Çocuklarda Mindfulness

Türkçeye,  bilinçli farkındalık olarak çevrilmiş olan mindfulness, ile kast edilen an’da olmak, an’ı yaşamaktır. Yani şu an’ki hislerimizin, şu an’ki düşüncelerimizin ve şu an tanık olduğumuz olayların tamamıyla farkında olmak, oldukları gibi algılamak ve olaylara yargısız bir şekilde yaklaşabilmektir. bunlar sadece benim bildiklerin daha fazlasını Park Tarabya Anaokulu, Mindfulness Eğitmeni, Psikolog Sevgili Deniz Babaoğlu'na sordum;

Mindfulness nedir?

D.B:  Mindfulness, hepimizde doğuştan var olan ancak düşünceye odaklanma koşullanması ile zamanla kaybettiğimiz bir becerimizdir. Biz yetişkinler her ne kadar şu an’da yaşadığımızı düşünsek de çoğunlukla kafamızın içindeki düşüncelerde yaşarız. En basit örneğiyle sabah evden çıkarken kapıyı kilitleyip kilitlemediğimizi bazen hatırlayamayabiliyoruz çünkü; hayatı adeta otomatik pilota bağlamış gibi yaşıyoruz. O anda kafamızın içinde her ne ile meşgul idiysek o kapıyı kilitleme anını kaçırmış olabiliyoruz. Ya da güzel bir yemeği tadarken tamamıyla kendimizi yemeğe ve o andaki tatlara adayacağımıza, kafamızın içinde ‘acaba kaç kalori?’ ya da ‘keşke bu yemeği akşam yemeseydim şimdi hazmedemeyeceğim’ gibi bin bir düşüncenin içinde kaybolabiliyor ve o an’daki yemeğin keyfine varmayı kaçırabiliyoruz.

Peki bu anda olmak neden bu kadar önemli?

D:B: Günümüz dünyasında her şeyi çok hızlı yaşamaya, her şeyde en iyisi olmaya, çalışmaya ve sürekli plan yapmaya alıştık. Bu durum bizim düşünce dünyamızda yaşamamıza neden oluyor. Düşünce dünyasında yaşam, gelecek ile ilgili kaygı ya da geçmiş ile ilgili üzüntü veya pişmanlıklar gibi düşünceleri de kapsıyor. Kimi zaman bu düşünceler fazla yoğun ve içinden çıkılamaz bir hal de alabiliyor. Bunun sonucunda da depresyon, kronik yorgunluk, stres, anksiyete gibi hastalıklar her geçen gün artıyor. An’a geri dönebilmek ve düşüncelerden sıyrılarak bir nefes almak bizim fiziksel ve ruhsal sağlığımız için çok önemli.

Mindfulness’ın önemli öğretilerinden bir diğeri ise bütün duygu ve düşüncelerimizi yargılamadan kabul etmek. Mevlana’nın Misafirhane adlı bir şiiri var, neredeyse mindfulness ile ilgili her kitapta alıntısı bulunabilir, bence bu durumu çok güzel bir dille özetliyor. Olumsuz duyguların da insan olmanın bir parçası olduğunu kabul etmek. Ancak, bu duyguların seline kapılmadan, onların sadece duygu ve düşünce olduğunu, bizi tanımlamadığının da farkında olmak. Bu şekilde duygularımızla özdeşleşmeden kabul, gerçekten ciddi fark yaratabiliyor. Yapılan bilimsel araştırmalarda düzenli mindfulness yapan kişilerde mindfulness’ın birçok fiziksel, ruhsal ve zihinsel faydası olduğu gözlemlenmiştir.

Çocuklarla neden mindfulness?

D.B: Çocuklar aslına bakarsanız birçok yönden bizlerden daha ‘mindful’ sayılabilir. Daha andalar ve yargısızlar. Daha önceki verdiğim yemek yeme örneğinde çocuklara bakacak olursak o an çikolata yiyorlarsa, sadece o çikolatayı yemeye odaklılar ve bunu keyifle yapıyorlar. Ancak bu beceriyi her birimizin yaptığı gibi yaş ilerledikçe onlar da unutacak ve kaybedecekler. Bu nedenle küçük yaştan itibaren yapılan aktivite ve egzersizler onların bu anda kalma becerisini kaybetmemeleri ve hatta daha da geliştirmeleri için bir fırsat aslında. Bu egzersizler aynı zamanda dikkat ve odaklanma becerilerini de geliştiriyor.

Bunun dışında mindfulness’ın çocuklara en önemli katkısı kendi duygularını öğrenmeleri. Çocuklara zor duygularla yani öfke, korku, üzüntü vb. gibi duygular ile yüzleşmeyi ve kendilerini sakinleştirebilmeleri için gerekli başa çıkma becerilerinin öğretilmesi onlara hayatta sağlanabilecek en önemli yetilerden biri. Mindfulness aktivitelerinde de, çocukların duygularını anlamaları, tanımlamaları, ifade edebilmeleri ve duygu yönetimi sağlayabilmeleri için birtakım egzersizler uygulanır. Böylece çocuk duygu ve davranışlarını ayırt edebilir, zor duyguların da diğer duygular gibi olduğunu, bu duyguların kötü olmadığını anlar ve bu duygular ile nasıl başa çıkabileceği ile ilgili beceriler öğrenir.

Amerika, Kanada ve İngiltere gibi birçok ülkede mindfulness hastanelerde, iş yerlerinde ve okullarda uygulanıyor. Yapılan bilimsel araştırmalara göre de mindfulness çocuklarda özellikle dikkat ve odaklanmayı geliştirme, duygu düzenlemeyi geliştirme, anksiyetede azalma, daha iyi uyku alışkanlıkları, şefkat duygularında artma, zorbaca davranışlarda azalma, genel akıl ve fiziki sağlıkta gelişmeler ile ilişkilendirilmiştir. Okullarda birçok şey öğretiliyor çocuklara ama belki de en önemli şeylerden biri atlanıyor; kendi duyguları ve bu duyguları nasıl anlamlandıracakları ve yönetecekleri.

Ne zaman başlanabilir?

D.B: İki yaştan itibaren başlayanlar var, tabii bu egzersizler genelde nefes egzersizlerini kapsıyor. Ben üç, dört ve beş yaşlar ile çalışıyorum. Yaş gruplarına uygun eğlenceli çalışmaları yoga ve nefes egzersizleri ile de destekleyerek ve çocuklar da çok keyif alarak bu egzersizleri uygulayabiliyor.  

Tabii düzenli egzersiz yapmak, her şeyde olduğu gibi burada da önemli. Bu çalışmaların kayda değer etkilerini görmek istiyorsak süreklilik ve düzenli aralıklarla yapmak önemli.

Küçük çocuklarla mindfulness aktiviteleri yapılırken nelere dikkat edilmeli?

D.B: Bu egzersizlerin bir disiplin aracı gibi kullanılmaması çok önemli. Çocukların bu egzersizleri benimsemesini ve sevmesini sağlamamız lazım ki burada öğrenilenleri kendi istekleriyle günlük hayatlarına da taşıyabilsinler.

Çocuğun yaş grubuna ve yeterliliğine uygun aktivite ve egzersizler seçilmeli.

Çok küçük çocuklar ile yapılan egzersizler kısa süreli ve eğlenceli şekilde sunulmalı.

Ve tabii çocuklar en çok model alarak öğrendikleri için sizlerin de mindfulness egzersizleri yapıyor olmanız sizler için, hem de onlar için daha faydalı olacaktır.

Ebeveynler için birkaç aktivite önerisi verebilir misiniz?

D.B: Çocuklarda uyku problemi ebeveynler için önemli bir konu. Mindful nefes teknikleri bu konuda çok yardımcı olabiliyor. Çocuğunuzu sırt üstü yatağa yatırın ve ellerini göbeğine koyup gözlerini kapamasını isteyin. Sanki göbeğini bir balonmuş gibi hayal etmesini, her nefes alışta bu balonun şiştiğini ve her nefes verişte havanın bu balondan çıktığını gözünde canlandırmasını söyleyebilirsiniz. Küçük çocuklar ile göbeğin üstüne bir oyuncak konularak yukarı aşağı hareketi de izlenebilir. Bunu birkaç kez tekrarladıktan sonra her nefes alışta bu balona sana kaygı veren bir duygunu ya da dileğini doldurabilir ve her nefes verişte bu balonu yukarı gökyüzüne gönderdiğini hayal edebileceğini söyleyebilirsiniz. Bu balonları gözünde canlandırsın ne kadar büyükler? Ne renkler? Nasıl uçuyorlar? Bu balonların gittikçe yükselerek uçup kaybolduğunu hayal ederek bu egzersizi bitirebilirler. Bu egzersiz onları rahatlatıp uykuya hazırlayabilir.

Yaptığımız eğlenceli mindful egzersizlerinden biri de 5 duyumuzu kullanarak yemek yemek. Sizin de çocuklarla evde yemek saatlerinde uygulayabileceğiniz keyifli bir aktivite. Genellikle bu egzersizde kuru üzüm kullanıyoruz. Bu üzümü sanki hayatımızda ilk defa görmüşüz gibi tatmadan önce görsel olarak inceleyip, sonrasında koklayıp, ellerimizde dokusunu hissedip ve hatta kulağımıza yaklaştırıp parmaklarımız arasında sıkıştırarak sesini dinleyip en son olarak da tadıyoruz. Tabi her bir aşamada hissettiklerini duyumlarla ilgili olabildiğince fazla tanımlama yaptırmaya çalışıyoruz. Bu şekilde hem duyusal farkındalığı güçlendiriyoruz hem de yemek yemenin 5 duyu ile tadına varıyoruz.

Bunun dışında çocuklarla yaptığım ve en sevdiğim aktivitelerden biri ‘hava durumu’ aktivitesi. Bu aktivitede çocuklar kendi iç dünyalarını hava durumu terimleri ile kelimelere döküp tarif ediyorlar. Kimi zaman fırtınalı, bulutlu, kimi zaman güneşli. Kendi iç hava durumlarını değiştirmeleri gerekmediğini, tıpkı dışarıdaki hava durumu gibi iç hava durumlarının da kendiliğinden zaten değişeceğini öğreniyorlar. Bu da hem duygularını tanımlamaya ve anlamaya hem de kabul etmeye ve geçiciliğini benimsemelerine yardımcı oluyor.

Verdiğiniz bilgiler harikaydı...

Teşekkürler

https://www.instagram.com/ipekdagistanli/?hl=tr