Çocuklarda sorumluluk duygusunun gelişiminde aileye düşen görevler

‘Sorumluluklarının farkına var.’ ‘Bu senin sorumluluğun artık’ bu cümlelere benzer daha bir çok cümleler anne babalar tarafından çocuklara kullanılmaktadır. Çünkü ailelerin çocuklarında gelişmesini istedikleri en temel duygu sorumluluk duygusudur.

Sorumluluk nedir? Sorumluluk sahibi bir birey yetiştirmek için yaklaşımlarımız nasıl olmalıdır?

Sorumluluk sözlük anlamı; başkalarının haklarına saygılı olmak ve kendi davranışlarının sonuçlarını kabullenmektir.

Sorumluluk sahibi olarak nitelendirilen çocukların en temel özellikleri :

· Kendi haklarını kullanır.

· Özgüveni yüksektir.

· Kendi kararlarını kendisi verir.

· Verdiği kararların sonuçlarını göz önünde tutar.

· Davranışlarında bağımsızdır.

· Başkalarının haklarını çiğnemeden kendi ihtiyaçlarını karşılar.

Anne baba olarak çocuklarımızın gelişim dönemlerine bağlı olarak çocuklarımıza bazı sorumluluklar

vermeliyiz. Çünkü sorumluluğu öğrenmekte tıpkı diğer becerileri öğrenmek gibidir. Ne kadar çok denenirse o kadar başarılı olunur. Ve unutulmamalıdır ki evde bazı sorumlulukları olan çocuk okul hayatlarında ki sorumluluklarını daha kolay üstlenir.

Ailelere düşen görevler nelerdir?

· Çocuğunuzun yaşına, gelişim düzeyine, bireysel özelliklerine ve ilgilerine göre bazı görevler verin.

Örneğin; okul çantasını akşamdan hazırlaması, yatağını toplaması, sofra kurmaya yardım etmesi vb.

· Olanaklar ölçüsünde seçim yapmasına fırsat tanıyın. Örneğin; dışarı çıkarken iki takım elbise hazırlayıp

giymek istediğini tercih ettire bilirsiniz, alış veriş yaparken almak istediği bisküvi çeşitlerinden birisini seçmesini isteyebilirsiniz.

· Karşılaştığı sorunlara kendi başına çözüm yolları bulmasına destek olabilir sadece gerektiği yerde müdahalede

bulunun. Örneğin; okulda bir arkadaşı ile küstüklerini ve bu durumdan üzgün olduğunu söyledi siz sadece onu etkin olarak dinleyip barışmak için neler yapabileceği konusunda yol gösterici olun. Asla onun yerine barışmak için yöntem belirlemeyin ya da küstüğü arkadaşını arayıp barıştırmaya çalışmayın.

· Sorumluluğunu yerine getirdiğinde mutlaka ödüllendirin. Yalnız bu ödül maddi bir ödül olmasın, takdir ya da

onay cümleleri daha çok işe yarar.

· Yaptığı davranışların sonuçlarına katlanmasını sağlayın. Koruyucu bir yaklaşımla onu bazı küçük hatalardan

uzak tutmayın. Unutmayın küçük hatalar büyük hataların olmasını engeller.

· Çocuğunuzun sorumluluk almak istediği durumları iyi değerlendirin. Hevesini kırmadan sorumluluğunu

yerine getirmesine destek olun.

· Yaptıklarını mükemmel yapmasını beklemeyin. Bazı küçük hataları görmezden gelin.

· Üstlendiği sorumluluğu yerine getirmesi için onu cesaretlendirin ‘Ay o bunu yapamaz.’ Diye düşünüp onun

sorumluluğunu üstlenmeyin. Örneğin; ödev onun sorumluluğudur. Bırakın ödevlerini kendisi hatırlasın, hazırlasın. Yapmadığında düşük not aldığında davranışının sonucuna katlansın.

· Sorumluluklar hatırlatmalarla gerçekleşmez. Söylenmeden yapılması lazım. Örneğin;okuldan eve geldiğinde

çantasını odasına koymasını hatırlatmadan yapması gerekmektedir.

Çocuklarda 0-6 yaş arasında verilen temel eğitimle başlayan sorumluluk duygusunun gelişimi, çevredeki

olumlu modellerle ve kendini geliştirip bir birey olarak hissetmesini sağlayacak olanaklar ve disiplin yöntemleriyle istenilen biçimde ve olumlu yönde ilerler.

Çocuklar aile içinde sözlerle değil yapılanlarla eğitilir. Sorumluluk sahibi yetişkinler tarafından yetiştirilen çocuklar, topluma uyum sağlayan, kurallara uyan, karşısındakini anlayabilen, kendi kararlarını cesaretle alıp bu kararların sonuçlarına katlanmayı bilen, bağımsız, tutarlı ve girişken yetişkinler olurlar.