İSTANBUL'DA UTANÇ ANITI

AYESTEFANOS ANITI,

1877 Osmanlı-Rus savaşında ağır bir yenilgi alan Osmanlı hükümeti ateşkes istemiştir. Batıda Yeşilköy, doğuda Erzurum'a dayanan rus orduları Başkomutanı  Nikolay  mütareke ile görüşülen Ayestefanos barış anlaşmasında Osmanlı'ya ağır  şartlar kabul ettirmiştir. Bulgar prensliği, Sırbistan,Karadağ ve Romanya bağımsızlıklarını kazanmış, Kars, Ardahan,  Batum, Artvin, Doğubayazıt ve Eleşkirt ruslara bırakılmıştır. Savaş tazminatı olarak 2.5 milyon rublenin yanında masrafları Osmanlıya ait olmak üzere Yeşilköyde bir zafer anıtı yapılacaktır.

1895 yılında Rus mimar Baratov'un tasarladığı Manastırı andıran soğan kubbe üzerine primidal  çan kulesi ile tamanlanan anıtın  etrafı gösterişli bir peyzajla çevrelenmiştir. Anıtın iç mimarisi Çar'ın gönderdiği ressam ve sanatçılarla donatılmış savaşta ölen askerlerin isimleri listelenmiştir. 20 yılda tamamlanan bu görkemli anıtın çan sesi bütün İstanbul'dan duyulmaktaydı.Askeri kesim ve halk bu aşağılanmaya zor tahammül ediyordu. Zira İstanbul silüetinin içinde bir kaktüs gibi görünüyordu.

Nihayet beklenen fırsat I.Dünya savaşının başlamasıyla elde edildi. Zıt taraflarda yer alan devletler birbrine savaş ilan etti. 14, Kasım,1914  günü sabah 8.30 da halkın gözü önünde bu utanç kaynağı anıt-kilise dinamitlendi. Viyanadan getirilen kameralarla yıkım filme alındı. Bu tarih Türk sinemacılığının başlangıcı olarak kaydedildi  Yedek Subay Fuat Uzkınay asistan olarak çekim ekininde yer aldı.

3 ay içinde enkazı temizlendi.Bu gün anıtın yeri I.Ordu komutanlığı Levazım birliği sınırları içindedir. Eski manastır ,yeni Cumhuriyet caddesi üzerindedir. 16 yıl ayakta kalabilen Anıt -kilise hafızalardan da silinmiştir.