Fertek:Bir kasabanın tarihe "veda"sı

Köy nostaljisi yada Köy romantizmi mi?

Ahmet Kutsi Tecer’in “Orda bir köy var, uzakta / O köy bizim köyümüzdür.” şiiri bundan böyle ancak geçmişe özlem duyanların ancak kalbinde yer alacak. Köy romantizmine sarılmak artık tarihe karıştı. Kentleşme ve sanayileşme olgusu tarımsal yapıları sarsarak zaten “köy romantizmi”ni çoktan ortadan kaldırdı. 21. yüzyılın şafağında tekrar “köy”ü aramak beyhude artık...

Fertek Kasabası da tarihsel süreçte işlevini gördü ve yeni bir tarihe başlangıç yapmak üzere... İlk yerleşen atalarımız bir rum köyü olan Fertek’e küçük bir koloni olarak yerleşerek üç asırdan daha fazla bir süredir devam eden bir yerleşimin ilk tohumlarını attılar. Önce bir köy, sonra nahiye sonra tekrar köy ve en son olarakta bir kasaba olarak yaşamını devam ettirdi. Bu süreçte yaşamını devam ettirebilmek için Fertek insanı önce çiftçilik, bağcılık ve zanaatkarlık yaptı... Mübadeleye kadar birlikte yaşadığı rumlardan bir çok şey öğrendi. Ama öğrendiği en önemli şey kültür ve eğitimdi. Özelliklede tarımsal alanın artan nüfusun ihtiyaçlarını karşılayamaması Ferteklileri gurbete yönlerdirdi. Ama çok ilginçtir benzer süreçleri yaşayan yerleşim yerlerinden gurbete çıkış evrensel anlamda yeni topraklar, ticaret yada iş aramaya çıkış için yapılır. Oysa Fertek bu anlamda paradoksal bir şekilde “eğitim için gurbete çıkışın” hikayesini yaşayan bir kasaba olmuştur. Eğitim için bu ilk çıkışlar bürokrasiye girmeninde bir başlangıcını oluşturmuştur.

Fertek, topraktan ve ticaretten uzak duran bir kasaba tipolojisi oluşturdu. Bunun anlamı üretime direkt katkı yerine dolaylı katkı yapmak, doğal sonucu ise “kenti”, “toprağa” tercih etmekti.

Ancak bu bahsettiğim süreç Ferteklilerin genel anlamda bireyselleşmesine, özgürleşmesine ve böylece çok rahat bir şekilde kentle uyum sağlamasına yol açtı. Bırakın köy birlikteliğini kasaba birlikteliğini bile ülkemizin 1980’lerden sonra geçirdiği değişimle birlikte kaybolmaya başladı. İnsanlarımız önce ev istedi; bahçelerimize, bağlarımıza evler yaptık, araba aldı, yol istedi; yollar açtık. Böylece kendi arzularımızla, yürüyerek Kumluca üzerinden gittiğimiz Niğde’ye yeni evlerimizle yaklaştık. Bu sürecin önüne geçilebilirmiydi? Malesef, imkansızdı. Bütün dünyada olduğu gibi ülkemizde de bu sürecin önüne geçmek imkansızdı. Gelişmekte olan bir çok küçük köy yada kasaba önce site devletlerinin, sonra imparatorlukların yada ulusal devletin merkezleri olarak tarihteki yerlerini aldılar. Bize düşende tarihsel süreçlere benzer şekilde kasabamızın mahalleye dönüşerek Niğde’ye bağlanmasını soğukkanlı bir şekilde kabullenmek olacak...

Köy romantizmini istemek sadece bir nostalji artık... Köy olma arzusu yerine gelse bile nereye kadar payidar olacak. Bir, bilemediniz bir kaç yıl sonra herhalükarda Niğde’ye bağlanmak bir kader olacak...

Bu sürece Fertek “zihnini” ve “gönlünü” hazırlamak zorunda... Önemli olan bundan sonra ne yapılabiliri tartışmak en iyisi ve en doğrusu...

Fakat bu süreçte kaderin talihsizliği “birlikteliğini” ve “beraberliğini” çoktan kaybeden Ferteklilerin doğdukları yerde bile “zihinsel yalnızlıklarını” yaşayacakları gerçeğidir. Uzun zamandan beri başlayan bu süreç önümüzdeki yeni dönemde kendisini daha çok hissettirecek.

Kasabaya elveda, Kente merhaba...

Son yıllarda Fertek üzerine yaptığım küçük çalışmalarda istemesemde hep bu dönemin geleceğini bildiğim için bunları kayıt altına almaya çalıştım, tarihe notlar düşmek istedim. Karınca kararınca, üç asırdan fazla bir süredir atalarımızın yaşadığı bu toprakların izini sürmek istedim. Ancak bunlar çok yetersiz. Yeni döneme geçmeden profesyonel bir şekilde kasabamızın tarihine dönük çalışmalar yaptırmanın çok yararlı olacağını düşünüyorum.

Kasabamız artık tarihin yeni bir sürecine yelken açmak üzere... Fertek artık geleneklerini, kültürünü, anılarını mazisinde arayacak... Bu süreci soğukkanlılıkla karşılamaktan başka çare yok...

Fehmi Dinçer

12.04.2008

Ankara



Osmanlı Döneminde Fertek Nahiyesi

http://blog.milliyet.com.tr/Blog.aspx?BlogNo=191323

Fertek Tarihine Ekistik bir yaklaşım:

http://blog.milliyet.com.tr/Blog.aspx?BlogNo=92403

Fertakaina (Fertek) :

http://blog.milliyet.com.tr/Blog.aspx?BlogNo=43839

Tarihi Fertek Çeşmeleri:

http://blog.milliyet.com.tr/Blog.aspx?BlogNo=190670


Fertek: Cebrail ve Mihail Melekleri Kilisesi (Yeni Camii)

http://blog.milliyet.com.tr/Blog.aspx?BlogNo=192363


Yakın tarihten alegorik bir hikaye:Fertek, Koyunlu ve Mustafa Ekmekçi

http://blog.milliyet.com.tr/Blog.aspx?BlogNo=92403

Mehmet Galib Bey

http://blog.milliyet.com.tr/Blog.aspx?BlogNo=76767

Fertek rakısı ve Fertek Meyhanesi:İki İstanbul Efsanesi

http://blog.milliyet.com.tr/Blog.aspx?BlogNo=51628

Fertek yeraltı şehri:

http://blog.milliyet.com.tr/Blog.aspx?BlogNo=51622

Fertek'te bir epigraf:

http://blog.milliyet.com.tr/Blog.aspx?BlogNo=51624

Yeşil kurbağalar öter göllerde:

http://blog.milliyet.com.tr/Blog.aspx?BlogNo=51744