini aldılar ve Çin’in geleceğine dair birçok önemli konuyu masaya yatırdılar. Her yıl yapılan ÇUHM toplantılarının olduğu gibi bu toplantıda Çin’in ekonomik ve siyasal yaşamını görmemiz açısından büyük önem taşıyor. Yazımızda Çin’in bu toplantı sonrasında almış olduğu yeni kararları ve gelecek için belirlemiş olduğu rotaya dair değerlendirmelerimizi bulacaksınız. Hong Kong, Tayvan, ekonomik kriz, ekonomik canlandırma paketi, Tibet sorunu ve diğer birçok konuyu ana hatları ile ele almanın bölgenin siyasal ve ekonomik olarak nabzını tutmak için büyük önem taşıyor. ÇUHM’ nin bu yılki toplantısında öne çıkan konuları ana başlıklar altında incelememizin en büyük nedeni analizimizin daha anlaşılabilir ve karmaşıklıktan uzak olmasını hedeflediğimizdendir. Bu bağlamda bu önemli toplantıyı işleyen yazımızı bölümlere bölerek bir kerede yayınlamaktansa daha uzun bir süreye yayarak parça parça yayınlamayı uygun buluyoruz. Bölümlere ayırdığımız yazımızın bu bölgeyle ilgilenenlere büyük yarar sağlayacağını umuyoruz.

Birinci Bölüm: Çin Ekonomisi

Türksam bünyesinde daha önceki haftalarda da ele aldığımız ekonomi konusu bu yılki toplantı dada en önemli konu başlığı olarak yerini aldı. Bu sene dünya geneline yapılan tahminler ve Çinli ekonomistlerin değerlendirmelerine baktığımız zaman daha önce de söylediğimiz gibi Çin ekonomisinde bir daralma bekliyoruz. Bu daralmanın etkisi ile dünyadaki diğer çalışanlar gibi Çinli çalışanlarda ne yazık ki oldukça kötü etkileniyorlar. İşten çıkarılmaların ve bazı fabrikaların kapanması haberlerine rağmen Çin’in şu anki durumu diğer birçok ülkeye oranla yinede daha iyi gözüküyor. Özellikle Çin’in açıklamış olduğu ekonomik kurtarma paketlerinin devreye girmesi ile piyasada daha olumlu bir havanın yaratılmış olması da görünen bir gerçek. Çin devlet başkanı Hu Jin Tao’da ekonomik kriz ortamı hakkında yapmış olduğu açıklamalarında krizin sorunların yanında yeni fırsatları da beraberinde getirdiğini belirtmesi konuya Çinli yetkililerin daha pozitif yaklaştıklarını bir kez daha gözler önüne seriyor. Hu’ nun açıklamalarına olumlu yaklaşan ve kriz karşısındaki soğukkanlılığını koruyan bir diğer lider ise Çin Başbakanı Wen Jia Bao. Wen’ da krizi atlatacak güçlerinin olduğunu belirterek, eyaletler ve merkezi yönetim arasında sıkı bir çalışmanın uygulanmasının bu konuda yaşanacak olumsuz etkileri azaltmak açısından hayati önem taşıyacağını belirtiyor. Wen, Avrupa gezisinde de aynı tonda yapmış olduğu açıklamalarına ÇUHM toplantısın da da devam ederek Çin’in önümüzdeki dönemde her ne kadar eskisi kadar büyümese de yine de dünyayı arkasından sürükleyecek gücü taşıdığını belirtiyor. Kendisin açıklamalarından ve bizim kendi yorumlarımızdan Çin ekonomisine bakarsak bu yıl Çin’in dünyanın lokomotif gücü olduğunu söylememizin yanlış olmayacağıdır. Çin bu yıl dünyanın en çok büyüyen ekonomisi olurken yine dünyanın ekonomik krizden almış olduğu yaraların bir nevi acılarını dindiren ilacı olacaktır. Çin’in ekonomik yönde atmış olduğu adımların yönlendiricisi olan baş ekonomi danışmanı Jia Qing Lin’ de toplantıda diğer sosyal dayanışma örgütleri, ticaret odaları, kadın kolları yöneticileri ile birlikte yapmış olduğu açıklamada Çin’in sosyal dayanışma örgütlerin ve diğer kuruluşların ekonomik krizde toplumdaki işsizliğin önüne geçmek için ortak çalışmaları gerektiğinin altını çizdi. Jia sosyal dayanışma örgütlerinin çabalarının krizin olumsuz etkilerini azaltmada büyük önem taşıdığını vurguladı ve bu krizden etkilenenlere yardım etmelerinin üzerinde durdu. Başkan yardımcısı Xi Jing Ping’ de Makao ve Hong Kong’dan gelen meclis üyeleri ve katılımcılarla birlikte yer aldıkları oturumda yaptığı açıklamalarla Hong Kong ve Makao’ nun Çin’e katıldıklarından günden bugüne kadar yapmış oldukları olumlu açılımlar ile Çin’in politikalarına destek olduklarının önemini vurguladı. Çin’in diğer önde gelen liderleri de Çin’in ekonomisine olan güvenlerini dile getirdiler. Daha önceki açıklamalara da bakarsak zaten genel olarak Çin hükümetinden ekonomi yönünde şimdiye dek herhangi büyük bir olumsuzluk beklentisinin ortaya çıkmadığını görüyoruz. Ekonomik olarak Çinlilerin ne kadar büyük bir güç olduğunu görmemiz için kısaca geçtiğimiz ay kutlanan Çin yeni yılının rakamlarına bakmamız yetiyor. Çin yeni yılı boyunca Çinlilerin alışverişe 42 Milyar $ harcadığını söylersek sanırım Çin’in sadece kendi içerisinde yaratmış olduğu hacmin büyüklüğünü daha iyi anlayabiliyoruz. Bu rakamın geçtiğimiz sene yapılan alışverişin % 13.8 daha fazlası olması da Çin’in kriz ortamında dahi yarattığı artıları anlamamız açısından büyük önem taşıyor.[1]

Tüm bu rakamlara ve Çin’in uygulamaya koyduğu 586 Milyar $’lık ekonomiyi canlandırma paketine baktığımız zaman önümüzdeki 2 sene içerisinde Çin’in ekonomisinin içerisinde bulunduğumuz krizi göğüsleyeceğini tahmin ediyoruz. Hem geçmiş dönemlerde yapılan tahminler hem de ÇUHM toplantısının ardından yapılan açıklamalarla Çin’in ekonomik kriz ile mücadelede yoluna büyük bir kazaya uğramadan devam ettiğini görüyoruz. Çin Başbakanı Wen Jia Bao’ da ÇUHM toplantısının ardından (13 Mart) yapmış olduğu basın toplantısında bu yıl Çin’in % 8 büyümeyi yakalamasının zor ama imkânsız olmadığını belirtmesi de Çin hükümetinin ülke ekonomisine olan güveninin tam olduğunu gösteriyor. Aynı zamanda ABD’nin Çin para birimi olan Yuan’in Dolar karşısında olan değerinin arttırılması konusunda da açıklama yapan Wen, Yuan’in 2005 yılından bu yana Dolar karşısında % 21 daha fazla değerlendiğini ve bunun hali hazırda Çin’in dış ticareti için yeteri kadar baskı oluşturduğu sözlerine ekledi. Wen’ ın bu açıklamasında ABD’ den gelecek baskıların yersiz olduğunu ve gelecek dönemlerde Yuan konusunda taviz verilmeden para politikalarının devam edeceğini basın mensupları ile paylaştı.[2]

ÇUHM toplantısının ardından yayınlanan raporları ve grafikleri incelersek Çin’ in bu yıl ve gelecek yılki rakamlarını daha yakından görebiliriz.

Aşağıdaki tabloda GSYİH (Gayri Safi Yurtiçi Hasıla)’ rakamlarını görebiliyoruz. Tablodan görüldüğü üzere dünya ülkeleri daralmaya giderken Çin ekonomisini güçlü tutmayı başarmayı bu yılda sürdürüyor. [3]

Tablodan görülen rakamlara dikkat edersek Çin’in son 5 yılda hedeflediği % 8 büyüme barajını aştığını görüyoruz. Bu rakamlara eklenen bir kelime Çin’in ekonomik kriz ile mücadelesinde anahtar kelime olarak öne çıkıyor. “Güven”

Çin hükümeti ekonomisine ve bu yıl yürürlüğe koydukları programlara sonuna kadar güveniyor. Ülkede siyasal karmaşa ortamından çok konulara odaklanmış siyaset stratejisi Çin’i bu krizle mücadelede dünyanın en güçlü ülkelerinden biri yapıyor. Diğer bir başka grafiğe bakacak olursak; Çin hükümetinin 2009 yılında önem verdiği 4 ana başlığı görebiliriz.[4]

Bu başlıklar şöyle sıralanıyor:

1- Ülke içi talebi desteklemek ve ekonomiyi canlı tutmak.

2- Kalkınmayı destekleyerek ülkesel ekonomik yapıyı sağlam tutmak.

3- Reformlara ara vermeden güçlendirerek devam etmek.

4- En önemli madde olarak vatandaşların gelirlerini ve sosyal refahlarını arttırmak.

Yukarıda ki tablodan da Çin’in ekonomik krize verdiği önemin ne kadar büyük olduğu görüyoruz. Özellikle son 5 yıldır çift haneli büyümeye alışmış olan Çin ekonomisi 2008 yılında tek haneli rakamı görünce hükümet yetkilileri hemen acil harekât planını uygulamaya koydular ve bu durumun en azından kontrol altına alınmasını sağladılar. Çin ekonomisinin ana geliri olan ihracatın azalmasının Çin’i bu yıl zor durumda bırakması ile ülke içi piyasaları destekleyen hükümet yeni önlemler ile gelecek dönemlerde düşen ihracatı yeniden arttırmayı da gündemine aldı. Çin’in ihracatının GSYİH’ e deki oranı ise % 40 gibi hayati bir rakam. Bu rakamlarda olacak ufak gerilemeler dahi dev Çin ekonomisini büyük sıkıntılara sokabiliyor. Başbakan Wen içerisinde bulunduğumuz bu krizi Çin’in 21.yy’ ın başından bu yana Çin’in karşılaştığı en büyük sorun olarak görüyor ve açıklamalarında sürekli bu krizin önemine vurgu yapıyor. Çinli devlet adamları her ne kadar ekonomilerine güvenseler de içlerindeki korkuyu da gizlemiyorlar. 1998 yılında Asya’yı vuran krize gönderme yapan Wen bu krizde Çin’in % 7.8 büyüdüğünü ve şimdi de benzer bir durumla karşı karşıya olduklarını belirtiyor. Bu yıl için yapılan tahminler üst sınır % 8 olurken tahminlerin en kötüsü ise Çin’in % 5 büyüyeceği yönünde. Bizim tahminimiz ise Çin’in bu planları doğrultusunda % 7 barajını geçeceği yönünde. Bu rakamların ardından çıkan bir diğer rakam ise Çin’in bu yılki bütçe açığının 139 Milyar $ olması. Bu rakam ise son 60 yılın en büyük bütçe açığı rakamı, rakamın büyüklüğü hakkında açıklama yapan yetkililer bu rakamı Çin’ in GSYİH’ sinde % 3’ün altında bularak herhangi bir felaket senaryosu ortaya atmıyorlar.

Çin’in bu yılki hedefleri ise aşağıdaki tabloda gösterilmiş.[5]

1- GSYİH % 8 oranında artacak.

2- Şehirlerde 9 milyon kişiye iş yaratılacak. İşsizlik % 4.6’ nın altında kalacak.

3- Şehir ve Kırsal kesimlerde düzenli gelir artışı sağlanacak.

4- TÜFE’ de % 4 oranında artış olacak.

5- Ödemeler dengesi olumlu yönde gelişecek.

Sonuç:

ÇUHM toplantısında ve ardından yapılan açıklamaların hepsine ne yazık ki tek tek değinmemizin imkânı yok bu yüzden konuları başlık olarak değerlendiriyoruz. Ekonomiye genel olarak baktığımızda Çin’de yaşanan olumlu gelişmeleri görüyoruz. Çin’de çok planlı ve programlı bir yol haritası izleniyor. Eklemeyi unutmayalım ki bu çok önemli bir detay, Çin’de yaşanan olumlu hava aslında tedirginliğin olduğu ve kesinlikle kontrolün elden bırakılmadan planların uygulandığı bir ortam demek oluyor. Olumlu hava kontrolün elden bırakılması durumunda aynı şekilde birden tam tersine de dönebilir fakat Çin hükümetinin şu anki duruşu bu senaryoya şans tanımıyor.

Tek parti yönetiminde daha sıkı adımlar adam Çin hükümeti gerektiği anda her türlü önlemi alacak şekilde çalışmalarına devam ediyor. Ülke içi sorunlar ve Tibet’in bağımsızlığı isteyen çatlak seslere rağmen Çin hükümeti enerjisini büyük oranda ekonomiye odaklamış durumda. Diğer siyasi meselelerde ve iç sorunlar hakkında önlemler alınıyor. Şu anda gündemimizde ekonomi olduğu için diğer konuları diğer yazılarımıza saklıyoruz.

2009 yılında Çin kendini ekonomik sorunlara vermiş durumda. Bu yıldan güçlü bir yapı ile çıkması beklenen bir Çin gelecek yıllar içinde dünyada yükselen güç olarak karşımıza çıkacağı mesajlarını veriyor. Son olarak eklemek istediğimiz bu sıkışık ve sıkıntılı ortamın içerisinde en çok göze çarpan liderin Başbakan Wen Jia Bao olduğu. Başbakan Wen görevi süresince gerçekleştirmiş olduğu geziler ve ortaya koyduğu duruş ile Çin’in şu anda belki de Devlet Başkanı Hu Jin Tao ile birlikte ülkenin en önemli ismi durumunda. Kendisini 2009 yılında dünyanın en etkili birkaç liderinden biri olarak gördüğümüzü belirtmek istiyorum.

Bölgede şu anda Çin ekonomisine karşı büyük bir ilgi var, Çin’in hemen yanı başında olan Tayvan’da da Çin’den gelecek turistlerin harcamalarını arttırmaya yönelik çeşitli etkinlikler yapılıyor. Çin’den geçtiğimiz günlerde gelen 1600 kişilik kafilenin Taipei’de 4 gün içinde yapacağı harcamanın 15 Milyon $’dan fazla olduğunu belirtirsek bu bölgede Çin’in nasıl bir ekonomik canlılık yarattığını daha kolay anlayabiliriz. Dünyanın en büyük nüfusunu barındıran ve bu nüfus içerisinde 100 Milyon gibi zengin bir kesim barındıran Çin, ekonomik sıkıntı yaşayan çevre ülkeler tarafından da yakından izleniyor.

*Diğer yazımızda Çin’in ÇUHM toplantısının ardından aldığı politik reform kararlarının bir değerlendirmesini yapacağız.

* Bu değerlendirme Xinhua haber ajansının haberlerinden yararlanılarak yapılmıştır. Daha fazla bilgi için bakınız: http://news.xinhuanet.com/english/2009-03/13/content_11006460.htm

Uğur Rıfat Karlova

Ulusal Tayvan Normal Üniversitesi Siyaset Bilimi Yüksek Lisans Öğrencisi

[1] http://news.xinhuanet.com/english/2009-02/04/content_10760828.htm

[2] http://news.xinhuanet.com/english/2009-03/13/content_11005144.htm

[3] http://news.xinhuanet.com/english/2009-03/05/content_10948049.htm

[4] http://news.xinhuanet.com/english/2009-03/05/content_10948049.htm

[5] http://news.xinhuanet.com/english/2009-03/05/content_10948049.htm