Erol Özışık

http://blog.milliyet.com.tr/erolozisik

20 Aralık '12

Kategori: Ekonomi - Finans

Okunma Sayısı: 1090

Geleceğimiz nasıl satılıyor?

medyataraf.com

"Millet kıyamete odaklanmışken, senin ekonomi yazını kim okur ki?"

"Tamam işte. Herkes kıyamet hikayeleriyle uğraşırken, hükümet de ellerindeki malları bir bir elinden çıkarıyor."

"İktidara haksızlık etme. Ekonomimiz gerçekten iyi durumda. Borçlar azalıyor, faizler düştü."

"Borçların azaldığını da nereden çıkardın? Borçlar her yıl artmaya devam ediyor. Ancak gayrisafi yurt içi hasılat da arttığından borçlar/gsyh oranı azalıyor. Bu da ekonomiyi iyi durumda gösteriyor."

"Halkımız her şeyi alabiliyor. Bak, yeni çıkan İpone 5 ler bile iki günde tükendi."

"Tükettiğin kadar üretemediğin sürece, ya borçlanacaksın, ya da ellerindeki malları satacaksın. Evet, bugün parası olan herkes istediğini alabiliyor. Örneğin herkesin elinde cep telefonu var. Bunları üretmiyor, ithal ediyoruz. Cari açığımız her yıl devam ediyor. Bütçeyi denkleştirmek için özelleştirmelere ağırlık veriyoruz. Yani ilerde elde edeceğimiz gelirleri şimdi gelir hanesine yazmaya başlıyoruz. İlerde satacak bir şeyimiz kalmazsa o zaman ne yapacağız? Merak ediyorum. Neyse bu konuda aşağıda bir yazı hazırladım. Oku istersen."

"Okuyalım bakalım."

**********************************************

İşletmelerde olduğu gibi devlet bütçesi yapılırken de, eğer gelirler, harcamaları karşılamıyorsa, bütçeler ya borçlanarak ya da ellerindeki varlıklar satılarak denkleştirilir.

Devletin ilk defa iç borçlanmaları tasarruf bonoları adı altında yapılmıştır. 1961 yılında çalışanların maaşlarından zorunlu olarak kesilen tasarruf bonoları, 10 yıl vadeli olarak çalışanlara verilmiş, ancak o tarihlerde bu bonoları alanlar ilk defa sermaye piyasasıyle tanıştıklarının farkında bile olmamışlardır. Ancak başta banker kastelli olmak üzere bazı bankerler bunları faiz oranlarına ve vadelerine göre kırarak satın almış ve ilk sermaye piyasasını oluşturmuşlardır. Diğer taraftan 1961 yılında ülkemiz ilk defa dış borçlar için stand-by anlaşması yapmıştır.

Daha sonraki yıllarda devlet, bütçeyi denkleştirmek için bir taraftan dış borç alırken, bir taraftan da devlet tahvili ve hazine bonoları çıkararak iç borçlanmayı sağlamıştır.

Türkiye'nin borçları her geçen yıl artmaktadır. Bu yıl itibariyle brüt dış borç stoku 323,5 milyar dolardır. Ancak yıllar itabariyle borçlar atmasına rağmen brüt dış borç stokun, gayrisafi yurtiçi hasılatına oranının azalmasından dolayı ekonomimiz geçmiş yıllara göre iyi durumda görülmektedir. Şöyleki, 2002 yılında dış borç stoku/gsyh = 56,2 iken 2012 yılında bu oran 39,6 ya düşmüştür.

1983 yılında Anavatan partisi iktidara geldikten sonra devlet dış ve iç borçlanma dışında bir de zorunlu olarak fonlar sayesinde bütçeyi denkleştirmeye çalışmıştır. Zamanın maliye bakanı Adnan Kahveci tarafından uygulamaya konulan bu fonların en önemlileri tasarrufu teşvik fonu ile konut edindirme yardımı fonlarıdır. Bunlar çalışanların maaşlarından kesilmekte aynı zamanda da işveren katkısıyla birlikte devletin bütçesi denkleştirmeye çalışılmıştır. 1990 yılında fonlarda toplam olarak 32 trilyon liranın toplandığını, aynı dönemde ise 70 trilyonluk Gelir Vergisinin tahakkuk ettiğini göz önüne aldığımızda olayın büyüklüğü daha net olarak ortaya çıkmaktadır.

Ancak Ak Parti iktidara geldikten sonra bu fonların sahiplerine ödenmesini sağlarken bütçeyi denkleştirmek için başka bir yola başvurmuştur. O yol da özelleştirmelerdir.

1985-2002 yılları arasında 8 milyar dolarlık bir özelleştirme yapılmışken, 2003-2010 yılları arasında yapılan özelleştirme 47,9 milyar dolardır.

Bu özelleştirmelerden en önemlileri Türk Telekom'un özelleştirilmesidir. Türk Telekom'un % 55 hissesi 2005 yılında 6,5 milyar dolara satılmış, ancak satın alan grup, 2011 yılı sonunda buraya verdiği parayı kâr transferleri yoluyla geri almıştır.

TEKEL’in alkollü içki bölümü 17 fabrika, hammadde, stok ve varlıklarıyla, 2004 yılında 292 milyon dolara (Nurol-Limak-Özaltın-Tütsab ortak girişim grubu) MEY İçki Sanayi ve Ticaret AŞ’ye, MEY İçki’de iki yıl sonra 2006 yılında bu kez 810 milyon dolara ABD’de kurulu bir ortak gruba (Texas Pacific Group) satıldı. Yıl 2011, bu kez Amerikalılar satışa çıkmış ve MEY İçki, 2 milyar 100 milyon dolara, Dünyaca ünlü, içkide dünya devi olarak tanınan İngiliz DİAGEO Şirketine satılmıştır.

İki gün önceki ihalede ise köprüler ve otoyollar 10 yıllık gelirleri karşılığında 25 yıllığına kiralandı. Yani 25 yılda 12,5 milyar dolar gelir elde edilecekken, 5.7 milyar dolar gelir karşılığında 25 yıllığına kiralanmış oldu. Bu tamamen günü kurtarmak, bütçeyi denkleştirmek için yapılan bir uygulamadır. Devletin parayı peşin alması belki bir faiz avantajı getirir ama dolar üzerinden alınan libor faizi hesabıyla değerlendirirsek bu miktar 351 milyon dolardır ki 12,5 milyar doların yanında küçük bir meblağ olarak kalır.

Dün de Gediz elektrik 1,2 milyar dolara satıldı. Şimdi sırada 10 milyar dolara satılması planlanan, iddia oyununu da bünyesinde bulunduran diğer bir kârlı kuruluş olan Spor Toto var.

Yani sonuç olarak bu özelleştirmeler günü kurtarmak için yapılmaktadır. Aslında özelleştirmenin amacı çok kâr getiren varlıkları değil, devlete yük olan işletmelerin satılması olmalıydı. Yabancılar kâr getiren işletmelere balıklama atlıyorlar. İşin ideali ise yabancıların yurt dışından para getirip, ülkemizde yeni yatırımlar yapmalarıdır. Böyle olduğu takdirde hem istihdam yaratılır, hem de üretime katkıda bulunularak, bütçe dengesi daha gerçekçi olarak sağlanır.

Bugün zor durumda kalan Yunanistan'a da önerilen süratle özelleştirmelerin yapılmasıdır. Ancak bize önerilmeden bu özelleştirmeleri yapıyoruz.

Gelecekte elde edeceğimiz gelirleri bugünden bütçeye gelir olarak yazıyoruz. İlerde satacak bir şeyimiz kalmayınca acaba ne yapacağız?

Önerilerine Ekle Beğendiğiniz blogları önerin, herkes okusun.

kategoriden rastgele blog getir

Yorumlar (13)

borçlardan bahsederken neden devletin ve özel sektörün borçlarını ayrıştırmıyorsunuz? brüt olarak verdiğiniz rakam "sadece" borç durumunu gösterir, bunun içinde alacaklar görünmez. Net borca bakıp konuşalım, üstelik bu yazılan tutarın sadece 80-90 milyarı kamunun olup uzun vadelidir. ülke ekonomisi bu kadar büyürken, devletin işletmecilikte ne işi olur? kendi yatırımcısına karşı rakipmi olacaktır? şimdiye kadar siyasilerin (tabiri caizse) arpalıkları olmuş bu kuruluşları, benim ödediğim vergilerle (her yıl sadece KDV olarak 110 bin TL ödüyorum) ayakta tutulması bizlere haksızlık değilmi? özelleştirmelerde hem kar eden hemde zarar edenler satılmıştır ki bu normaldir. zarar eden kuruluşu kaç kişi almak ister ki? krizdeki komşuya şimdi önerilenleri bizim daha önceden yapmamız, acab böyle bir krizden kurtulmuş olmamız demek değilmi? üstelik bunu yapmayan komşunun hali ortada iken.

cappa cappa

03.02.2013 2:33

Cevap :: O zaman net dış borç stok rakamlarına bakalım 2005 yılında 99 milyar dolar olan dış borç stok rakamları 2012 nin ilk çeyreğinde 192 milyar dolar olmuş. Burada dikkat edilecek konu dolar bazında borç stoklarındaki artışlardır. Türk telekomu satın alanlar 6 yılda verdikleri paraları geri almışlardır. Bundan sonraki kârlar kendi ceplerine girecektir. Eğer Türk telekom satılmasaydı bundan sonra bu paralar hazineye gelir kaydedilecekti. Tekel'in içki bölümü 292 milyon dolara satılmış, ancak kısa bir süre bunu satın alanlar 2,1 milyar dolara satmışlardır. 5.7 milyar dolara 25 yıllığına özelleştirilen karayolları konusunda Başbakan'ın ikazıyla insanlar şimdi uyanmışlardır ve bu ihalenin bugün için iptal edilmesi söz konusudur. Zamanında doğruları yazdığımız şimdiki uygulamalarla haklılığımızı ortaya çıkarmaktadır. Bir şey satılacak ve kiralanacaksa bunun gerçek değerleriyle yapılması gerekir. Bazı insanlara rant sağlamak için değil... 04.02.2013 18:34

İyi para ediyorsa bırakın satsınlar.Nasılsa geleceğimiz mi var ki bizim!

Kerim Korkut

24.12.2012 19:16

Cevap :: 12,5 milyar dolar yerine 5,7 milyar dolar iyi paraysa satsınlar diyeceğim ama biz ne dersek diyelim, onlar bildiklerini okuyacaklar. Geleceğimizin iyi olmadığını ben de biliyorum ne yazık ki...Teşekkürler Kerim bey. Saygılar... 24.12.2012 21:41

Erol Bey Merhaba,dediklerinize katılmamak mümkün değil.Doğan her çocuk ülkemizde borçlu olarak doğuyor,denk bütçe yapmak adam işidir.Ülkede özelleştirme olmalıdır ancak;özelleştirme Türkiye'nin kaderini etkileyecek stratejisi önem arzeden bir takım kurumlar olmamalıdır. Örneğin:Türk telekom,Tüpraş gibi.Özelleştirme olmalıdır ancak;istihdamı arttırıcı ve üretimi artıracak noktada olmalıdır biz İzmit'te yaşıyoruz Türkiye'nin ilk kağıt fabrikası Seka özelleştirme adı altında yok pahasına satıldı şimdi yerinde yeller esmekte oysa bu kent için o kadar önemli olan bu fabrika özelleştirilmeli üç bin işçi çalışırken bu sayı beş bine,on bine çıkarılmalı,üretimi %80 lere 90 lara çıkaracak şekilde olamlıydı.Şimdi bu fabrikanın enkazlarında sinema filmi çevrilmeye çalışılıyor.Son olarak köprüler satıldı hayırlı olsun.Memleket güllük gülistan herkes hayatından memnun.Benim ülkemde yaşayan vatandaş cebinde beş tane kredi kartı taşısın halkın %95 şi bankalara borçlu olsun .SELAMLAR,SEVGİLER.

Şennur Köseli

23.12.2012 23:36

Cevap :: Seka gerçekten İzmit için çok önemliydi Şennur hanım. Oradaki insanlara istihdam sağlıyordu. Fabrikanın kapatılması çok üzücü. O bölgede Tüpraş da özelleşmişti. Çalışanlar açısından bir fark oldu mu? Onu bilemiyorum. Seka fabrikasının enkazları karşısında bütün İzmit halkını kimbilir ne kadar üzülüyordur? Kendi bölgelerinde iş bulamayanlar ise mecburen başka yerlerde ekmek paralarını arıyorlar, ve ailece zorluk çekiyorlardır. Bütün bu özelleştirmeler bütçe açısından günü kurtarmak için yapılıyor. Bakalım ilerde neler olacak? Teşekkürler Şennur hanım. Sevgiler.... 24.12.2012 19:09

Günaydın Dost;yani kısaca "ekonomi tıkırında" mı diyorsun !.."kuvvetler ayrılığı" ve de ODTÜ yü de tıkır tıkır düzleştirsiler hele bak sen keyfe...eyvallah...

nedim üstün

23.12.2012 8:06

Cevap :: Günü kurtarmak, ekonomi tıkırında demekse, şu an herşey güllük gülistanlık görünüyor. Ama hiç merak etme dostum. 2023 e kadar hepimizi düzleştirecekler. :)) Saygılar, selamlar... 24.12.2012 18:55