Hadi Çince Öğrenelim

Kimisine göre çang çing çong kimisine göre ticaretin en önemli dillerinden biri, benim için ise sahne ve televizyonda kariyerimin bir anahtarı. Herkesin Çince’den beklentisi ve bu dile yüklediği anlam ihtiyacına göre değişmektedir. Bazıları ise Çince’yi asla öğrenilemeyecek ve çok zor bir dil olarak görürler. Son yılların yükselen ekonomik gücü Çin güçlendikçe Çincenin yeryüzündeki etkisi de giderek artmaktadır. Peki, bu dili öğrenmek gerçekten zor mu ya da kolay mıdır? Bugün sizlere Çinceyi anlatmak ve kendi tecrübelerimden yararlanarak öğrendiklerimi paylaşmak istiyorum. Belki de bu yazımdan sonra birçoğunuz Çinceyi daha çok sevecek hatta hemen yarın öğrenmeye başlayacaksınız. Dilerim keyif alarak okursunuz.

Çince dünyanın en eski dillerinden bir tanesidir. Hepimizin az çok izlemiş olduğu Uzakdoğu filmlerinde karşımıza daha küçük yaşlardan itibaren bu şekiller çıkmaya başlar ve hayatımız boyunca kafamızda özel bir yer tutar. Peki, bu şekiller nasıl ve ne zaman ortaya çıkmıştır? Bunun en eski tarihine gidersek günümüzden binlerce yıl geriye gitmemiz gerekmektedir. Çin yazı karakterleri 5000-6000 sene kadar önce ortaya çıkmaya başlamıştır. İlk çıktığı zamanlardaki şekiller ile şimdikiler arasında farklar olsa da mantık olarak hepsinin bir hikayesi bulunmaktadır. Eski zamanlarda hayvan kemiklerine yazılan ilk örnekleri günümüze kadar ulaşmıştır. Bu yazıyı ilk kullanan Çinliler çevrelerinde görmüş oldukları hayvan ve doğa olaylarından esinlenerek şekilleri yaratmaya başlamış ve düzenli bir sistem ile yazmaya başlamışlardır. Zaman içerisinde Çin karakterleri gelişmiş ve eklemeler ile daha güçlü anlatım özellikleri kazanmışlardır. Çinlilerin yazma gelenekleri de gelişerek dünyanın en büyük tarihsel arşivine dönüşmüştür. Çin yazı karekterlerine “İm” ismi verilmektedir. Çince’de bu “Han zi” olarak geçer.

Han demek Çin ulusu demektir, buyüzden de Çince’ye “ Han yü” denilmektedir. Yani Çin ulusunun dili. Çince karakterler bir alfabetik sıralama içermez ve toplam karakter sayısı 60.000’in üzerindedir. Her şeklin yani “İm”’in bir okunuşu vardır. Bu okunuşun en büyük özelliği bir tonlama ile ortaya çıkmasıdır. Bu yüzden Çince konuşurken 4 ayrı ton kullanılarak konuşulur. Ses tonlarında yapılan yanlışlıklar olduğu takdirde Çinliler sizi anlamakta güçlük çekmektedirler. Çince tonları yazarak anlatmak neredeyse imkansız olduğu için bu dili öğrenmek isteyenlerin belli bir kurstan geçmeleri gerekmektedir. Çinceyi yazı olarak da öğrenmek isteyenler aynı yolu izlemeli ve Çinli hocalara sahip olan yerlerden ders almalıdırlar. Çince’nin okunuşu ve yazılışı en zor olan kısmıdır. Her im birbirinden ayrı olduğu için yazı yazmak isteyenler tüm kullanacakları karakterleri öğrenmek zorundadırlar. 60 bin karakterden bahsettiğimiz Çince gözünüzü korkutmasın çünkü bu karakterlerin hepsini bilen Çinli bile yoktur. Normal bir gazetede dahi 5 ile 10 bin arasında karakter kullanılmaktadır. Fakat daha karışık olan felsefe, tarih ve klasik tarih kitaplarında daha çok karakter kullanılmaktadır. Çince konuşmak için ise 1000 ila 2000 arasında Çin karakteri bilmek yetmektedir. Elbette ki ne kadarçok karakter bilirseniz o kadar derin Çine bilgisine sahip olursunuz. Bu yüzden öğrenebildiğiniz kadar Çince karakter öğrenmenizi tavsiye ederim.

Gramer konusuna gelirsek en kolay kısma gelmiş sayılırız çünkü Çince gramer olarak diğer birçok dilden daha basittir. Fransızca ve Almanca hatta Türkçe gibi zor gramer içeren dillerin yanında Çince çok masum kalmaktadır. Çinceyi zor yapan yazısı ve tonlamalarıdır. Çince öğrenmek isteyenlerin en başında işi sıkı tutmaları gerekmektedir. Eğer baştan yavaş ama doğru öğrenirseniz daha sonrasında Çinceyi çok daha etkili kullanabilirsiniz. Dünyada en çok insanın yaşadığı yer olan Çin coğrafyası bu sayede size kapılarını açacak ve Çinlilerin masalsı dünyalarına daha yakından bakabileceksiniz. Hatta dünyaca ünlü Çinli sanatçıların şarkılarını ve filmlerini onların dilinden izleyecek şarkılarına eşlik edebileceksiniz. Peki, bu zor dili nerede öğrenebilirsiniz? Bu soruya en klasik cevap sanırım yerinde öğrenebileceğiniz gerçeğidir. Fakat son zamanlarda ülkemizde birçok eğitim kurumu Çince öğretmeye başlamıştır. Bunların yanında Ankara Üniversitesi Sinoloji bölümü ile Erciyes Üniversitesi Çince bölümü 4 yıllık Çince eğitimi vermektedirler. Bu iki devlet okulunun yanında bazı özel üniversitelerde Çince bölümleri açarak öğrenci çekmektedirler. Dileğen öğrenciler Kıta Çin ve Tayvan gibi yerlere giderel gerçek Çin kültürü içinde bu dili öğrenebilirler.

Kıta Çin dediğimiz bölge Hong Kong, Makao ve Tayvan dışında kalan Çin coğrafyasına verilen isimdir. Çin dediğimiz coğrafya 10 milyon kilometre karelik dev bir coğrafyadır. İçerisinde onlarca farklı ulusa ve yüzlerce farklı lehçeye evsahipliği yapmaktadır. Hong Kong’dan gelen Çinliler Kantonca konuşurlarken diğer bölgelerden gelenler başka bir bölgesel ağız kullanmaktadırlar. Bu yüzden Çinlilerin ortak konuştukları Çince’ye “Mandarin” ya da “Standard Çince” denmektedir. Yazı karakterleri sadece Hong Kong ve Tayvan’da fark etmektedir. Bu farkın sebebi de Kıta Çin’de sadeleştirilmiş Çin karakterlerinin kullanılıyor olmasıdır Sadeleştirilmiş Çin karakteri demek yazılırken daha kolay olan içerisinden bazı şekillerin azaltıldığı Çince şekillerdir. Bu yüzden sade olanı yazmak ve öğrenmek daha kolaydır. Fakat unutamadan ekleyeyim, tarih boyunca klasik yazıyı kullanmış Çinlileri anlamak için klasik yazılışı kesinlikle öğrenmeniz gerekmektedir. Türkiye’de ve dünyada öğretilen sadeleştirilmiş Çincedir. İkisinin arasında bulunan farklar ise kısa sürede öğrenilebilir.Tayvan’da konuşulan Çince ve Kıta Çin’de konuşulan arasında aksan farkı vardır. İngiltere ile Amerika arasında bulunan İngilizce aksan farkı aynı şekilde Çin coğrafyasında da bulunmaktadır. Belli kullanım farkları olsada %99 oranında Çince aynı şekilde konuşulmaktadır. Kıta Çin ticari açıdan daha çok iş imkanı sunmasıyla tercih sebebiyken, Tayvan daha düzenli yapısı ve küçük olmasının avantajını bulundurmaktadır. Tayvan’da ulaşım daha kolay ve hızlıdır. İnsanların eğitim seviyesi yüksek, zengin ile fakir arasındaki fark en az düzeydedir. Kıta Çin ise atılımlar ile dev sermayeleri içine çeken ekonomik bir pazardır. Siyasi güç olarak dünyanın en güçlü 2. ülkesi olarak görülmektedir. Kıta Çin’de gelir dengesizliği sorunu ciddi anlamda yaşansa da yapılan yatırımlar ile halk giderek zenginleşmektedir. Kıta Çin dünyanın en büyük pazarı olmasıyla da zengin firmaların iştahını kabartmaktadır. Tayvan ile aralarında siyasi sorunlar yaşansa da son zamanlarda karşılıklı atılan adımların ardından iki tarafın insanları yakınlaşmaya ve sorunları masada çözmeye çalışmaktadırlar.

İster Kıta Çin ister Tayvan olsun Çin coğrafyası zengin bir kültüre, derin bir tarihe, sevimli ve içten insanlara, ticaret şanslarına ve masalsı bir atmosfere sahiptir. Çince öğrenenler ise bu güzel kültürü daha yakından tanımaya başlayacak ve sayısız dostluklar edineceklerdir. Hatta belki de benim gibi bambaşka kapıların içinden geçecekler, hayatlarında yeni tecrübeler yaşayacaklardır. Bu yüzden Hadi Çince Öğrenelim :)

Saygılarımla,

Rifat Karlova

http://www.rifatkarlova.com/