Demokrasinin Olmazsa Olmazları

Winston Churchill'in ünlü bir sözü var: "Demokrasi, diğer tüm sistemleri saymazsak, dünyanın en kötü siyasi sistemidir."

Fisher Ames, durur mu? İnceden bir ironi de o yapmış: “Bütün despotizmler içerisinde demokrasi, en az dayanıklısı olmakla birlikte en kötüsüdür.”

Çeşitli düşünürler demokrasinin temel niteliklerini de saymışlar:

Robert A. Dahl, “Demokratik kurumların gelişiminde üç büyük kilometre taşı bulunmaktadır: Oylama yoluyla kamusal kararlara katılma hakkı, temsil etme hakkı ve muhalefet yapma hakkı,” demiş.

Guizot da der ki: "Demokrasinin üç temel öğesi; seçim, özgürlük ve bağımsız yargıdır.”

Yani bu temel nitelikler, demokrasinin olmazsa olmazları. Bunlar olmadan o rejime "demokrasi" denmiyor!

***

Halkımın da güzel bir sözü var: "Tarlada izi olmayanın harmanda yüzü olmaz!" demişler. Sanki siyasal seçimler için (de) söylenmiş bir söz. Hakkını vererek işini yapmayan, işinin gereklerini yerine getirmeyen kişi, o işten verimli bir sonuç alamaz, anlamında. Önceleri yolunu bilmezken seçimlerden 3-4 ay önce partisine varıp, "ben seçilmek istiyorum, listede iyi bir sırada olayım," diyenleredir bu söz. Kibarca, "hele dur, önce 'aday adayı' ol, bir görelim çalışmalarını," cevabını alırlar böyleleri.

Daha önce yazmıştım: "Cumhuriyetin kuruluşundan beri ortalama, yaklaşık 2 yılda bir Genel ve Yerel Seçim" yapılıyor. Bu durumda tarla ile harman birbirine giriyor. Hangisi tarla zamanı, hangisi harman zamanı ayırt edilemiyor. Zaten 80'lerden beri Türkiye, Amerikan tipi seçim sistemine sokulmak isteniyor. Bu sistemin birinci özelliği: Politika ile ilgili her şey, son iki ayda yapılacakmış. Ondan sonra köylü köyüne, evli evine! Sonuç: Tarla mevsimi kısaldı! 2 aya indi!

***

Yukarıdaki son iki paragrafta yazdıklarım her iki tür seçim tipi için de geçerli. Ancak, seçim otoriteleri derler ki; "Genel Seçimlerde partiye, Yerel Seçimlerde kişiye oy verilir." Büyük ölçüde doğru bir söz! Hükümete işi düşen vatandaş, sorununu çözmek için başkente gitmek yerine bulunduğu yerden halletmeye çalışır ilkin. Bunun için de, yerel yöneticilerden bir ya da birkaçının tanıdığı, işini gördürebileceği kişilerden olmasını ister, doğal olarak.

Ol sebeple, Yerel Seçimler, sanıldığının aksine Genel Seçimlerden daha zorlu geçer, kimi yerlerde kıran kırana bir yarış yaşanır. Seçime katılacak tüm partiler, adayların seçiminden tut, yörenin gelenek ve göreneklerine saygı gösterilmesi konusuna kadar pek çok alanda titiz davranmak zorundalar. Örneğin, partiler, -aksine bir hüküm olmadığı halde- ötekilerden* aday göstermeye çekinirler.

Sadece birkaç il Belediye Başkanlığı adayı kadın. Engelli aday hiç yok. Oysa, 96 kadın, 5 engelli milletvekili seçilmiş son genel seçimde. Az ama yerel seçimlerde onu da göremiyoruz. Nedeni de partilerin önyargısı falan değildir bence, -deyim yerindeyse- “yakın dövüş” yapılır, yerel seçimlerde. Her parti diğerlerini kollamak zorunda. Kendisi ötekilerden bir aday gösterdiğinde rakiplerinde biri güçlü bir berikiyi* aday gösterirse ne olacak?

Bu ve benzeri gerekçelerle görülüyor ki bu kulvar ötekilere kapalı. Yapılması gereken; ısrarla bu yolda enerji harcamak değil, seçimlerden sonra belediyeler bünyesinde “engelliler komisyonu” gibi alt kurulların oluşturulmasına önayak olup, fiilen içinde çalışmak olmalıdır.

* öteki ve beriki deyimleri için: http://blog.milliyet.com.tr/beriki-ler----oteki-ler-/Blog/?BlogNo=286692