Kooperatifçiliğin değerleri ve ilkeleri vardır

Birleşmiş Milletlerin son yıllarda global sorunların çözümü için üzerinde durduğu ve yaygınlaşması için çaba gösterdiği girişim modellerden biri kooperatifçiliktir. Kooperatifçilik hareketi uzun bir tarihi geçmişe ve deneyime sahiptir. Kooperatifleri farklı kılan dünyanın her yöresinde değişmeyen değerleri ve ilkeleridir. Kooperatifler kendi kendine yardım, kendi sorumluluk, demokrasi, eşitlik, eşitlik ve dayanışma değerlerine dayanmaktadır. Kurucu geleneklerinde kooperatif üyeleri, dürüstlük, açıklık, sosyal sorumluluk ve başkalarına önem vermenin ahlaki değerlerine inanırlar.

 

Kooperatifçiliğin değerlerini uygulamaya koyan kurallar Kooperatif ilkeleridir. Bu ilkeler yedi başlıktan oluşmaktadır.

 

1. Gönüllü ve herkese açık ortaklık: Kooperatifler, cinsel, sosyal, ırksal, siyasal ve dinsel bakımdan hiçbir ayırımcılığın olmadığı, Herkesin hizmetlerinden yararlanabilecekleri ve ortaklığın sorumluluklarını kabul eden herkese açık gönüllü kuruluşlardır.

 

2. Ortaklarca gerçekleştirilen demokratik denetim: Kooperatifler, politika oluşturma ve karar alma süreçlerine katılan ortaklarca denetlenen demokratik kuruluşlardır. Seçilen temsilciler ortaklara karşı sorumludur. Birim kooperatiflerde ortaklar her ortağa bir oy hakkı olacak şekilde eşit oy hakkına sahiptir. Örgütsel bakımdan diğer seviyedeki bölge birliği ve merkez birliklerinde ise oy hakkı demokratik bir yaklaşımla düzenlenmektedir.

 

3. Ortakların ekonomik katılımı: Ortaklar, kooperatiflerinin sermayesine adil bir şekilde katkıda bulunur ve bunu demokratik olarak yönetirler. Bu sermayenin en azından bir kısmı genellikle kooperatifin ortak mülkiyetidir. Çoğunlukla ortaklar, üyeliğin bir koşulu olarak taahhüt edildiği üzere (var ise) sermaye üzerinden kısıtlı miktarda gelir elde ederler. Ortaklar gelir fazlasını, muhtemelen "en azından bir kısmı taksim olunamaz kaynaklar" oluşturma yoluyla kooperatiflerini geliştirme, kooperatifle yapmış oldukları işlemlerle orantılı olarak ortaklarına kâr sağlama ve ortaklarca onaylanan diğer faaliyetlere destek olma gibi amaçların biri ya da tamamı için ayırırlar.

 

4. Özerklik ve bağımsızlık: Kooperatifler özerk, kendi kendine yeten ve ortaklarınca yönetilen kuruluşlardır. Kooperatifler, hükümetler dâhil olmak üzere diğer kuruluşlarla bir anlaşmaya girmeleri ya da dış kaynaklar yoluyla sermayelerini artırmaları durumunda, bunu kooperatiflerin özerkliğini sürdürecek ve ortaklarının demokratik yönetimini koruyacak şekilde gerçekleştirirler.

 

5. Eğitim, öğrenim ve bilgilendirme: Kooperatifler, ortaklarına, seçilmiş temsilcilerine, yöneticilerine ve çalışanlarına kooperatiflerinin gelişimine etkin bir şekilde katkıda bulunabilmeleri için eğitim ve öğretim imkânı sağlar. Kooperatifler genel kamuoyunu özellikle de gençleri ve kamuoyunu oluşturanları işbirliğinin şekli ve yararları konusunda bilgilendirirler.

 

6. Kooperatifler arasında işbirliği: Kooperatifler, yerel, ulusal, bölgesel ve uluslararası oluşumlarla birlikte çalışarak ortaklarına daha etkin bir şekilde hizmet eder ve kooperatifçilik hareketini güçlendirir.

 

7. Topluma karşı sorumlu olma: Kooperatifler, ortaklarınca onaylanan politikalar aracılığıyla toplumlarının sürdürülebilir kalkınması için çalışırlar.

 

Görüldüğü gibi kooperatifler bu değer ve ilkeler ışığında ortaklarından güç alan ve insanı kalkınmanın merkezine koyan bir girişimcilik yöntemidir. Kooperatiflere çevrelerine ve ortaklarına karşı toplumsal sorumluluk içinde hareket eden çevreye değer veren bir harekettir. Zaten kooperatifleri farklı kılanda budur. Bu değerlere ve ilkelere göre hareket etmeyen kooperatiflerin ve yöneticilerinin hareket açısından faydadan çok zararı vardır.  O nedenle adı kooperatif gibi görünse de bu tür örgütlenmelerin bir kooperatif olarak görülmesi ve kabul edilmesi en büyük yanlıştır. Bu konuda en büyük sorumluluk ortaklara aittir.

 

Bir kooperatifi değerlendirirken öncelikle ortakların ve yöneticilerin bu değer ve ilkelere göre hareket edip etmediklerini sorgulamaları gereklidir. Kooperatifleri yaşatacak ve geliştirecek, bireysel ve toplumsal beklentilere göre çözümler üretmesini sağlayacak olan ortakların yaklaşımıdır. Öncelikle ortaklar kooperatiflerini sahiplenmeli ve sorumluluk bilinci içinde hareket etmelidir.  Kooperatifçiliğe ilgi duyanlar ve sorunları için çözüm üretmek üzere bu modeli seçmek isteyenler bu değerleri ve ilkeleri dikkate alarak yola çıkmalıdırlar. Kooperatifçilik hareketinin sloganlarından biri olan “Kooperatif işletmeler daha iyi bir dünya kurar” sözünün hayata geçirilmesi isteniyorsa kooperatifçiliğin değer ve ilkelerine uyulmalıdır.

 

http://koop.gtb.gov.tr/kooperatifler-hakkinda/kooperatifcilik-ilkeleri