Dilin düşünceye etkisi

Biz İngilizler gibi olamadık. Buna biraz üzülüyorum. Penisilini neden biz bulamadıkda onlar buldu. Üstelik sayısız buluşu neden biz yapamadıkda onlar yaptı. Hatta düşünüp aklıma doğru dürüst bir tane bile bizim yaptığımız buluş gelmeyince daha çok üzüldüm.

İlişki nasıl kuruluyor biliyor musunuz? Dilden. Kendimizi ifade edebilmek için dilimizde kullandığımız kelime sayısı yeterli değilmiş. İngilizlerin farkına vardığı birçok kavramın bizde kelime karşılığı yok imiş. Yani gerçek olarak veya soyut olarak insanın türettiği bir şey var ve biz bunu ne kendimize ne de başkasına ifade edemiyoruz. Tabi bunda din faktörü var ama tek başına açıklamaya yeterli değil. İşin içinde Türk olmak var, coğrafya ve yaşama biçimi var. Biraz açarsam, başımızın İngilizler kadar sıkışmaması (bir yanı kutup, bir yanı okyanus olan bir adada yaşamıyoruz), felsefeye ve bilime fazla kafa yormadan kılıç gücüyle istediğimizi elde etmemiz ve bu sebeple de -alakaya bakın- toplumsal değil bencil davranmamız.

Buradan çok bilinen ve söylenen bir sonuca geliyoruz. Türkler ve müslümanlar -gerek duymadıkları için- kendi rönesanslarını yapmadılar. Halbuki yaşam değişim ve diyalektik üzerine kurulmuştur. O yüzden de iyi ve yeni olan, kötü ve köhnemiş olanı önüne katar götürür. Şu anda da başımıza bu geliyor. Batılılar 1453 yılından sonra Osmanlı Devletini nasıl bir silah icat edip yenebilirizi düşünmek yerine kendilerine döndüler. Biz nerede hata yapıyoruz? Bu soruyu cesaretle sordular. Eski zihniyetleri yenmek kolay olmadı. Şimdi bile tam olarak yenebildikleri söylenemez ama en azından yüzlerce yıllık bir mücadele sonunda kabuklarını kırdılar. Zaman içinde meyveleri topladılar. Çok zor, imkânsız görünen Osmanlı'yı yenmek o kadar zor bir iş olmaktan çıktı.

Şimdi bizim yapmamız gereken 'AKP gelecek seçimde nasıl iktidar olamaz' diye düşünmek yerine biz nerede hata yapıyoruz sorusunu sormaktır. Dil sorununu nasıl aşarız? Milliyetçilik veya islamcılık bizi kurtarır mı? Ya da şimdiye kadar göremediğimiz ama görmemiz gereken başka bir şey var mı? Kişinin çıkarları ile toplumun çıkarları aynı mıdır yoksa çelişir mi? Bize en yararlı davranış hangisidir? Bunlar üzerine biraz kafa yormak lazım.

Dilimizi geliştirmeliyiz. Düşünce dili, dil düşünceyi etkiler. Başkalarını değiştirebildiğimiz ve geliştirebildiğimiz ölçüde toplumumuz da gelişecektir.