Hamilelerde rehabilitasyon (VI)

Sağlıkta Bütüncül Bakış Açısı - 6

Doğal bir olay olan hamilelik ve doğuma uyum annenin bedensel ve ruhsal hazırlığını gerektirir. Doğum öncesi eğitim 20. yy başlarında birçok jinekolog tarafından açıklanmıştır. Doğum konusunda bilinçlendirilmiş anne eğitilmiş olur; korkusuz, gevşemiş ve kolay doğum yapar. Korku, doğum ağrısını tetikleyen bir faktördür.

KORKU > GERİLİM (KASILMA) > AĞRI

Doğum öncesi ve doğum sonrası egzersizler; hamilelik süresince annenin, fiziksel uygunluğunu korumak, performansını arttırarak doğum sırasında oluşabilecek ağrı, gerilim ve korkuyu azaltmaya çalışmak ve doğum sonrası en kısa sürede normale dönüşü sağlamak amacıyla yapılır. Hamilelik ve sonrası için duruşu düzelterek sırt ağrısı ve yorgunluğu azaltmayı hedefler. Yani bütün bu hareketler, gebe kadının doğumunu etkileyen, rahat ve derin soğuk almasını sağlayan kalça, karın ve bacaklarını sarmış kas gruplarını yönetebilmesini ve anneyi psikolojik olarak doğuma hazırlayıp bilerek doğuma yardım etmesini sağlamayı amaç edinmiştir. Gebelikte egzersiz doğumu kısaltıp kolaylaştırdığı gibi, bebeğin sağlığı için de yararlıdır. Ayrıca doğum sancılarını küçümsenmeyecek biçimde azaltır. Doğum sonrasında gerekli olan solunum ve gevşemeyi anneye öğretir, leğen kemiği, kalça ve bel eklemlerinin hareketliliğini sağlar.

Gebelikte egzersiz, her ne kadar ağrıyı azaltsa da asıl amacı ağrısız doğum değil, korkusuz ve bilinçli doğum sağlamaktır!

Doğum öncesi eğitim mümkün olduğu kadar erken başlamalıdır. Genellikle 3. ayda (12. haftada) başlanır. Gebelikte egzersiz programına başlamadan önce mutlaka doktor kontrolünden geçip egzersize engel olabilecek bir durumun olup olmadığı belirlenmelidir. Her egzersiz seansı 10 –15 dakikalık ısınma ile başlamalı ve 10-15 dakikalık soğuma ile bitmelidir. Anne adaylarına doktor, fizyoterapist, diyetisyen ve hemşire tarafından gerekli bilgiler verilir. Bu eğitime bazı merkezlerde eşler de katılırlar.

Egzersizler sırasında baş dönmesi, eklem ağrısı, vajinal kanamalar gibi rahatsızlıklar olduğunda egzersiz yapılmamalıdır. Bu nedenle anne adayı egzersiz sırasında ve sonrasındaki dinlenme sürelerinde vücudunu dinlemeli kendi kendine kontrolünü yapmalıdır.

Hamilelerde rehabilitasyon programında fizyoterapistin görevi, anne adayına solunum kontrolünü, gevşemeyi, ağırlıkla beraber duruş kontrolünün nasıl olması gerektiğini, doğru oturup kalkmayı, çeşitli aktivitelerde karın ve sırtta gerilim olmaması için gereken uygun pozisyonları öğretmektir. Daha sonra genel vücut fonksiyonları ve bunların doğum sırasında nasıl kontrol edileceği üzerinde durulur.

Hamilelerde rehabilitasyon temel olarak aşağıdaki uygulamaları kapsar;

1. Solunum; Sırt üstü, uzun oturma, çengel pozisyonlarında karın solunumu ve göğüs solunumu yapılır.

2. Gevşeme egzersizleri; Doğumun özellikle 1. evresinde uterus kasılmaları ağrılıdır, gevşeme burada çok önemlidir. Kuvvetli uterus kasılmalarında kaslarını nasıl gevşeteceğini öğrenen anne, enerji birikimini ve kuvvetini bebeğin doğumu sırasında yararlı olarak kullanabilir. Gevşeme egzersizleri; gebelik esnasında plasentaya giden kan akımını artırır, doğumda stresi ortadan kaldırıp ağrılarla baş edebilmesini sağlar.

3. Doğum öncesi egzersizler; Bel bölgesinin hareketliliğini arttırmak, bel çukurluğunun artmasını önlemek ve sırt ve bel ağrılarını azaltmak için verilir.

4. Doğum sonrası egzersizler; Duruşu düzeltmeye yönelik egzersizlerdir. En az 1–2 ay devam edilmelidir.

Öneriler:

1. Doğum öncesi dönemde anne adayı bacakları destekli şekilde ve arkaya doğru yaslanarak oturmalıdır.

2. Ev işleri yaparken, toz alırken, yerleri temizlerken dizleri üzerinde durmalıdır.

3. Sırt üstü yatarken kalkıp oturmak için önce yan dönüp sonra kollardan kuvvet alarak kalkmalıdır.

4. Sandalyeden, ağırlığını bacaklarına verip destek alarak kalkmalıdır.

5. Ani hareketlerden, ağır kaldırmaktan ve özellikle gebeliğin son döneminde çömelerek oturmaktan veya iş yapmaktan kaçınmalıdır.

Kaynaklar:

Türeyen C., Uygulamalı Fizik tedavi ve Rehabilitasyon” Dokuz Eylül Üniversitesi Yayınları, 3. Baskı. İzmir, 1998

mutlukadin

jinekolojivegebelik