İnsanın değeri

İnsanlar eşit yaratılmamışlardır; bu nedenle insanın değerini ortaya koyarken bu durum göz önünde bulundurulmalı, varlığının hakkını veren kişi o ölçüde değerli sayılmalıdır. Daha az olumlu özellikle yaratılmış (boyu kısa, zekâsı düşük, güzel değil falan) birinin kendi çabasıyla bu eksilerini ortadan kaldırabileceği öngörüsü temenniden ibarettir. "Ama kedi kedi kadar zıplasa yeter, kaplan gibi olması gerekli değil" yaklaşımı doğrultusunda bunun önemi yoktur.

Yaratılış farkına bakmadan "bu niye aşağıda, ben yukarıdayım" diyenler insanların eşit özellik ve kabiliyette yaratılmadıklarını bilmiyor demektir. "Deve gibi boyu var ama ufacık çocuğu dövemiyor" Olabilir; onun yaratılışı dövüşmeye uygun değildir. "Boyu benden kısa bu nedenle ben daha iyiyim" O, kısa boyunun karşılığını veriyorsa bunu söyleyemezsin.

Özellik ve yetenekleri farklı olduğu için insanların birbirleri karşısındaki (kim daha iyi) değerini ölçmek zor. Böyle bir şey zaten doğru da değil. Ama insanlar birbirleriyle sürekli karşılaştırılıyorlar. Aynı konuda özelliği (güzel, uzun boylu, müzik resim yeteneği var falan) olanlar karşılaştırılsın desek bu bile doğru değil; çünkü aynı konuda olsa bile yeteneğin derecesi farklı. En iyisi herkes kendi bahçesine ekebildiği kadar çiçek eksin. Kiminin az kiminin çok olsun- ki öyle olacak- iyi niyet olmak kaydıyla  biz herkesi başarılı sayalım.

İnsanlara bu şekil yaklaşım insanlığın en tepesindeki asalettir. Tanrıyı bilmiyoruz ama yaratılmışların hiçbirinde biz bu olgunluğu görmüyoruz. Adam Ahmet Mehmet'ten iyi diyor. Neye göre iyi, onu da bırak Ahmet’in kolu kısaysa, Mehmet'inki uzunsa Mehmet daha fazla  asmadan üzüm alıyorsa Tanrının  verdiği avantajı kullanıyordur, niye Ahmet’ten daha iyi olsun ki. Hadi iyi olsun ki gerçekte öyle bu durum var;  bu, neden Ahmet’i aşağılamak için kullanılsın "Sen niye daha az üzüm aldın?" Yani kolu kısaysa Ahmet ne yapsın!

İnsanların değerini ortaya koyarken onların durumuna bakmak lazım. Yaratılış değerinin karşılığını verene söyleyecek sözümüz olamaz. İnsanların kapasitelerini görmeden bu başarılı, bu başarısız, bu kötü, bu daha iyi şeklinde değerlendirme yapmak cehalettir. Ama bazen düşük performans kapasiteden ziyade kötü niyet ve tembellikle  alakalı oluyor. Bu durum farklı tabii ki.

Bir de başarılı olup büyük işler yapan kimselerin bunu çalışarak yaptıkları söyleniyor. Başarının %50'si yetenektir, onu da Tanrı verir; yani çok konuşmasınlar.  Bende yetenek yok uzaya gidemiyorum ama gücüm ölçüsünde bahçemi kazıyorsam başarılı olup büyük işler yapanların yanında başka ne şansım var ki. Onlar övülsün ama ben de aşağılanmayım "Eloğlu aya gidiyor, sen otur sümsük" Gerçekten insanın değeri konusunda insanlık hiçbir şey bilmiyor. Benden sadece bende olanı isteyebilirsin. Olanı vermezsem "değersiz" diyebilirsin. Hiç kimseyi birbiriyle kıyaslayamazsın; herkes farklıdır. Herkesi bahçesine ekebildiği çiçek kadar kabul edeceksin.