Gazinin çiftlikleri ve verdiği ders

Atatürk’e milli mücadele de yardım maksadıyla Hindistan’dan şahsına 500.000-600.000 Lira para gönderilir. Bu paranın 500.000 Lirası Büyük taarruz öncesinde maliyenin karşılayamadığı bazı masraflar için batı cephesi komutanlığı emrinde kullanılır. Gene Yunanlıların yakıp yıktığı yerlerdeki aç ve açıkta kalan insanlara bu parayla yardımlar ulaştırılır.

Zaferden sonra 500.000 Liranın 380.000 Lirası kendisine iade edilir. Atatürk bu paranın 250.000 Lirası ile İş Bankasının sermayesinin bir kısmını sağlar. Bu bankanın ilk genel müdürü Celal Bayardır.

Bu yardım parasının kalan kısmıyla ziraat alanında çalışmayı uygun görür. Bu itibarla Ankara civarında Orman Çiftliği olacak olan çorak araziyi, Silifke yakınındaki Tekir ve Şövalye, Tarsus ta Piloğlu çiftliklerlerini oluşturmak ve bir yandan denemeler yaparken bir yandan da çevre köylere örnek ve rehber olmaktı.

Özellikle Gazi çiftliğinde genç ve enerjik, idealist ziraatçılar ile yeni usuller ve makineli ziraat yapmış. 1927 senesinde yaptığı açıklamada bu çiftliklerin partisine ait olduğunu bildirmiştir. Bu çiftliklerin partisine ait olduğunu bildirmiştir. Bu çiftliklerin kazançları iş bankasından kazanılan temettüler, faizler ve eski Mısır Hidivi Abbas Hilmi Paşanın T.C. vatandaşlığına girmesi nedeniyle teberru ettiği 900.000 Lira gibi paralarda buralarda kullanılmıştır.

Gazi, en nihayetinde 1937 Mayısında galiba hayatının sonlarına yaklaştığını da anladığından yine halkına yazdığı şu mektupla bırakır.

Başvekâlete;

Malum olduğu üzere ziraat ve zirai iktisat sahasında fenni ve ameli tecrübeler yapmak maksadıyla, muhtelif zamanlarda memleketin muhtelif mıntıkalarında müteaddi çiftlikler tesis etmiştim. 13 Sene devam eden çetin çalışmaları esnasında faaliyetlerini, bulundukları iklimin yetiştirdiği her çeşit mahsulâttan başka her nevi ziraat sanatlarını da teşmil eden bu müesseseler ilk senelerde başlayan bütün kazançlarını, inkişaflarına sarf ederek büyük, küçük müteaddit fabrika ve imalathaneler tesis etmişler, bütün ziraat makine ve aletlerini yerinde ve faydalı şekilde kullanarak bunların hepsini tamir ve mühim bir kısmını yeniden imal edecek tesisat vücuda getirmişlerdir. Yerli ve yabancı bir çok hayvan ırkları üzerinde çift ve mahsul bakımından yaptıkları tetkikler neticesinde bunların muhite en elverişli ve verimli olanlarını tespit etmişler, kooperatif teşkili suretiyle veya aynı mahiyette başka suretle civar köylerle beraber faydalı şekilde çalışmışlar, bir taraftan da iç ve dış piyasalarla daimi ve sıkı temaslarda bulunmak suretiyle faaliyetlerini ve üretimlerini bunların verimli, olgun, ve çok kıymetli birer varlık haline gelmişlerdir. Çiftliklerin yerine göre arazi ıslah ve tanzim etmek, muhitlerini güzelleştirmek, halka gezecek, eğlenecek ve dinlenecek sıhhi yerler, hilesiz ve nefis gıda maddeleri temin etmek, bazı yerlerde ihtikarlarla fiili ve muvaffakiyetli mücadelelerde bulunmak gibi hizmetleri de zikre şayandır. Bünyelerinde araştırma ve muvaffakiyetlerinin temlini teşkil eden geniş çalışma ve ticari esaslar dahilinde idare edildikleri ve memleketin diğer mıntıkalarında da mümasilleri tesis
edildiği taktirde tecrübelerini müspet iş sahasından alan bu müesseselerin ziraat usullerini düzeltme, üretimi arttırma ve köyleri kalkındırma yolunda devletçe alınan ve alınacak tedbirlerin hüsnü intihap ve inkişafına çok müsait birer amil ve mesnet olacaklarına kani bulunuyorum. Ve bu kanaatle tasarrufum altındaki bu çiftlikleri bütün tesisat, hayvanat ve demirbaşları ile beraber hazineye hediye ediyorum. Çiftliklerin arazisi ile tesisat ve demirbaşlarını mükemmel olarak gösteren bir liste işliktir. Muktazi kanuni muamelenin yapılmasını dilerim.

Ekli liste;

Bu çiftliklerde;

1-582 dönüm meyve bahçesi, 700 dönümü çeşitli ağaç fidanlığı, 400 dönümü Amerikan asma çubuğu fidanlığı, 220 dönümü bağ, 220 dönümü zeytinlik, 375 dönümü sebze bahçesi, 17 dönümü portakallık, 15 dönümü kuşkonmazlık, 100 dönümü park ve bahçe, 2650 dönümü çayır ve yoncalık, 1450 dönümü yetiştirilmiş orman ve 148.000 dönümü ziraata elverişli tarla ve mera olmak üzere 154.729 dönüm arazi. Ağaç fidanlıklarında meyveli ve meyvesiz 650.000 fidan, Amerikan asma fidanlığında 560.000 kök bağ çubuğu, bağlarda 88.000 adet bağomcesi, zeytinliklerde 6600, portakal bahçesinde 1654 adet ağaç mevcuttur.

2- Mefruşat ve demirbaşları ile beraber 45 ikametgah ve daire binası, 7 ağılı, 6 mandıra, 8 hır, 7 ambar, 4 samanlık, v otluk, 6 hangar, 4 lokanta, ve gazino 2 fırın, 2 seki ceman, 91 bina.

3- senede 7.000 hektolitre çeşitli bira yapabilecek faaliyette bir bira fabrikası, malt fabrikası, günde 4 ton buz yapan bir buz fabrikası, günde 3.000 şişe soda ve gazoz yapan bir fabrika, bir ziraat aletleri ve demir fabrikası, 2 modern pastörize süt fabrikası, 2 geniş yoğurt imalathanesi, yılda 80.000 litre şarap yapacak kabiliyette bir şarap imalathanesi, 2 tavuk çiftliği, 5 satış mağazası, 13.100 koyun, 443 baş sığır, 69 baş inek ve koşum atı, 2450 tavuk, 16 traktör, 13 harman ve biçerdöver, 35 tonluk deniz motoru, 5 kamyon, kamyonet, 2 binek otomobili, 19 araba ve muhtelif sulama tesisleri ile hususi telefon şebekesidir.

Kıssadan hisse anlayana….

Kaynak: Hasasn Rıza Soyak, Atatürk'ten Hatıralar