Foucault Sarkacı okumak-03 Tapınak

Fransa Sarayı, 1307’de Tapınak Şövalyeleri’ni bir cadı avı neticesinde ortadan kaldırma etkilerinin günümüze kadar uzanacağını o tarihte bilemezdi. Bu bir anlamda tarikatın yapısını, gücünü ve varlığının anlamını daha kolay fark edebilmemizi de sağlıyor.

Umberto Eco gibi çağımızın en büyük düşünür ve yazarlarından bir tanesinin Foucault Sarkacı romanının merkezine Tapınak Şövalyelerini alması, kusursuz bir örgü içinde konuyu işlemesi, neredeyse dünya tarihine paralellik kuran bir öykü yaratmasını önemli buluyorum.

Tapınak neresidir?

Bütün dinler temelde insanları organize etmek, örgütlemek ve bir amaç uğrunda onları yönlendirmek için yapılarını oluştururlar. İbadet bu anlamda çok önemli bir ritüeldir ve onun için bir araya gelinen mekânlara özel anlamlar yüklenilir.

İnsanlar içlerinde hissettikleri manevi duyguları, inançlarını inşa ettikleri tapınaklarında cisimleştirmişlerdir.

Günümüzde böylesi yapıların yapılmıyor oluşu bir anlamda insanların manevi duygularla değil, maddi kaygılarla hareket ettiklerinin en somut ifadesidir. Öyle olunca da o maddeci dünya görüşün bütün yansımaları yeryüzünün her karışında yükselmektedir.

Hz. Süleyman’ın Kudüs’te yaptırdığı tapınak tek tanrılı dinlerin o zaman dilimin içindeki ilk örneğiydi. Bu bakımdan Musevilik, Hıristiyanlık ve Müslümanlık için çok büyük bir önem, değer taşır. Çünkü Hz. Süleyman, Hz. İbrahim’den bu yana gelen ve Allah’ın görevlendirdiği peygamberlerden biridir.

Bu nedenle İlk Tapınak alanının bulunduğu bölge daha sonra gelen dinlerce de kutsal kabul edilmiş, sahiplenilmiştir; yeni tapınakların inşa edileceği yer haline gelmiştir.

Bu yazının içinde Hz. Süleyman öncesi dönemin detaylarına girmeyelim. Konu çok dağılır. Ancak özetlemek gerekirse; Yahudileri Mısır’dan çıkartan, kölelikte kurtaran Hz. Musa’nın taş üzerine yazdırdığı On Emir’in bulunduğu Ahit Sandığı yıllarca gezici tapınak olarak bilinen çadır tapınakta korunurdu ve 12 Kabile’den oluşan Yahudi topluluğu ibadetini bu çadırda yapardı.

Davut ile başlayan kabile topluluğundan yerleşik bir millet olma süreci, Süleyman ile cisimleşmiş, Tapınak hem bir krallık sarayı, devletin merkezi hem de Yahudilerin On Emir’in bulunduğu Ahit Sandığı’nın içinde saklandığı ibadethanesi olmuştu.

Tapınak’ın Mısırlı mimarı Hiram Abiff böylesi görkemli bir yapı tasarlayabildiği ve ortaya çıkabildiği için çok önemli tarihi bir kişilik kazanmış, sembol haline gelmiştir.

İşte Tapınak Şövalyeleri’nin korumakla misyon üstlendikleri Tapınak burasıdır.

Az önce de söz ettiğimiz gibi bütün dinler tarafından Tapınak ve mücavir alanı kutsal kabul edilmiştir. İlk Tapınak Babil orduları tarafından yerle bir edilirken, Yahudiler için ilk sürgün dönemi başlamıştır. Daha sonra İkinci Tapınak çok uzun bir zaman diliminde yapılmış o da Roma orduları tarafından yıkılmıştır.

Hıristiyanlığın güçlenmesi, Roma’yı etkisine almasıyla Kudüs birçok önemli kutsal yapılarıyla bu sefer yeni dinin sahipleri tarafından sahiplenilmiştir.

Ancak 7. Yüzyılda Arap Yarımadası’nın güneyinde kurulan ve hızla yayılan yeni din İslamiyet Kudüs’e kadar uzanacak, Hz. Ömer tarafından fethedilecektir. Kubbetüs Sahra ve Mescidi Aksa Müslümanlar tarafından yine bu bölgede yapılacaktır.

Tek Tanrılı inanca sahip bu üç büyük din tarafından Kudüs bir anlamda kutsanmıştır.

Bugün üç büyük din arasında yaşanan anlaşmazlığın ve sonu gelmez din savaşlarının merkezinde simgesel olarak da olsa Kudüs durmaktadır.

Ortodoks Yahudi inancının merkezinde, Yahudileri içinde bulundukları dağınıklıktan kurtaracak bir Mesih teorisi vardır ve Mesih gelmeden önce Üçüncü Tapınak eski yerine inşa edilecektir. Ancak o tapınak arazisinde bugün üç büyük dine ait önemli ibadethaneler, kutsal yapılar bulunmaktadır.

Kudüs’e sahip olma arzusu bütün bu dinlerin ve ona inananların temel amacı olmuştur.

Bir anlamda Haçlı Savaşları’nın görünürdeki sebeplerinden bir tanesi de Avrupa’da yaşayan Hıristiyanların, Müslümanlar tarafından Kutsal Topraklar’daki ibadet yerlerinin Müslümanlar tarafından talan, azizlerinin mezarlarını yok etmeleri yönündeki infialidir.

İşte bu Haçlı Seferleri Tapınak Şövalyeleri’nin kurulması için ortam yaratmış, sebep olmuştur.

http://twitter.com/uzaygokerman

uzaygokerman@gmail.com