Lawrence Sanders için

Önceleri gazetecilik yapan yazar, 1969'da yayınladığı 'Anderson Tapes' (Mafa'nın Sesi, Ekim 1972, Bilgi Yayınları) kitabıyla polisiye türüne giriş yaptı. Bu kitapta önemsiz bir kahraman olan Edward X. Delaney'i, sonradan polisiye türünün klasik komiser kahramanlarından biri yaptı. Yapıtlarının temalarını 7 ölümcül günaha dayandırarak bir dizi roman yazdı (Mağrurlar, Doyumsuzlar, Benciller; E Yayınları).

Romanlarının ortak yönü amerikan bireyciliğidir. Katil / suçlu da, polis / cezalandırıcı da çok kişisel davranırlar. Örneğin, ‘Mağrurlar’da katil, sevgilisine kendini beğendirmek için öldürür. Delaney ise, idam cezasının olmadığı bir durumda katili intihar etmeye teşvik eder ve başarır da (Benciller)... Diğer bir durumda ise, verilecek cezayı yine az bulduğu için, üstelik kadın olan suçluyu bile bile yakalamaz, sonunda kadın sevgilisini de öldürüp intihar eder, oysa zaten ölümcül bir hastalığı vardır (Doyumsuzlar).

Sanders'i özgün kılan tema, tam da ABD toplumunun durumuna uyan 'nedensiz cinayet'tir. Diğer polisiye romanlarda, cinayet için muhakkak bir neden vardır. Bu; para, aşk veya başka bir şey olabilir. Ancak şiddet toplumu olan ABD'de kişiler nedensiz öldürebilir. Sahipsiz bireyler çok olduğu için öldürülebilir aday adayı çoktur, yani maktul boldur. Yanısıra katiller bireysel bir etkinlik olarak adam öldürürler. Romanlardaki katiller cinayetleri oldukça planlı işlerler.

Sanders'ta yan temalar da zengindir. Başta hasta olan karısı, ileriki nüshalarda ölür. Delaney de, öldürülen birinin karısı olarak tanıştığı bir kadınla evlenir. İlginç olan, eski karısının, hastalığının ölümcül olduğu anlaşıldıktan sonra, yeni karı aday adayıyla tanışıp, ona Delaney'e nasıl bakması gerektiğini anlatması bölümüdür. Bir başka yan tema, yeni karısının başta bir kadın katil kavramını reddetmesi, ardından feminist bir kadın grubu toplantısında, diğer kadınlara bir kadının cinayet işleyip işlemiyeceğini sorduğunda, bütün kadınların olumlu yanıt vermesidir.

7 ölümcül günahın yanı sıra, 10 emir de Sander'in kullandığı kutsal kitap temalarından biridir (Zina Etmeyeceksin, İnkılap Yayınları; Altıncı Emir, Altın Kitaplar). Toplamda genel tematik eğilim, insanların zayıflıklarını denetlemek ve temel ahlak kurallarına uymak yerine, arzularının peşinde suç işlemelerinin cezasız kalmayacağıdır.

Bu iki dizinin dışında yazarın başka kitapları da var (Rita'nın Oyunu, İnkılap Yayınları; Irz, Altın Kitaplar; Ökse, Altın Kitaplar). Onlar da polisiye roman çizgisinde. Tuhaf olanı, adı geçen kitapların tamamının, Ocak-Şubat 1998 Türdav Kataloğu listesinde bulunmayışı; yani katipların basımı tükenmiş ve yenileri de yapılmamış. Bunu, telif hakları konusunda giderek artan denetime bağlamak gerek; çünkü kuşkusuz tüm kitaplar telif ödemeksizin basılıyordu. Satacak malın parasını ödemekte herhalde bir mahzur olmaz.