Edebiyatla örgütlenmek

Okumak da yazmak gibi bireysel bir eylem. Ancak son zamanlarda giderek sayıları artan okuma grupları ya da kitap kulüpleri toplu halde de okuma yapılabileceğini, edebiyatla bir araya gelinebileceğini gösteriyor, kanıtlıyor. Belki çoğu birbirini hiç tanımayan insanlar bir araya geliyor, aynı anda kitaplar okuyor, şehir şehir örgütleniyor. Üstelik yazarları imzalara-söyleşilere çağırıyorlar ve o söyleşilere, davet edilen yazarın kitaplarını mutlaka okuyarak gidiyorlar. Sözün özü, edebiyatla örgütleniyor insanlar; edebiyat insanları birleştiriyor. Batı’da yaygın bir oluşum olan okuma grupları Ülkemizde yeni yeni filizlense de bu gruplar giderek çoğalıyor. Peki, Herhangi bir güncel, siyasi konu olmadan insanları bir araya getiren nedir; neden böylesine adanmışlık, tutku var bu oluşumlarda? Acaba bu işin yakın gelecekte daha da büyüyüp gelişmesi mümkün müdür?

Gruplarda “Okurlar bir yandan diğer okurların bakış açılarını dinlemiş oluyor, bir yandan da yazar ya da çevirmenin verdiği bilgilerle zenginleşiyor. Yazara ya da çevirmene gelince, onlar da kitabın okurlar tarafından algılanış şeklini görmüş oluyor.”

Ancak, bu oluşuma ülkemizde tüccar zihniyetli yayıncılık duyarsız kalmıştır

Peki Okuma grubu nedir?  Okuma grubu öncü eğitimciler ve entelektüeller bünyesinde oluşturulan bir “Kitap Okuma” oluşumudur. Başka bir ifade ile Kitap okuma grubu insanların düzenli aralıklarla buluşup, daha önce okudukları kitaplar hakkında düşüncelerini paylaştıkları, kitabın sevdikleri ve sevmedikleri bölümlerini, karakterleri tartıştıkları sosyal etkinliktir.

Okuyan ve okuduklarını paylaşmak isteyen ya da başkalarının okumalarından yararlanmak isteyen herkes bu gruplara katılabilir.

Okuma grubu ile ne hedeflenmektedir? Okuma gruplarının amacı “hayat boyu öğrenme” ilkesinden hareketle okumayı, dinlemeyi ve anlamayı sevenlerin birlikte geçirdikleri zamanları artırmak ve bu zamanı kişisel gelişimleri için verimli kullanmalarına yardımcı olmaktır.

Nasıl uygulanmaktadır? “ öncü okuyanlar, okumayı sevenler, okuduklarını anlayan ve okuduklarında bir sonuç çıkartabilen grup üyeleri, okunacak kitaplar, okuma yapılacak mekandan oluşmaktadır

Her grup en az 6 en çok 12 kişiden oluşmalıdır. Okuma Süreci İlkeleri; Okunacak kitaplar grup üyelerinin ortak kararıyla belirlenir, Her grup yılda okuyacakları kitapların periyodunu belirler, Kitap paylaşım toplantılarının kaç günde bir yapılacağı tespit edilir, Her grup üyesi aynı kitabı okumalıdır, Her grup bir okuma dönemi boyunca ne kadar kitap okuyacağını belirlemelidir.

Değerlendirme İlkeleri; Her paylaşım toplantısından sonra bir paylaşım toplantısı özet raporu hazırlanır, gerekirse bir web sitesi hazırlanarak sosyal medyada paylaşılır.

Kitap okumayı seviyorsanız, üzerine konuşacak, tartışacak ve söyleyecek sözünüz varsa okuma gruplarına katılın sevdiğiniz kitapları hep beraber okuyup üzerinde konuşabilirsiniz.

Edebiyat tutkunusunuz, sevdiğiniz yazarlar ve kitapları hakkında konuşmayı seviyorsunuz ya da iyi bir okur olmak istiyorsunuz. Bir romanın perde arkasını, yazarın asıl niyetini öğrenmek, başka eserleri de bu gözle okumak istiyorsunuz. O halde okurlar için özel olarak kurgulanmış okuma gruplarında psikolojik okumadan, biyografiye, sosyolojik okumadan ideolojik ve felsefi okumaya, eleştirel okumadan teknik okumaya kadar farklı türlerde okuma tekniklerini deneyimleyebilirsiniz.

Okuma grubunda neler olacak? Okuma grubuna katılanlardan her ay bir kişi kitap önerebilir. O ay içinde kitap okunur, grup toplandığında moderatör öncelikle yazar ve kitap hakkında katılımcılara bilgi verir. Katılımcılar sırayla söz alarak kitap ve karakterle ilgili görüşlerini belirtir. Çeşitli okuma teknikleri (Öznel izlenimci, Psikolojik,  Biyografik, Sosyolojik,  İdeolojik ve felsefi, Eleştirel, Teknik okuma) kullanılarak çalışmalar daha da renkli hale getirilebilir.

Aynı kitabı okuyan kişilerce paylaşımı kitaba, yazara bakış açınızı geliştirir. Farklı okuma teknikleri ile yapılan okumalar, okurluğunuza katkıda bulunur.

Okuma grubu oluşturmak kolay gibi görünse de kendi içerisinde zorluklar taşıyor. Dünyanın en zor işi insanları sosyal bir faaliyet içerisine katmaktır. İlk önce bu konuda doğru insanlarla bir araya gelmek, Moderatörlük yapanların deneyimli birleştirici güven verici olması gerekir. Her şeyden önce mutlaka seçilen kitabın tüm grup üyeleri tarafından okunmuş olmalıdır. Ülkemiz insanın 2/3’ü okuduğunu anlamıyorken grup üyeleri arasında yanlış anlamalar oluşabilir. Kitapların paylaşımı üyelerini yakınlaştırmalı ve grup teorisi içerisinde ahenk bozulmamalıdır. Okumanın cazibesine ve tutkusunu içselleştiren insanlar bu gruplarda entelektüel hazın doruklarına çıkabilir.  Yola başlanıldığında her şey iyi gitmeyebilir ancak kolay pes etmemek gerekir. Israrcı olmak, diyaloga açık bir şekilde grup üyelerinin birbirlerine tolerans ve hoşgörüyle yaklaşması gerekir. İletişimin en temel aracı olan konuşmak ve dinlemek esas olmalıdır. Her şeyin olumlu tarafını görmek, hiçbir şeyi kötüye yormamak, acele etmemek gerekir. Verimli sağlıklı sonuçlar elde etmek çok ta zor olmasa gerek.

Bu konuda oldukça deneyimli gruplar var onların deneyimlerinden yararlanılabilir.

Her toplantıya hazırlıklı gelmek gerekir. Okunan kitaplar hakkındaki bilgiler, eleştiriler, yazarlar hakkındaki notlar, kitabın dahil olduğu edebî akımlar gibi bilgiler ve ayrıca üyelerin yazıları hazırlanan bir web sitesinde yayınlanabilir.

Grubun amacı,  (örneğin “İyi Edebiyat” okumak) Güncel mi,  klasik kitaplar mı okunacak belirlenmelidir. Güncel mi amatör mü ünlü yazar mı okunacağı konuşulmalıdır. Belli periyotlarla başkan ya da moderatör değiştirilmeli,  yönetimde çokseslilik sağlanmalıdır.

Zaman zaman yalnızca edebiyat odaklı değil, müzik, resim gibi sanatın diğer alanlarını tartışılmalıdır. Okuma grupları,  Dostlukların oluşumunda ve pekişmesinde bir katalizör etkisi yaratmaktadır.

Son tahlilde Okuma grubu için birkaç not;

Grup bir ana tema çerçevesinde kurulmalıdır.

Farklı düşünce yapısında üyeler seçilmelidir.

Üye sayısını sınırlandırılmalı, on iki civarında üye sayısı uygun olabilir.

Toplantı günü, saati ve süreci belirlenmelidir.

Toplantıya herkes aynı kitabı okuyarak gelmelidir.

Her toplantının ayrı bir yöneticisi, kitap üzerinde kapsamlı çalışma yapan bir sorumlusu olmalıdır.

Kitabın yazarı, yazım tekniği, dönemi, iletmek istediği mesajı, konusu ve karakterleri üzerinde durulmalıdır.

Kitaplarınızın tartışmak istediğiniz sizce önemli yerlerinin altı çizilebilir, Arka kapağa sayfa numaralarını belirterek notlar alınabilir.

Farklı coğrafyalardan kitap seçilmelidir.

Farklı yazarları okunmalıdır.

Okunan türler çeşitlendirilmelidir. (roman, bilim-kurgu, anı, gezi, biyografi, deneme vb.)

Toplantılarınıza zaman zaman konuşmacıları konuk edilmelidir.

En önemlisi: toplantılarda herkesin kendi aralarında değil, birer birer ortaya konuşması sağlanmalıdır.

Lisede bir öğretmenim birazda küçümseyerek, edebiyat okuduğumdan dolayı sen hiçbir edebiyatçının toplumu değiştirdiğine, değiştirmek için önderlik ettiğine tanık oldun mu? Sorusu kulağımda halen çınlar. Evet ben okumanın tek başına bir eylem olduğunu düşünüyorum ancak Lise öğretmenimin aksine okuma gruplarının ise daha devrimci bir eylem içerisinde görüyorum.

Okuyan arkadaşlar okuma grubu kurun okuyun, tartışın okumanın, edebiyatın bizi birleştirmesine izin verin. Örgütlenme konusunda toplum olarak sorunlar yaşıyorken bir de okumayla denemeye ne dersiniz?

İyi okumalar ve tartışmalar !

Nizamettin Biber