İspanya ve türkiye

İSPANYA  VE  TÜRKİYE

Yazan :Uçar Demirkan

1998 yılında İspanya’ya gittim. İspanya Avrupa Birliği üyesi olmuş ve fert başına milli geliri yaklaşık 20.000 dolar dolaylarına çıkmıştı. Bunda, Avrupa Birliği’nin “geri kalmış yöreler” fonundan İspanya’nın yıllarca yararlandırılması rol oynamıştı.

İspanya ekonomisi temelde turizm ve tarıma dayalıydı. Uluslar arası zeytinyağı birliğinin merkezi İspanya’daydı.

İspanyollar siyah ve yeşil zeytinin çekirdeğini çıkarıyor ve öyle pazarlıyorlardı. İspanya’dan dönüşte bu durumu tarımcı ve tüccar arkadaşlarıma anlatmıştım. Aradan yirmi yıl geçti zeytini hala çekirdeğiyle pazarlıyoruz ve yiyoruz.

İspanyollar pervaneli nakliye uçakları yapıyorlar ve bunları uluslar arası pazarda satıyorlardı. Bizim ordumuz da bu uçaklardan alıyordu.

Oysa biz taa  1970 li yıllarda “kendi uçağını kendin yap” kampanyaları başlatmıştık. Ancak, ABD ile ortak olarak F16 savaş uçaklarını yapabildik. Onları da bir yerlere pazarlayamıyoruz.

İspanyollar Fiat firması ile anlaşıp “Seat” markalı otomobilleri üretiyorlar ve hem iç pazarda hem dış pazarda satıyorlardı. Benim Türkiye’deki arkadaşlarımın çoğunda “Seat” lar vardı.

Bizde ise Renault ve Fiat otomobilleri yerli ortaklarca üretiliyor ve yurt içinde pazarlanıyordu. Hala “kendi otomobilini üret” kampanyası yürütüyoruz ama başarılı  olamadık.

Diğer  yandan yurt içinde üretilen otomobillerden daha çok otomobil ithal ediyoruz. Buna ait rakamlar şöyledir.

Yıllar           İhracat      İthalat

2015           6.897         9.223

2o14           7.255          7.718

2013            6.857         9.127

(sayılar milyon  dolardır)

İthal edilen otomobillerin bu denli çok olması olanaklı değildir. Acaba bazı ihracat ithalat olarak aynen geri  mi dönüyor diye  düşünülebilir. Bu nedenle  mi otomobil ithalat sayıları yüksek olmaktadır.

O yıllarda bile gözlemlediğim bir başka husus da İspanya’nın finans yapısıyla ilgilidir. Neredeyse tüm sigorta kuruluşları Avrupa  ülkelerine aitti. Bankalarda da aynı durum gözlenmektedir.

Biz Avrupa Birliği’ne girmediğimiz halde bizde de durum aynıdır. Son sayılara göre ülkemizde hayat dışı sigorta alanında 30 firma vardır ve bunların 18 adedi yabancı ülkelere aittir. Hayat sigortaları sayısı 23 olup 14 ü(dokuzu emeklilik olmak üzere)yabancı ülkelere aittir.

Keza; bankacılık alanında da benzer durum gözlenmektedir. 49 bankacılık kuruluşunun 21 adedi yabancı ülkelere aittir. Üstelik yerli bankaların arasında oldukça fazla yatırım bankası bulunmaktadır.

İspanya başındaki ETA belasını büyük ölçüde çözümlemiş görünmektedir. Bizim ise ayrılıkçı çetelerle olan savaşımımız sürmektedir.

İspanya’dan örnek alınacak çok şeyimiz bulunmaktadır.

Çekirdeği çıkarılmış zeytin üretimi v  pazarlanması, Akdeniz tarım ürünlerinin yetiştirilmesi ve pazarlanması, turizm işletmeciliği ve pazarlaması, kendi otomobilimizi, kendi uçağımızı kendimizin yapması ve ayrılıkçı eylemlerin sonlandırılması anlarında  İspanya’nın deneyimlerinden yararlanma çalışmalar yapmalıyız.