Kürtçe "anadil" midir?

KÜRTLER'İN, GERÇEK BİR "ANADİLİ" VAR MIDIR?

B a ş l a r k e n....

-- CHP'de, İstanbul İl Başkanı Canan Kaftancıoğlu'nun sözleri ile başlayan 'ATATÜRK' tartışmasının ardından 'anadilde eğitim' tartışması yaşandı. Partisinin, Olağan Büyük Kongresi'nde, '2.Yüzyıla Çağrı Beyannamesi' adı altında Kürt meselesi ile ilgili mesaj veren CHP Genel Başkanı Kılıçdaroğlu, ikinci hamlesini de, merkezi Londra'da bulunan Demokratik Gelişim Enstitüsü'nün toplantısında yaptı.

Kılıçdardaroğlu'nun video  konferansla katıldığı toplantıda, 'anadilde Kürtçe eğitimi' ile, şunları söyledi: 'Çocuğun iki veya üç okul yılında eğitimini asıl olarak anadilde yapması, paralel olarak resmi dili de öğrenmesi, üçüncü ve dördüncü sınıfta resmi dile geçmesi, bir çözüm yolu' dedi--(1)

*

CHP Lideri Kılıçdaroğlu'nun bu düşüncesine katılmak ya da aksi için "Kürtler'in Etnik Kökeni'ne" ve de "Kürtçe diline" bakmak gerekir...

*

KÜRTLER'İN ETNİK KÖKENİ...

Kürtler, İran'ın batısındaki Zağnos Dağları yöresinde, Irak'ın kuzdeyinde ve Doğu Anadolu'da yaşayan bir halktır(x).

-- Geniş bir bölgeye dağılmış aşiretler halinde yaşayan ve farklı lehçeler konuşan Kürtler'in büyük bir bölümü Sunni Müslüman'dır.

Kürtlerin "etnik kökeni" konusunda tarihçiler arasında "görüş birliği" yoktur...

Bazı tarihçiler, Kürtler'in İran asıllı oldukların yazmış; bir başka "doğubilimcisi" ise, Kürtler'in kökenini Gürcülere bağlamıştır. Kimi tarihçiler de, Kürtlerin Orta Asya'dan Batı'ya göç etmiş Türk boyu olduğu görüşündedir--(2)

*

KÜRTÇE...

-- Hareketli yaşam şekillerine göre, yöreden yöreye, hatta köyden köye farklı konuşmalarla ayrılıklar gösteren Kürtçe, başlıca iki lehçeye ayrılır...

Daha çok Irak'ın Kuzeyi, Güneydoğu ve Suriye'de konuşulan Kuzey lehçesi "Kurmanci" ve Doğu Irak Kürtleri'nin konuştuğu "Sorani"; ve bunların yanı sıra, bir İran "ağzı" olan "Zazaca"; Iraklı Kakayalar'ın "goranisi"; Erivan, Türkmenistan ve Azerbaycan Kürtçesi; Kuzey Irak'ın resmi dili olan "Badinani"si ve bunun gibi, diğerlerini de sayarsak, Kürtçe'nin ne kadar değişik  biçimlere girdiği daha iyi kavranır.

Kürtler, yaşadıkları her çevreden ve ilişki kurdukları her toplumdan dillerine katkı yapmışlardır. Bu arada, Türkçe ve Farsça'dn da pek çok sözcük almışlardır. Bu bakımdan da "yazı dillerini" geliştirememişlerdir. Bu nedenle de, "dil şekli" ve "lehçe" farkı yazılımında da farklar olduğu görülmüştür. Bir kısmı, Fonetik Latin alfabesini kabul ederken; Irak ve İran Kürtleri Arap harflerini;eski SSCB'nde yaşayan Kürtler de, Kril harflerini benimsemişlerdir--(3)

*

S O N U Ç :

Görüldüğü gibi, "Kürtlerin" ya da kendilerini "Kürt" hissedenlerin, ne etnik yapıları ne de dillerinde tatmin edici bilgiler - en azından bana göre - yeterli ve doyurucu değildir.

Derim ki, Kürt olduğunu söyleyenlerin ya da kendini Kürt hissedenlerin, 'derlediğim bilgilere göre' birbirleriye kolayca anlaşabilecekleri "genel bir kürtçe" yoktur.

Bunun başlıca nedeni de, farklı ağızları ve lehçeleri konuşan bu vatandaşlarımızın arasında, tam anlamı ile bir "halk birliği" de oluşmamasıdır.

Bana göre, bir toplumda "halk birliği" oluşması için, halkın, aynı kültüre sahip olup aynı dili konuşmaları gerekir.

Bu yanlışsa, benim yanlışım olsun...

*

Şimdi, ilgililere  ve isteyenlere soruyorum; okulun "ilk iki ya da üç yılında", çocuklarımıza, "anadil" olarak, Kürtçe'nin hangi "ağzını" ya "lehçesini" öğreteceğiz?

cdenizkent

-------------------------- :

(1) Sabah Gazetesi, "CHP'de şimdi de 'Kürttçe Eğitim' tartışması", 23 Eylül 2020

NOT: Aynı haber, HABERTURK,  Muharrem Sarıkaya, "CHP'nin Anadil Açılımı", 23-09-2020 ve Halk TV, "CHP'nin 'Anadil' Çalışmalarının Detayları Belli Oldu", 23 Eylül 2020

(x) Aslında "halk" demek de tam doğru sayılmaz. Halkın, "geçerli bir dili" olması gerekir; bunun için "ahali" desek daha iyi olur. Bunun nedenini bloğumun içinde bulacaksınız.

(2) AnaBritannica, Cilt-20, Hürriyet Yayını

(3) Büyük Larousse Sözlük ve Ansiklopedisi, Cilt-14, Milliyet Yayını

(xx) Burada, yani "milliyet.blog" da, "Kürtler" konusunda çok sayıda; "Kürtçe" konusunda da, büyük bir araştırma sonucu yazdığım iki bloğum var...Özellikle, Kürtçe konusunda yazdığım iki blog "çok ayrınıtılıdır"...Okuyanlar, benim Kürtçe bildiğimi sanabilir. Aslında o iki bloğu yazdıktan sonra, Kürtçe konuşanları az da olsa anlamaya başladım. Bir gün, Topkapı tramvayında, biri iş konusunda Kürtçe konuşan iki Kürt vatandaşımızın konuşmaları az çok anlamıştım. Ara sıra gülümsemem de onların dikkatini çekmişti...Aradan yıllar geçince unuttum. Arkadaşlarımın o iki bloğumu okumasını isterim. Öğretici iki blogdu...