Dalyan Hakkında Her Şey

Dalyan, Muğla'nın Ortaca ilçesine bağlı bir mahalle. Türkiye'nin tanıtım filmlerinde gördüğümüz o meşhur Kaya Mezarlarının yükseldiği, içinden nehir geçen, Caretta carettaların üreme alanı olan İztuzu Plajının yakınında konuşlanmış minik bir kasaba.

İlk kez 15 yıl önce gelmiştik.O kadar sevdik ki, takip eden her yıl hatta bazen yılda 2-3 kez ve  her mevsimde  tatillerimizi Dalyan'da geçirdik.Hal böyle olunca en iyi bildiğimi düşündüğüm tatil kasabası ile ilgili etraflıca bir yazı yazmaya karar verdim.

Önce kısaca Dalyan'nın hikayesinden söz edelim:
80'li yılların başına kadar kendi halinde bir Ege kasabasıdır. İztuzu ise balıkçılıkla uğraşan köylülerin, denizin üzerinde yükselen ahşap evlerde yaşadığı pek tanınmayan bir plaj. Derken; yaşıtlarımın iyi hatırlayacağı, Kaptan Cousteau'nun ekibinden June Haimoff  (Dalyan'lıların deyimi ile Kaptan June ) nın yolu İztuzu'na düşer. Plajın, Caretta carettaların üreme alanı olduğu fark eder. Fakat aynı zamanda İztuzu plajında çok yıldızlı bir otel yapılması planlanmaktadır. June, dünya basını ve çevre koruma örgütlerinin ilgisini çekerek İztuzu ve Dalyan'nın koruma altına alınmasını başarır.
Kaptan June hala Dalyan'da yaşıyor. Hikayesini anlattığı kitabını okuyabilir ve 92 yaşında hala Dalyan için mücadele eden bu cesur kadının 2016 yılında  belgesel haline getirilen hayatını izleyebilirsiniz.

Dalyan'a Nasıl Gidilir?
Dalaman Havaalanı ile Dalyan arası yaklaşık 25 km. Ayrıca otobüs ile Dalaman veya Ortaca'ya gelip dolmuşlarla Dalyan'a varılarabilir. Fakat Dalyan ve civarının tadına varabilmek için en iyi yöntem araba ile gitmek olacaktır.

Dalyan'da Nerede Kalınır?
Şehir koruma altında olduğu için Dalyan ve civarında çok katlı, çok yıldızlı otel yok. Son yıllarda konsept oteller , camping alanları ve apart villalar çoğalmış olsa da bence en iyi tercih nehir kıyısındaki pansiyonlarda konaklamak. Çoğu, bölge halkı tarafından oda&kahvaltı usulu  işletilen bu pansiyonların, kanala ve Kaya Mezarlarına bakan mazarası günün her saatinde çok güzel. Bizim tercihimiz  Engür Pansiyondan yana. Cana yakın, konuksever Bircan Abla, Behzat Ağabey ve oğullarının müşterilerine misafirleri gibi davrandıklarını söylemeliyim. Temiz, güvenli ve rahat bir aile işletmesi.Her sabah, pansiyonun önüne gelip soluklanan Nil Kaplumbağaları da bonusu.

Dalyan'da Ne Yenilir?
İşte bu kısım biraz sıkıntılı.Dalyan'nın sadık bir turist kesimi ve bu kesime hitap eden  turistik restoranlarından uzak durmayı tercih ediyorum. Bu tür restoranların dışında, ara sokaklarda    ev yemekleri ya da pide, lahmacun vb... fast food yiyebileceğiniz mekanlar var. Gittikçe büyüyen ve kendini yenileyen Eylül Restoran bunlardan biri. Fiyatlar, diğer tatil beldelerine göre makul olsa da yıllar içinde yükselmiş. Yani eskiden bu tür esnaf lokantalarında çok komik rakamlara yemek yiyorduk ama hiçbir şey olduğu gibi kalmıyor. Bir diğer yöntem ise kaldığınız pansiyona sabahtan sipariş vermek suretiyle  akşam yemeğini göl kenarında yemek. Örneğin Engür Pansiyonda, Bircan Abla müşterilerine enfes yemekler yapıyor. Yörenin börülce, fasülye , barbunya gibi zeytinyağlıları, domates soslu sarımsaklı maydonuzlu kızartmaları, yoğurtlu mezeleri enfes. Büyük şehirlerde pek çok ünlü retoranın mezelerini catering şirketlerinden hazır aldıkları düşünülürse Bircan Abla hot couture yemek yapıyor diyebiliriz.

Her tatil yöresinde olduğu gibi bol bol gözlemeci de var. Özellikle otlu peynirli yanında acı süs biberi ve domatesle servis edilip açık ayranla iyi gidiyor.
Dalyan'da, Bodrum,Çeşme,Alaçatı gibi tatil beldelerinde gördüğümüz pahalı restoranlar ve sabah kadar açık barlar hatta canlı müzük yapan publar yok. Burası sakin bir cittaslow.

Yemeden Gelmeyin

Mavi Yengeç
Mavi Yengeç, Caretta cerattanın peşinde, kaplumbağa yumurtası ile beslenen bir garip çocuk. Bu özelliği ile başka yerde bulmak zor. Yengeç tıpkı ıstakoz gibi canlıyken pişirilmesi gerektiği için restoranlarda hazır bulunmuyor ve önceden sipariş edilmesi gerekiyor. (Bu satırları yazarken kendimi cani gibi hissetsem de mavi yengecin nadir bulunan bir gastronomi harikası  olduğunu söylemeliyim)

Balık Yumurtası (Fıska)
Beyoğlu'nda Balık Pazarı'nda görmüşsünüzdür. Balık Pazarı'ndaki fiyatları ile en fazla bir parmak alabileceğimiz bu lezzet, Dalyan'da kooperatif tarafından üretiliyor. Ağustos'dan önce bulmak çok zor. Mumlu ve mumsuz olarak iki çeşit havyar yapıyorlar. Minik minik kesip hafif ızgara edip kızarmış ekmekle çoluk çocuk demeden hüpletiniz efendim. Hatta ızgara etmeden çiğ olarak da hüpletilebilir.

Nar Suyu
Dalyan, nar cenneti.Çevirdekleri ile sıkılıp dondurulan nar suyu, kelimelerle tabir edilecekse "leziz". Ayrıca nar ekşisi de üretiliyor ve zincir marketlere göre düşük fiyatlarda temin edilebiliyor. Ürünlerin organik sertifikası yok ancak geleneksel yöntemlerle ve kendi bahçelerinin ağacından, kendi bahçelerinde kaynattıkları için güvenerek alıyorum.

Dalyan'da Gezilecek Yerler
Aslına bakarsanız yeme içme işini bir kenara bırakıp Dalyan'nın doğasını, tarihini, plajlarını , koylarını ve mucizevi kaplumbağaları konuşmamız lazım.

İztuzu 
Caretta carettalardan ötürü, İztuzu habitatı en doğal hali ile korunuyor.Yaklaşık 6 km uzunluğundaki plajın iki ucunda iki girişi var.Kara yoluyla, Gökbel Köyü üzerinden 10 km yol alarak kara girişinden ulaşılabilir. Giriş ücreti bayram seyran günlerinde 10 TL. Kişi başı değil araç ücreti alınıyor. Plajın üst kısmında, carettaların rehabilitasyon merkezi var. Üniversite öğrencilerinin çalıştığı bu küçük merkezde çeşitli nedenlerle tedavi altına alınmış her yaştan carettayı yakından görebilirsiniz. Ayrıca Kaptan June'nın eski evi ziyaret amacı ile yine bu bölgede bulunuyor. Dileyenler merkezin (DEKAMER) Facebook sayfasını ziyaret edebilir. Şanslıysanız, rehabilitasyonu tamamlanmış kaplumbağaların deniz salıverilmesini izleyebilirsiniz.
 

Plajın diğer ucuna ise sadece deniz yolu ile ulaşılabiliyor. Dolmuş teknelere nehir üzerindeki pansiyonlardan ya da şehir merkezinden binebilir ve yaklaşık 30 dk süren, nehirden denize ulaşan bir yolcukla bu kısıma ulaşabilirsiniz. Kişi başı ücreti gidiş-dönüş 15 TL.

İz Tuzu Plajı önceleri Dalyan Belediyesi tarafından işletiliyordu. Bence o zamanlar çok daha iyiydi. 2015 yılında plajın özelleştirilmesi söz konusu iken yine Kaptan June ve duyarlı aktivisitlerin öncülüğünde, özelleştirme şimdilik önlendi. Şu an Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi tarafından işletiliyor. Bana sorarsarsanız amatör bir işletme. Plaj kafesi fiyatları ortalama ve fakat hizmet kötü.Böylesine doğal bir mucize içinde hala şampuan ile duş alanlar, çekirdek çitleyenler, plaja çocuk bezini atanlar var ve denetimleri yetersiz. Şezlog şemsiye ücretli, 15 TL.

Dileyen, carettaların  yumurtalarını bıraktığı  alanların dışında  kendi imkanları ile de takılabilir.

İz Tuzu , sabahları durgun olsa da öğleden sonraları rüzgarlı ve dalgalı oluyor. Özellikle Ağustos ve sonrasında dalgalar daha yoğun. Deniz sığ, çocuklar için güvenli ve eğlenceli. Çocuklu ailelere dip not ,duşlardaki su, tuzlu su. Yani sadece arınma için. Ayrıca bazı günler rüzgar, kum fırtınasına dönüşebildiği için pahalı mayolarınızı giymemenizi öneririm.Tecrübe ile sabit olan , mayoların kum taneciklerini hapsedip kullanılamaz hale geldiği.

Özetle, İztuzu bir doğa mucizesi.İşletmesi kötü olsa da kendisi eşsiz. Her an bir caretta ya da mavi yengeç ile karşılaşabilir, bangır bangır çalan müzik sesi, makyajı bozulmasın diye denize girmeyen instagramerlardan uzak, sıcacık, tertemiz bir plaj. Herkesin ölmeden önce görülecekler listesinde olmalı.

Kargıcak Koyu
Kargıcak Koyu , pek bilinmeyen küçük bir koy. Deniz, İz Tuzu'nun aksine hemen derinleşiyor ve çakıl taşlarından oluşuyor.Ben bir kaç yıl önce gittiğimde plajda bir de işletme vardı , cafe , duş vs.. hizmeti veriliyordu.Ancak fiyatlar İztuzu'na göre yüksekti. Dalyan'da uzun süre kalacaksanız yarım gününüzü ayırabilirsiniz.

Aşı Koyu
Daha çok yerel halkın ve özellikle de gençlerin gittiği, civarında duş, tuvalet vb..  işletme olmayan bakir bir plaj. Araba yolu da off-roaddan hallice. Koyun manzarası muhteşem, lakin teknelerin açıktan bıraktıkları atıklar rüzgarın etkisi ile koyda toplanıyor ve muhteşem manzara çöpe dönüyor. Çok yazık !!! Böylesine doğal bir güzellik insan eli ile mahvediliyor.

Kaya /Kral Mezarları
Dalyan- İztuzu arasında, kayalıkların pek çok noktasında Kaya Mezarı denemeleri yapıldığını görmek mümkün. Tamamlanmış olan mezarlar ile, adeta dolunay gibi Dalyan'nın her yerinden görülüyor. Geceleri ışıklandırılıp iyice romantik hale getiriliyor.  Dalyan'da iken bir akşam, bu manzaraya karşı oturup demlenmeyi unutmayın efendim. "demlenme" üzerine yazdığım yazıyı da okumayı unutmayınız.

Mezarları daha da yakından görmek isterim derseniz, tekneler ile gölün karşı tarafına geçip zor bir tırmanış yapmanız gerekecek. Yine de oldukça dik bir yamaç üzerindeki ana kaya mezarlarına çıkılamıyor. Kayalıkların sol kısmında kalan küçük mezarlara ancak çıkılabiliyor. Ben 15 yıl  önce  tırmanmıştım. Şu an izin verilip verilmediğini bilemiyorum. İzin veriliyor ve tırmabilecek durumdaysanız denemenizi öneririm. Müthiş bir manzara , uzaktan görüldüğünden daha etkileyici yapıtlar ve bolca keçi var.

Kaunos Antik Kenti

Tekneler ya da feribotla gölün karşı kıyısına geçip zorlu bir yolcukla ulşaabilirsiniz. Dalyan sıcağı düşünülürse ziyaret için en uygun zamanlar sabah erken saatler ya da akşam üzeri olacaktır .Elbette müzenin ziyaret saatlerini incelemeyi unutmayın. Kaonus , gördüğüm en etkileyici antik kentlerden biri. Müze görevlisi, aynı zamanda arkeoloj okumuş, entellektüel bir bey ,sohbet etmeyi atlamayın.

Tekne Turları

Dilerseniz kooperatifin tekneleri, dilerseniz özel turlar ve dilerseniz kendinize özel olacak şekilde kiralayacağınız tekne turlarına katılabilirsiniz. Katılmalısınız, ölmeden önce yapılacaklar listesine eklemelisiniz. Dalyan civarı, hala doğal canlılığın olduğu birbirinden güzel koylarla dolu. Ekincik, Bacardi, Semizce, Kumlubük  ve daha niceleri.Teknelerde köfte/balık/tavuk ve salata/makarna ya da pilav menüsünden ulaşan yemek tur ücretine dahil. İçecekleri ise extra ödüyorsunuz. Biz her yıl, Engür Pansiyon sahibi Behzat Bey'in teknesi ile açılıyoruz ve her seferinde harika anılarla dönüyoruz. Behzat Bey'in tecrübesi, yaşam görüşü , dostluğu tekne turunu daha da unutulmaz kılıyor.

Mehtap Turu
Ay ışığında romantizm. Kanal üzerinde küçük teknelerle, yavaş yavaş ilerliyor , Kaya Mezarlarının etkileyici mazarasıyla ve sevgilinizle bu anı paylaşıyorsunuz. Teknelerin , geceleri İz Tuzu plajına girişi yasak.Carettaların üreme döngüsü nedeniyle  20:00 den sonra plaja kimse giremiyor.Lakin ay ışığında, göl üzerinde gezinti yapmak hayatta kaç kez yaşanır ki?

Dalyan /Ortaca Pazarı
Cumartesileri Dalyan, cumaları ise Ortaca pazarı kurulur.Ortaca pazarı biraz daha büyük. Köylülerin ve yerel üreticilerin satış yaptığı, deniz börülcesi, taze barbunya, taze börülce ve yerli tohum mısır vb... ürünleri bulabileceğiniz kasaba pazarları.Ama en güzeli ve muhakkak denenmesi gereken; kar şerbeti. Dağdan toplanan kar,  bici bici misali rendelenerek bardaklara dolduruluyor. Üzerinde, ev yapımı pekmez ya da vişne şerbeti dökülüp kaşıklanıyor. Bence eşsiz bir lezzet .

Civar Gezileri
Dalyan öyle  bir konumda ki, günübirlik Ekincik, Köyceğiz, Akyaka, Azmak Çayı  hatta Marmaris, Göcek'e kadar gidilebilir. Diğer tarafta ise Sarıgerme, Sarsala, Dalaman Çayı, Saklıkent, Fethiye, Ölü Deniz hatta Kaş'a dek gidilebilir. Yani Dalyan'ı merkez alarak uzun bir güney ege turu planlayabilirsiniz.

Bir Dalyan aşığı olarak soz sözlerim:
 

Dalyan her türlü lüksten uzak.Starbucks, Big Chef yok, marinası, barları, pubları yok,

İstanbul'dan gelen profesyonel işletmeciler yok, mekanlar yerel halk tarafından işletiliyor,

Burada campinglerde ya da göl kenarında bir pansiyonda konaklayarak bohem bir tatil yapabilirsiniz,

Plajlar doğal, duş bile tuzlu su.Ama olabildiğine huzur, deniz, kum ve güneş var,

Göldeki sazlıklar ilaçlanmadığı için geceleri sivrisineklerle mücadele etmeniz gerekecek.Endişelenmeyin, burada her mekanda sivsinek kovucu ekipmanlar mevcut.